Onverzettelijke godskracht door je geloof

(voor Willem Pieter Speelman (1919 - 1945))

Je bent geboren op 20 januari 1919 in Halfweg, gemeente Vlagtwedde. Je vader was de gereformeerde dominee Speelman.

Je was economie-student aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.
Vanaf juni 1940 was je lid van het comité 'In Verdrukking Eén', waarbij je illegale pamfletten met verzetsoproepen verspreidde. Je werkte o.a. samen met de leraar leraar Henk Kooistra en jullie deden aan spionage. Jullie maakten situatieschetsen en foto's van militaire objecten.

Vanaf het najaar 1940 was je de hoofdverspreider van Vrij Nederland. In 1941 had je contact met de latere hoofdredacteur van VN Hendrik van Randwijk, ook verzetsstrijder. Je vriend Henk Hos en jij droegen altijd een pistool op zak, wat Van Randwijk levensgevaarlijk vond. Hos en jij waren heel makkelijk in het aannemen van nieuwe verzetsleden, wat volgens Van Randwijk veel arrestaties opleverde, wat onjuist was, want de verrader was de verzetsman/officier W. Pasdeloup, die voor de nazi's zwichtte en werkte.

In maart, april en september 1941 werden er tientallen medewerkers van VN gearresteerd en in totaal zijn er 74 VN-medewerkers vermoord. Jij dook onder en samen met Henk Kooistra, H.P. Hos en je achterneef A.H. van Namen wist je VN op de rails te houden. Daarbij creëerde je een belangrijke verbindingslijn met Zwitserland, inzake spionage en inlichtingen.

Henk Kooistra werd in oktober 1941 in Delfzijl gearresteerd. Hij deed daar spionage-activiteiten. Via het Oranjehotel en het concentratiekamp Sachsenhausen ging hij naar het concentratiekamp Gross-Rosen, waar hij op 4 augustus 1942 overleed, 22 jaar.

Door een diepliggende ruzie met Van Randwijk verliet je VN en richtte je de verzetskrant Trouw op. Je wilde als verzetsstrijder geen water bij de wijn doen en krachtdadig doorzetten. Op 30 januari 1943 werd Trouw in Aerdenhout opgericht, in het huis van Gé van der Molen, later VU-hoogleraar volkenrecht. De aanwezigen waren Sieuwert Bruins Slot, Gesina van der Molen, de journalist E. van Ruller, Jan Schouten en jij. Bruins Slot vond dat je donkere, levendige ogen had, waaruit een felle vitaliteit straalde. Je was een gedreven, felle, compromisloze en enthousiasmerende verzetsman.

Trouw was de grootste verzetskrant van Nederland, wat vooral jouw verdienste was. De eerste uitgave van Trouw heette Oranje-bode en stond in het teken van de pas geboren prinses Margriet. Jij was vooral verantwoordelijk voor de verspreiding, net als je verloofde Willemiena Bouwman.

Willemiena en jij zaten in Groningen ondergedoken. Willemiena reisde twee keer per week van Groningen naar Amsterdam en terug. Op de terugweg nam ze elke keer een Joods kind mee, dat ze in Noord-Nederland een veilig onderduikadres verschafte. Ze deed dit samen met haar mede-koerierster Loulou Oderkerk. De kinderen werden opgehaald bij Gesina van der Molen en Hesther Baracs van Lennep. Willemiena had de bijnaam 'Mien van Trouw'.

De nazi's hadden 24 medewerkers van Trouw gearresteerd en ze dreigden hen te doden, als Trouw niet wilde stoppen. Tijdens een spoedvergadering zei je: 'Ik teken nooit een verklaring, dat we stoppen!' Op 9 augustus 1944 vermoordden de nazi's 23 Trouw-medewerkers in kamp Vught. Eén kreeg levenslange gevangenisstraf.

Op 29 januari 1945 ging je naar binnen bij de drukkerij S.J.P. Bakker, waar een deel van de oplage van Trouw werd gedrukt. Je liep regelrecht in de handen van de SD, die daar een onderzoek verrichtte. Kriminalsekretär F.C. Viebahn herkende je en arresteerde je meteen. Op 19 februari 1945 ben je in Halfweg doodgeschoten.

Je was zesentwintig jaar en je bent herbegraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal.

Willem Pieter Speelm Willemiena Bouwman Henk Kooistra

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.0 met 7 stemmen 895