Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Gelukkig getrouwd met de zangkunst

(voor Anna Fles (1854 - 1906))

Je bent geboren op 20 januari 1854 in Utrecht. Jouw vader Joseph Alexander Fles was een oogheelkundige. In 1853 trouwde hij met jouw moeder, de Amsterdamse amateurschilderes Theunisijna Johanna Albertine Kranenborg. In 1855 verscheen zijn 'Handleiding tot de stelselmatige beschrijvende ontleedkunde van den mensch' bij Broese te Utrecht. In 1857 werd jouw zus Margaretha Tekla Johanna (Etha) geboren. Zij werd een schrijfster/schilderes/kunstcritica, die tot de Tachtigers en de Larense School behoorde. Samen met de schilderes Wally Moes woonde ze in Laren naast Anton Mauve, die hun raadgevingen gaf. In 1860 opende jouw vader zijn kliniek voor patiënten met een oogziekte.

Jouw moeder was lid van het Utrechtse Genootschap Kunstliefde, opgericht in 1807 door de kunstschilders Pieter Christoffel Wonder en Jan Baptist Kobell. Er kwamen bij jullie thuis kunstenaars, schrijvers, musici en academici op bezoek, o.a. Jan Toorop, Jan Veth, Anton Mauve, Isaac Israels, Frederik van Eeden, Albert Verwey, Hugo Nolthenius, de componiste/zangpedagoge Catharina van Rennes, Johannes Brahms en Clara Schumann. Etha was goed bevriend met Jan Veth, Jan Toorop, de kunstenaar/schrijver Richard Roland Holst, de oom van Adriaan Roland Holst, Antoon Derkinderen en zijn vrouw, de naaldkunstenares/publiciste Johanna Henriette Besier. In 1878 overleed jouw moeder. Jij was met name bevriend met Frederik van Eeden. Jij vertaalde zijn sprookjesroman 'De kleine Johannes' uit 1884 in 1892 naar het Duits.

Dankzij de contacten van jouw moeder en jouw zus had jij volop toegang tot het literaire en culturele leven van Utrecht en Amsterdam en de omstreken. Jij studeerde zang in Duitsland en daarna werkte jij als spraak- en zanglerares, zoals aan de Toonkunstmuziekschool in Amersfoort. Jij schreef kinderliedjes, die door Catharina van Rennes op muziek gezet werden, zoals het 'Meiliedje' en het 'Zonnelied', die ook in de zangbundel 'Kun je nog zingen, zing dan mee' werden opgenomen, samengesteld door de onderwijzers Jan Veldkamp en Klaas de Boer. Jij hebt het Utrechtse Palestrinakoor opgericht, waarmee je in heel Nederland hebt opgetreden. Je hebt ook de Utrechtse Muziekvereniging opgericht. Op 28 februari 1905 overleed jouw vader.

Op 10 april 1906 zong het Palestrinakoor in de Sint-Pieterskerk in Utrecht de eerste uitvoering van 'Christus is opgestanden', een oud paaslied uit Twente. Met als dirigent Engelbertus (Hubert) Cuypers. De Sint-Pieterskerk is op 1 mei 1048 door de bisschop/heilige Bernold ingewijd. Bernold overleed op 19 juli 1054, waarna hij in de Sint-Pieterskerk is begraven.

Jij overleed op 17 november 1906 in Utrecht. Je werd 52 jaar en je bent in de begraafplaats Soestbergen op de Gansstraat 167 in Utrecht begraven. De dichter/predikant Nicolaas Beets en de architect/meubelontwerper Gerrit Rietveld zijn daar ook begraven. Frederik van Eeden was niet bij jouw begrafenis aanwezig, omdat er in die tijd een verwijdering tussen jullie was. Zijn vrouw Martha van Vloten was er wel. Overigens is Martha op 28 juni 1907 van Frederik gescheiden. Frederik schreef in zijn dagboek: 'Gisteren is Anna Fles begraven. Martha ging er heen en het was mooi. Ik hield van haar, hoewel we tweemalen van elkaar vervreemd zijn, eens door Betsy en eens door Bertha. Maar ze waardeerde mij ten slotte toch en ik haar evenzeer. Het doet mij leed dat ik haar nog niet éénmaal voor haar dood vertrouwelijk heb kunnen spreken.'.

Met de Betsy, waarover Frederik het heeft, bedoelt hij hoogstwaarschijnlijk Betsy van Hoogstraten-van Hoytema (1849 - 1939), die getrouwd was en vier kinderen had. Haar man Samuel van Hoogstraten overleed begin maart 1892. Betsy was een patiënte van de psychiater Frederik. Zij was zelfdestructief en agressief. Zij had ook een doodsverlangen. Zij was Frederik's geliefde en muze. Zijn roman 'Van de koele meren des doods' is grotendeels op haar gebaseerd. Het kan natuurlijk ook dat hij Betsy Witsen-van Vloten bedoelde, de jongere zus van Martha, maar dat lijkt mij zeer onwaarschijnlijk. De Bertha in zijn dagboekfragment is de rijke Bertha Jacoba Zimmerman (rond 1870 - 1905), die ook zijn patiënte was en met wie hij flirtte. Zij leende hem geld voor het hoofdgebouw van zijn kolonie Walden.

Andere aanwezigen waren o.a. Alphons Diepenbrock, de organist/pianist Willem Petri, die leraar aan de Toonkunstmuziekschool in Amersfoort was, de arts Hendrik Zwaardemaker en Lodewijk van Deyssel. Op jouw grafsteen staat een zin van de Joodse bankier Abraham Mendelssohn (1776 - 1835), de vader van Felix Mendelssohn Bartholdy,: 'Dies ist meine Religion - Ich weiss dass es in allen Menschen einen ewigen Hang zu allem guten, wahren und rechten und ein Gewissen giebt.'. Etha overleed op 31 januari 1948 in haar huis 'De Zonnebloem' in Bergen, gebouwd door niemand minder dan de architect Hendrik Petrus Berlage.

Schrijver: Joanan Rutgers, 16 oktober 2019


Geplaatst in de categorie: idool

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 60



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)