Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Een Poolse, vrouwelijke poète maudit

(voor Kazimiera Zawistowska (1870 - 1902))

Jij bent geboren op 17 januari 1870 in Rasztowce in Podolia, Polen. Jouw vader was Dr. Henryk Jasienski, die actief meedeed met de januariopstand de kranten 'Dziennik Lwowski' en 'Gazeta Narodowa' publiceerde. Jouw moeder was Albertyna Torosiewicz-Jasienska, geboren in april 1852. Jouw broers waren Józef Czeslaw Kajetan Jasienski, geboren op 9 augustus 1868 in Rasztowce, en Jerzy Jasienski (juli 1871 - 15 oktober 1875), in Rasztowce geboren en begraven. Jouw zus was Aleksandra Irena Jasienska (oktober 1872 - 16 oktober 1875), ook in Rasztowce geboren en begraven. Jij werd thuis geschoold en na de voltooiing van jouw opleiding reisde jij door Europa en woonde jij o.a. in Zwitserland en Italië. Teruggekeerd in Podolia trouwde jij op jouw 20-ste met Stanislaw Jastrzebiec-Zawistowski, met wie jij drie kinderen kreeg; Jerzy Zawistowski, Maria Kozminska en Kazimierz Zawistowski.

Tijdens jouw huwelijk en moederschap maakte jij al jouw gedichten en reisde jij vaak naar o.a. Krakau en Lviv. Daar spendeerde jij jouw tijd met de literaire elite; Stanislaw Wyspianski, Stanislaw Wyrzykowski (1869 - 1949), Kazimierz Przerwa-Tetmajer en Tadeusz Boy-Zelenski. In diezelfde tijd had jij veel romances met deze literaire grootheden en anderen. Met jouw man Stanislaw woonde jij in Supranówska in Polonia. De dichter/kunstschilder/graficus/toneelschrijver Stanislaw Mateusz Ignacy Wyspianski is geboren op 15 januari 1869 in Krakau. In 1901 schreef hij zijn beroemde toneelstuk 'Wesele' (Bruiloft). Hij woonde op de Kolejowa-straat 1, de Poselskastraat 10 en het Miriacki-plein 9. In 1900 trouwde hij met Teodora Pytko, met wie hij 4 kinderen kreeg. Hij was lid van Mloda Polska (Jong Polen), een modernistische periode in de schilderkunst, de literatuur en de muziek van 1890 tot 1918. Zie zijn twee kleurrijke versies van het schilderij 'Moederschap' in Art Nouveau stijl. Werkelijk subliem en geniaal gedaan, het diep-aardse en het hoog-mystieke verenigd. Stanislaw Wyspianski overleed op 28 november 1907 door syfilis in Krakau en hij werd 38 jaar. Hij is in de St. Stanislaus Kerk in Skalka, Krakau, begraven.

De dichter/romancier Kazimierz Przerwa-Tetmajer is geboren op 12 februari 1865. Hij was lid van Mloda Polska. Hij was verloofd met Jadwiga Szulc en Laura Rakowska, maar hij is nooit getrouwd. Hij had ook een relatie met Maria Czarniakowa (1884 - 1971), die ook zijn muze was. Hij schreef net als jou ook erotische gedichten. Hij had samen met een onbekende actrice een zoon, Kazimierz Stanislaw, die leed aan alcoholisme en een geslachtsziekte en die zelfdoding pleegde. Hij werd 33 jaar. Kazimierz senior overleed op 18 januari 1940 in Warschau en hij is samen met zijn zoon in de Cmentarz Zasluzonych na Peksowym Brzyzku in Zakopane begraven. De dichter/vertaler/kinderarts/gynaecoloog Tadeusz Boy-Zelenski (1874 - 4 juli 1941) was de neef van Kazimierz senior. Hij is samen met 45 andere professoren, kunstenaars en intelligentsia in Lwów, in de heuvels van Wulka, door de nazi's vermoord. Die moordenaars stonden onder de leiding van de SS-Brigadeführer Karl Eberhard Schöngarth en 5 Gestapo-officieren, waaronder Walter Kutschmann, die ook verantwoordelijk was voor de moord op 1500 Poolse Joden. Kutschmann vluchtte naar Argentinië, waar hij in 1986, een jaar na zijn arrestatie, in een ziekenhuisgevangenis door een hartaanval overleed.

Tijdens jouw leven is het jou niet gelukt om een dichtbundel uit te laten geven. Jij maakte vooral sfeervolle teksten met elementen van erotiek en liefdespoëzie. Jouw beroemdste gedichten zijn o.a.: 'Magdalena', 'Herfstnacht', 'Herodias', 'Dode Ziel', 'Epitaphium', 'Leeuwin', 'Ik zou graag met jou meegaan naar het hiernamaals', 'Mijn Ziel', 'Zomer', 'Ik hield van jou', 'Ik hou van kleuren', 'Je schreeuwt tevergeefs...'. 'Jij (Wees goed voor mij)', 'Abdis', 'Teresa', 'Chrysis', 'Agrippina', 'Cleopatra' en 'Inês de Castro'. Inês de Castro (1325 - 7 januari 1355, Coimbra) was de minnares van koning Pedro I en zij is vermoord/onthoofd in het bijzijn van haar kleine kind Denis, in opdracht van Pedro's vader, koning Afonso IV. Jij was een bloedmooie vrouw en zwaar getormenteerd. Jij schreef modernistische, erotische gedichten en landschapsgedichten, gerelateerd aan mystiek, symboliek en parnassianisme. Je schreef over heiligen en de tegenpolen daarvan. Jij schreef ook voor de tijdschriften in Krakau en Warschau 'Zycie', 'Chimera' en 'Krytyka'. De dichter/vertaler Zenon Przesmycki (1861 - 1944) was hoofdredacteur van 'Zycie' en in 1892 vertaalde hij 'Le Bateau Ivre' van Arthur Rimbaud. Zenon was ook één van jouw vele minnaars.

Jij vertaalde gedichten van Franse en Belgische symbolisten als Charles Baudelaire, Paul Verlaine en Albert Samain, geboren op 3 april 1858 als Albert Victor Samain in Lille. Zijn ouders hadden een drankhandel op 75, rue de Paris en zijn vader overleed toen hij jong was. In 1880 ging hij naar Parijs, waar hij in 'Le Chat Noir' zijn gedichten voordroeg, beïnvloed door Baudelaire en Verlaine. Zijn dichtbundel 'Au Jardin de l'Infante' uit 1893 maakte hem beroemd. Hij overleed op 18 augustus 1900 door tuberculose. In jouw poëzie gaat het over jouw herinneringen aan de beleefde seksualiteit, de melancholie over wat voorgoed voorbij is en jouw doodsverlangen. Op de foto van jou met hoed lijkt alles scherp aan jou, jouw blik, hoed, jurk, kapsel, neus, mond en wenkbrauwen. Alsof je in een gepantserd keurslijf zit, maar het tegendeel is waar. Wyrzykowski noemde jou 'een fenomenaal mooie vrouw met profetische ogen'. Jouw laatste minnaar was Stanislaw Burzynski.

Op 28 februari 1902 pleegde jij zelfdoding in Krakau. Jij werd 32 jaar en jij bent in de begraafplaats Wybranówka begraven. Volgens Wyrzykowski was jij hopeloos en ongelukkig verliefd op hem en heb jij daarom zelfdoding gepleegd, maar dat lijkt mij te oppervlakkig beredeneerd, daar jij op zoveel mannen verliefd bent geweest. De oorzaak van jouw depressieve suïcidaliteit lag diep in jezelf en is eerder terug te voeren tot jouw broer Jerzy en zus Aleksandra, die als jonge kinderen overleden. Dat verklaart jouw melancholische doodsverlangen veel meer. Voorts had je alle kenmerken van een gedoemde dichteres en dat wist je en daar kon je jezelf tenslotte niet meer tegen verzetten. Meende je en doorvoelde je inderdaad oprecht, maar toch had je jouw fatum kunnen weerstaan en overwinnen door jouw introverte inborst ergens bij iemand de vrije loop te laten gaan. Ook al was het destijds in Polen niet gemakkelijk om naar een psychiater te stappen en stond de psychiatrie nog in de kinderschoenen. Alle hulp, hoe broos en incompleet ook, was beter geweest, dan de kans op herstel definitief te vernietigen. Tenslotte was de levenstragiek van een Inês de Castro veel erger dan die van jou en had je daar ook kracht uit kunnen putten.

Inês de Castro

Ze was aardiger tegen hem dan de scepter en de kronen,
de wrede tiran van de Castilische hoofdstad beefde onder
de streling van haar zwarte pupil, tot op de weefgetouwen
de zijde krullend rood werd.

Maar de wraak van de groten, die neerbuigen aan de voeten
van het koninklijke, onwettige bed, stak stilletjes in
het hart van de geliefden, tot aan het lemmet van een
geslepen dolk.

Hij werd gek van pijn, hij rolde in scharlaken bloed,
hij baadde in bloed - hij werd gevangen en hij sneed en
verbrandde zich en toen sloeg hij de grafsteen eraf
en hij kleedde het lijk in zijn koninklijke gewaden -
en hij leidde haar naar de troonzaal in Sevilla,
opdat de hand van het skelet gekust zou worden.

Inês de Castro ligt begraven in het klooster van Alcobaça.


Kazimiera Zawistowska

Schrijver: Joanan Rutgers
27 augustus 2021


Geplaatst in de categorie: idool

Er is nog niet op deze inzending gestemd.aantal keer bekeken 71

Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)