De geestelijke moeder van talloze ghettokinderen

(voor Frederika Dicker-Brandeis (1898 - 1944))

Je bent geboren op 30 juli 1898 in Wenen. Jouw arme, Joodse ouders waren Karolina Fanta (1865 - 1902) en Simon Dicker (1857 - 1942). Jij was hun enige kind. Jij was hun enige kind. Jouw vader verkocht papierwaren. Het vroege overlijden van jouw moeder was zwaar traumatisch voor jou. Jouw stiefmoeder was Charlotte Schön (1866 - 1943). Van 1909 tot 1912 ging je naar de Wiener Bürgerschule für Mädchen. Van 1912 tot 1914 studeerde je fotografie en reproductietechnieken aan de Graphischen Lehr- und Versuchsanstalt aan de Leyserstrasse 6.

Van 1914 tot 1916 ging je naar de Textilklasse der Kunstgewerbeschule Wien. Daar kreeg je o.a. les van de kunstpedagoog/schilder/ontwerper Franz Cizek. Hij zei: 'Laat vandaag je ziel zien!'. Van 1916 tot 1919 studeerde je aan de private Kunstschool van de Zwitserse schilder Johannes Itten (1888 - 1967) in Wenen. In oktober 1919 werd Itten leraar aan het Bauhaus in Weimar, wat in 1919 door de architect Walter Gropius is gesticht. Jij volgde Itten, samen met o.a. Anny Wottitz, Margit Téry en Franz Singer. In Weimar had je o.a. contact met Walter Gropius, Oskar Schlemmer en Paul Klee.

Tussen 1920 en 1924 ontwierp je samen met de architect/ontwerper Franz Singer (1896 - 1954) talrijke kostuums en toneelschilderingen voor theaters in Berlijn en Dresden. In september 1923 stopte je met jouw studie en stichtte je samen met Franz Singer de Werkstätten Bildender Kunst in Berlijn-Friedenau. En in 1925 begonnen jullie het Architekturbüro Singer & Dicker in Wien-Alsergrund, Wasserburggasse 2. Franz en jij hadden een gecompliceerde liefdesrelatie vol conflicten.

Franz was in 1921 met de Oostenrijkse sopraan Emmy Hein (1885 - 1954) getrouwd. Jij werd herhaaldelijk zwanger van Franz, maar omdat hij met jou geen kind wilde, werd jij steeds tot een abortus gedwongen. In 1915 was Emmy al met de dichter Emil Alphons Rheinhardt getrouwd, die in 1945 in het concentratiekamp Dachau overleed. Via hem had Emmy Rainer Maria Rilke en Hugo von Hofmannsthal leren kennen. In 1931 gingen Franz en jij uit elkaar en begon hij in Wenen een eigen atelier. Rond 1931 werd je lid van de Communistische Partij. In 1934 werd je wegens communistische activiteiten gearresteerd en gevangen gezet. In 1936 werd je vrijgelaten en emigreerde je naar Praag.

In april 1936 trouwde je met jouw neef Pavel Brandeis en werd je een Tsjechische staatsburger. Samen met jouw voormalige Bauhaus-collega Grete Bauer-Fröhlich begon je in Praag een kunstzinnig en interieur-architectonisch bedrijf. In 1938 ging je met Pavel naar Hronov, waar jullie in de textielfabriek B. Spiegler & Söhne werkten. In september 1942 werden jullie naar het ghetto Theresienstadt gedeporteerd. Daar gaf je onvoorwaardelijk kunstlessen en -lezingen. Je hielp er geheime klassen voor de kinderen te organiseren. Je gaf hen kunsttherapie. Zo konden ze hun emoties uiten en verwerken en hun nare omgeving loslaten. Jij was hun geestelijke moeder.

Jouw kunstthema's waren: de ideologie van het consumeren, de armoede van de arbeidersklasse, de ontwikkeling van de Sovjetunie, de ontwikkeling van de bourgeoisie tot het fascisme en het opkomen van het nationaalsocialisme. In augustus 1944 schreef jij aan jouw schoonzus Maria Brandeis: 'Ik schilder met alle mogelijke intentie!'. Op 6 oktober 1944 werden Pavel, jij en enkele van jouw studenten naar het concentratiekamp Auschwitz gestuurd. Voordat je werd afgevoerd, gaf je Raja Engländerova twee koffers met ruim 5000 tekeningen van kinderen, waarvan er 550 door de nazi's zijn vermoord. Op 9 oktober 1944 ben jij daar vergast. Jij werd 46 jaar. Pavel overleefde de Holocaust.

Frederika Dicker-Bra Franz Singer Pavel Brandeis

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

5.0 met 1 stemmen 54