Van psychische modder geestelijk goud gemaakt.

(voor Jean Rhys (1890 - 1979))

Je bent geboren als Ella Rees Williams op 24 augustus 1890 in de havenstad Roseau, de hoofdstad van de Caraïbische eilandstaat Dominica. Roseau exporteert o.a. limoenen, etherische oliën, tropische vruchten en specerijen. Je was de dochter van een moeder van Creools-Schotse afkomst en een arts uit Wales. Je groeide op in Dominica. In 1906 werd je door jouw ouders naar een tante in Cambridge gestuurd, waar je in een kloosterschool terecht kwam.

In 1909 studeerde je korte tijd aan de Royal Academy of Dramatic Art in Bloomsbury, Londen, wat in 1904 door Herbert Beerbohm Tree is opgericht en het is bekend om zijn spectaculaire Shakespeare-producties. Bekende leerlingen van die academie zijn o.a. Victoria Principal, Vivien Leigh, Roger Moore, Diana Rigg en Brian Epstein, die op zijn 32-ste zelfdoding pleegde met een overdosis slaaptabletten. Brian was vanaf 24 januari 1962 de manager van The Beatles en homoseksueel. Hij was verliefd op John Lennon en zwaar getormenteerd door zijn homoseksuele geaardheid en de negatieve mening over dat feit in zijn tijd.

Toen jouw vader overleed, moest jij door geldgebrek jouw studie aan de Royal Academy of Dramatic Art opgeven. Daarna was je een tijd variété-artieste onder de pseudoniemen Vivienne, Emma en Ella Gray. In 1913 poseerde je als naaktmodel en ook vermoedelijk voor de Ierse kunstschilder Sir William Newenham Montague Orpen (1878 - 1931). In de Eerste Wereldoorlog deed je vrijwilligerswerk. In 1919 trouwde je met de Nederlandse journalist en avonturier Willem Johan Marie Lenglet. Samen met Willem kreeg je een dochter en een jonggestorven zoon. Samen met hem leidde je een weergaloos bohemienbestaan, o.a. in Londen, Wenen en Boedapest.

Willem raakte in de schulden en in 1922 vluchtte je samen met hem uit Hongarije. Eind 1924 werd Willem in Parijs gearresteerd en tot acht maanden gevangenisstraf veroordeeld. Na zijn vrijlating en zijn verbanning uit Frankrijk heb je dit wrange feit in jouw roman 'Postures' uit 1928 verwerkt. Je werd ondersteund door de schrijver Ford Madox Ford (1873 - 1939), de kleinzoon van de prerafaëlitische schilder met dezelfde naam, die samenwerkte met de schrijver Joseph Conrad en die in Parijs een seksuele relatie met jou had, wat hem inspireerde tot het schrijven van zijn roman 'When the Wicked Man' uit 1931.

In 1933 zijn Willem en jij gescheiden, maar jullie bleven wel goed bevriend met elkaar. In 1934 hertrouwde jij met de uitgever Leslie Tilden-Smith, met wie je tot 1945 in Devon woonde. In 1935 beschreef Willem zijn huwelijk met jou in zijn roman 'In the Snare', onder zijn pseudoniem Édouard de Nève. De vierde echtgenote van Willem was de humoristische schrijfster Henriëtte van Eyk. Op 16 maart 1946 zijn zij gescheiden en tot in de jaren vijftig had Henriëtte een liefdesrelatie met Simon Vestdijk. Henriëtte en Simon schreven samen de briefroman 'Avonturen met Titia'. Henriëtte schreef ook kinderboeken en ze werkte samen met de homoseksuele cabaretier/zanger Wim Sonneveld.

In 1947 hertrouwde jij met de advocaat Max Hamer, een neef van Leslie. Max zat het grootste deel van jullie huwelijk in de gevangenis en hij overleed in 1966. In 1967 won je de WH Smith Literary Award. In Londen werd je geminacht en volgens jouw biografe Lilian Pizzichini had je een zware vorm van een borderline persoonlijkheidsstoornis. Je dronk een fles whisky per dag en de opnamen in enkele psychiatrische inrichtingen hielpen niet. Je dronk vooral veel alcohol om de negatieve stemmen in jouw hoofd te bedwingen, wat tevens lukte door volop te schrijven. Je werd geregeld opgepakt voor openbare dronkenschap, burengerucht en geweldpleging. Toch was het jouw geniale talent om jouw menselijke wanhoop tot literaire grootsheid om te buigen.

In oktober 1966 verscheen jouw ultieme succesroman 'Wide Sargasso Sea', toen je al 76 jaar was. Het is een bloeiend feministisch antwoord op de roman 'Jane Eyre' van Charlotte Brontë, die overigens net zo baanbrekend en vrouwbevrijdend als jou was. Je herhaalde Charlotte's bevrijdingsliteratuur, niets meer en niets minder. Je bent op 14 mei 1979 in Exeter, Engeland, overleden. Je werd 88 jaar.