De violiste, die met de geest van Schumann sprak

(voor Jelly d'Arányi (1895 - 1966))

Je bent geboren als Jelly Eva Aranyi de Hunyadvar op 30 mei 1895 in Boedapest. Jouw zus was de violiste Adila Fachiri, geboren op 26 februari 1886 in Boedapest, waar ze aan de Franz Liszt Academie voor Muziek is opgeleid. Op haar tiende kreeg ze vioolles van Jenö Hubay von Szalatna, net als jij, Stefi Geyer, Ilona Fehér, die met haar dochter uit een concentratiekamp ontsnapte, en Wanda Luzzato. Jullie waren de achternichten van de violist/dirigent/componist Joseph Joachim, getrouwd met de contralto-operazangeres Amalie Marie Schneeweiss, een vriendin van de pianiste/componiste Clara Josephine Schumann. Joseph en Amalie kregen samen zes kinderen.

Jij begon jouw muziekstudie als een pianiste, maar toen Jenö Hubay jou in 1903 als leerlinge accepteerde, koos je voor de viool. Voor Jenö kreeg jij al vioolles van Heinrich Grünfeld. Jij vormde een bijzonder kamertrio met de Spaanse cellist Pablo Casals i Defilló en de Australische pianist/componist Frederick Septimus Kelly (1881 - 1916), op wie jij smoorverliefd was. Frederick won in 1908 als roeier goud op de Olympische Spelen. Jij noemde hem 'jouw verloofde'. Hij overleed op 13 november 1916 door een Duits machinegeweer in Beaucourt-sur-l'Ancre. Hij is in de Martinsart British Cemetery begraven.

Je deed als soliste en kamermusicus concerttournees in Europa en Amerika. In 1908 gaf jij samen met Adila recitals in diverse steden, o.a. in Wenen. In 1909 gaven jullie concerten in Engeland. In 1913 gingen Adila en jij in Londen wonen. Bij gedenkwaardige gelegenheden gaf jij samen met de pianist/componist Béla Bartók sonaterecitals in Londen en Parijs. Bartók was getrouwd met Márta Ziegler, met wie hij de zoon Béla kreeg, en op zijn 42-ste hertrouwde hij met de 19-jarige pianostudente Ditta Pásztory, met wie hij de zoon Péter kreeg. Bartók heeft zijn twee sonates voor viool en piano aan jou opgedragen. Jullie speelden dat in maart 1922 en mei 1923 in Londen. Jij was een geweldige vertolkster van klassieke, romantische en moderne muziek.

De componist/pianist Maurice Ravel vroeg jou op een avond om zigeunermuziek op jouw viool te spelen en daarna heeft hij zijn viool- en pianocompositie 'Tzigane' (Zigeuner) aan jou opgedragen. De eerste uitvoering was op 26 april 1924 in Londen. Ravel was verliefd op pianiste Misia Sert, die o.a. met de journalist Alfred Edwards trouwde. Ravel droeg 'Le Cygne', 'Histoires naturelles' en 'La Valse' aan Misia op. Alfred's vijfde vrouw was de 27 jaar jongere actrice/socialite/courtisane Geneviève Lantelme, geboren als Mathilde Hortense Claire Fossey. Misia was vreselijk jaloers op Geneviève en ze probeerde zoveel mogelijk op haar te lijken. Geneviève was o.a. de minnares van de bankier Henry Poidatz. In 1895 verkocht Alfred zijn krant Le Matin aan Henry. Misia en Geneviève waren beiden om zijn geld en macht met Alfred getrouwd, niet omdat ze van hem hielden. Op 24/25 juli 1911 is Geneviève 's nachts van Alfred's jacht 'L'Aimée' 'gevallen' en in de Rijn verdronken. Zij had cocaïne gebruikt. Twee kranten beschuldigden Alfred van moord. Geneviève werd 28 jaar.

Maurice Ravel wilde graag met de violiste Hélène Jourdan-Morhange trouwen. Hij wijdde zijn vioolsonate nr. 2 aan haar. Hélène was getrouwd met de schilder Jacques Jourdan (1880 - 1916), overleden in de Slag bij Verdun, en ze had een vaste relatie met de schilder Luc Albert Moreau. Volgens de biograaf Benjamin Ivry was Ravel homoseksueel. Ivry schreef eerder een biografie over de homoseksuele pianist/componist Francis Poulenc en in 1998 een biografie over Arthur Rimbaud. De componist Ralph Vaughan Williams heeft zijn Concerto Accademico aan jou opgedragen. De componist Gustav Theodore Holst schreef 'Double Concerto for Two Violins' voor Adila en jou.

In maart 1933 had jij tijdens een seance in Londen contact met de geest van Robert Schumann, die jou over zijn enige Vioolconcert in D mineur uit 1853 vertelde, wat ruim 80 jaar verborgen bleef in de Pruisische Staatsbibliotheek, waar Joseph Joachim, voor wie Schumann het had geschreven, het had verstopt. Dat had een voorgeschiedenis. Schumann leed aan een bipolaire stoornis en schizofrenie en in februari 1854 deed hij een poging tot zelfdoding. In 1854 liet hij zichzelf in het psychiatrische ziekenhuis in Endenich opnemen, waar hij op 29 juli 1856 overleed. Hij werd 46 jaar. Joachim dacht dat het vioolconcert een product van Schumanns waanzin was en hij besloot samen met Clara Schumann om het daarom maar achter te houden. Robert Schumann werd trouwens gedicteerd door de geesten van Felix Mendelssohn en Franz Schubert, toen hij het vioolconcert schreef. Tijdens die seance, waarbij Adila ook aanwezig was, kwam je ook in contact met de geest van Joseph Joachim en die vertelde jou de plek van het manuscript. De eerste uitvoering was op 26 november 1937 door de violist Georg Kulenkampff in Berlijn. Jij deed de eerste Londense uitvoering in de Queen's Hall met het BBC Symphony Orchestra.

Vanaf de jaren twintig was jij een dikke vriendin van Georgie Hyde-Lees, vanaf 20 oktober 1917 de vrouw van William Butler Yeats, die 27 jaar ouder was. Georgie deed aan automatisch schrijven en samen met William kreeg zij twee kids; Anne en Michael. Anne (1919 - 2001) was een schilderes en kostuum- en toneelontwerpster. Michael (1921 - 2007) was een advocaat en politicus, getrouwd met de Ierse zangeres/harpiste Gráinne Ni h'Eigeartaigh, met wie hij vier kids kreeg; de concertharpiste Caitriona, Siobhán, Sile en Pádraig.

Jij overleed op 30 maart 1966 in Florence en je werd 72 jaar.

Jelly Arányi

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 44