Maar de vrije ziel is nooit te onthoofden

(voor Marguerite Bervoets (1914 - 1944))

Je bent geboren op 6 maart 1914 in La Louvière, waar op 70-72, rue Warocqué een schitterend, monumentaal huis staat, waar op 22, rue Eugène Hulin de Kerk Saint-Vaast staat en waar vier hydraulische bootliften in het Canal du Centre staan. De kunstschilder Eugène Boch, een vriend van Van Gogh, is er geboren, en zijn zus, de kunstschilderes Anna Rosalie Boch is er ook geboren. Vincent heeft Eugène feestelijk geportretteerd en Anna Rosalie kocht Van Gogh's 'La Vigne Rouge' voor 400 Frank. Jouw vader Jules Bervoets (1879 - 1958) was een vertegenwoordiger in wijn en tabak en hij runde het hotel-restaurant Mille Colonnes, naast jouw ouderlijk huis op de Rue Sylvain Guyaux 32. Jouw moeder Olivia Blondiaux (1887 - 1962) was hoofdlerares/directrice aan het Lycée in Mons en hooglerares wetenschappen. Als kind speelde jij graag bij jouw oom en tante aan de Rue du Petit Déversoir (nu de Bervoetsstraat) in Forest. Jij ging naar de École Moyenne aan Rue de Bouvy in La Louvière, net als de latere verzetsstrijdster Laurette Demaret, die op 26 augustus 1944 in Temploux werd vermoord en 22 jaar werd. Vanaf 1929 studeerde je aan het Atheneum in het Lycée in Mons. In 1930 woonde je ook in Mons.

In 1932 verscheen jouw dichtbundel 'Chromatisme' en begon je aan de Université Libre de Bruxelles te studeren, gesticht in 1834 door de advocaat Pierre-Théodore Verhaegen. Het hoofdgebouw bevindt zich op 50, Avenue Franklin D. Roosevelt en jij studeerde filosofie en literatuur in het Faculteitsgebouw Wijsbegeerte en Letteren, in 1928 ingehuldigd en op de campus Solbosch. Jij kreeg les van de schrijver/literatuurhistoricus Gustave Charlier, getrouwd met de historica Suzanne Tassier. In 1936 ben je afgestuurd met diploma's voor wijsbegeerte en letteren. Jij schreef een doctoraatswerk over de symbolische dichter André Fontainas (1865 - 1948), uitgegeven in 1949. André was geboren op 5 februari 1865 in Brussel en hij was leraar aan het Lycée La Fontaine in Parijs. Fontainas op La Fontaine. Komisch. Hij zat op het Lycée Condorcet, waar Rodolphe Darzens zijn medeleerling was. Darzens publiceerde in 1891 'Reliquaire', 41 gedichten van Arthur Rimbaud. André's debuutbundel uit 1889 was 'Het bloed van bloemen' en hij was lid van de Mallarmé Academie. In september 1937 werd jij lerares Frans aan de normaalschool in hartje Doornik, aan de Rue des Carmelites. In Doornik staat de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal én de Église Sainte- Marguerite! Op de Grote Markt staat het standbeeld van Christine de Lalaing, princesse d'Espinoy.

Jij was bevriend met de dichter/redacteur/verzetsstrijder Pierre Seghers (1906 - 1987), die 'L'honneur des poètes' publiceerde, gedichten van Franse verzetsstrijders. En hij publiceerde 'Poètes maudits d'aujourd'hui: 1946-1970', met twaalf geselecteerden. Hij was een vriend van Paul Éluard, Louis Aragon en zijn vrouw Elsa Triolet.

Jij publiceerde diverse gedichten, literaire kritieken en artikelen over de muziekhistorie. In 1940 stopte jij met het lesgeven in Doornik. In de zomer van 1941 werd jij lid van de verzetsgroep 'Des Cinq Clochers'. Op 13 november 1941 schreef jij een afscheidsbrief aan jouw vriendin Madame Balasse de Guide. Je schreef o.a.: 'Je zal te horen krijgen, dat ik onnodig, dwaas, in vervoering ben gestorven. Het zal de waarheid zijn... Een andere geschiedenis is, dat ik stierf om te getuigen dat men van het leven kan houden en tevens kan instemmen met een noodzakelijke dood, een opoffering. Vertel mijn moeder, dat ik gesneuveld ben, zodat de Belgische hemel zuiverder kan zijn, zodat zij die na mij volgen zo vrij kunnen leven als ik zo graag wilde. Dat ik hoe dan ook nergens spijt van heb. Laat mijn dood jou bevrijden. Het is helemaal toegewijd aan wezens zoals jij en aan de nieuwe wezens, die de wereld opnieuw zullen opbouwen. Ik denk aan jouw kinderen, die morgen vrij zullen zijn. Adieu, Marg Bervoets'.

In december 1941 publiceerde jij de wekelijkse verzetskrant 'La Deliverance' om inlichtingen aan de geallieerden te verschaffen. Het verscheen zeven keer in Doornik en Mons. Jij organiseerde ook een medische eenheid voor een eventuele, geallieerde landing. Op 8 augustus 1942 ging jij samen met de verzetsheldin/verpleegster Cécile Detournay uit Gaurain-Ramecroix het nieuwe luchtafweergeschut rond het vliegveld in Chièvres fotograferen. Jullie werden door een Duitse soldaat gesnapt, die jullie naar zijn luitenant bracht. Jullie droegen beiden een boodschappentas en een fotocamera. Jullie zeiden, dat jullie wat eten in een nabijgelegen boerderij gingen kopen en wat foto's van de mooie natuur gingen maken. De luitenant stelde een onderzoek in. Er was een vrouw, die jou gezien had en jou verraadde. Later die dag werd jouw huis doorzocht en vonden ze enkele handvuurwapens. Cécile en jij werden een paar maanden in de lokale nazigevangenis in Mons opgesloten.

Op 12 juni 1943 werden Cécile en jij naar Duitsland gestuurd, waar jullie eerst naar het dwangarbeiderskamp in Mesum gingen en daarna naar andere gevangenissen. Op 1 juni 1944 werden jullie leiders Henri Deneubourg en Edouard Sourdeau in de Wolfenbüttel-gevangenis onthoofd. Op 22 maart 1944 werden jullie door het Volkshof/Sondergericht in Leer veroordeeld. Cécile kreeg acht jaar dwangarbeid en jij kreeg de doodstraf. Op 7 augustus 1944 werd je om 11.00 uur in de Gestapo-gevangenis in Wolfenbüttel gestopt.

Om 18.34 uur werd jij die dag door de guillotine onthoofd. Jouw moordenaar was de beul Friedrich Hehr. Jij werd 30 jaar. Jij werd samen met de verzetsstrijdster Fernande Volral (1920 - 1944) vermoord. Fernande werd 23 jaar. Cécile werd op 24 april 1945 door de Amerikanen bevrijd.

Op de binnenplaats van het Athénée de La Louvière aan de Rue de Bouvy staat een standbeeld voor jou en voor Laurette Demaret. Het is een strijdvaardige verzetsvrouw, gemaakt door Hector Brognon. Op 11, Avenue Maistriau in Mons staat nu het Athénée Royal Marguerite Bervoets.