65 gedichten van Sami-dichter Nils-Aslak Valkeapää voor het eerst vertaald in het Fries en in het Nederlands

Grûntonger

Op 6 februari 2026 verschijnt onder de Friestalige titel Grûntonger ('Gronddonder') onze vertaling van 65 gedichten van de beroemdste sami-dichter Nils-Aslak Valkeapää. We - Sofia Krol en ik - hebben de gedichten direct vertaald uit het Noord-Samisch in het Fries en het Nederlands. Het is overigens voor het eerst dat zijn gedichten in het Fries en in het Nederlands verschijnen.

Nils-Aslak Valkeapää (1943-2001)

Hij is veruit de belangrijkste dichter van de Sami, de bewoners van Lapland. Zijn gedichten zijn heel intiem, persoonlijk en traditioneel en ze zijn vaak een verbeelding van het weidse landschap. De heldere toon brengt in hoofd en hart een pijnlijke en tegelijk wonderbaarlijke tinteling teweeg. Ze ademen de weemoed en het verdriet dat veroorzaakt wordt door het verlies van land en cultuur en het opgedwongen krijgen van andermans wetten. Ze zijn diep geworteld in een traditioneel ecologisch perspectief, bewust van de plaats van de mens in de natuur. Ook verbinden ze mensen met hun wortels en met hun toekomst. Ze zijn zeker een waarschuwing voor de dreigende klimaatverandering en hebben nog niets aan kracht ingeboet.

Meer dan mooie gedichten

Voor ons als vertalers ademen de gedichten van Nils-Aslak de sfeer van de toendra’s waar sinds oude tijden rendieren rondlopen. Ze vertellen ons ook over de verandering die daar plaatsvindt. Verandering omdat de temperaturen in de zomer, maar vooral 's winters steeds verder omhoog gaan. De sneeuw smelt eerder en ontregelt de dieren. ‘s Zomers speelt de warmte ze parten. De rendieren worden nu bovendien meer en meer ontregeld door de zoektocht naar zeldzame metalen en de infrastructuur die daarmee verbonden is. Teloorgang van cultuur en natuur waarover hij in zijn poëzie met weemoed verhaalt in een sami-taal die eveneens onder druk staat.

Er zijn overeenkomsten met ons eigen Fryslân waar intensieve landbouw en veeteelt hun uitwerking hebben op het landschap. Ons uitzicht wordt tegenwoordig bepaald door weilanden zonder bloemen en landbouwgrond die soms door het gif geel uitslaat. En ook door een intensieve infrastructuur.

In onze ogen kan de boodschap in de gedichten van Nils-Aslak ons extra bewust maken van de noodzaak goed op ons landschap en cultuur te passen die bij ons evenzeer onder druk staan.

65 gedichten
De tweetalige bloemlezing bevat 65 gedichten. De originele Sami-verzen zijn opgenomen in een bijlage.

... Voorintekenen?

Dat kan via: teken-in.nl/boeken/gruntonger

FOTO: Nils-Aslak Valkeapää ...

Zie ook: https://hesseldewalle.blogspot.com/

Schrijver: Hessel de Walle
23 december 2025

hesseldewallegmail.com

poëzie

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

5.0 met 1 stemmen 11