Vrouwendag 2023
De radio speelt ‘Three Times A Lady’ van de Commodores. Ik pink een traantje weg. In mijn leven heb ik een vrouw gekend die three times a lady was. Ze probeerde van mij ook een ‘lady’ te maken. Hoe vaak hoorde ik niet dat zinnetje. Als ik bijvoorbeeld op straat of op school met een jongen had gevochten. “Gabriëla, dat is niet ladylike”. Ja maar.. hij begon! Nee, het was zelfs dan niet ladylike. Op volwassen leeftijd ging ik toch op vechtsport. Ladylike? Het kon me niet boeien. Ik herinner mij nog goed de laatste keer dat ze dat zinnetje tegen me zei. Ongeveer dertig jaar geleden. We aten samen in een wegrestaurant waar je zelf bij een buffet je eten haalt. Ik had naar haar smaak iets teveel op mijn bord gelegd. Dat zou zij nooit doen. Oh nee, stel je voor. “Een klein beetje maar”, was altijd het antwoord als je haar iets wilde geven. “Een half stukje”, “Oh, dat is te veel, dat krijg ik nooit op”. En ze zou zeker bij een buffet niet teveel op haar bord leggen. Nee, laat dat maar aan mij over. Ze trok een wenkbrauw op en keek naar mijn bord. “Dat is niet ladylike”. Ik keek haar stomverbaasd aan alsof ik het voor het eerst hoorde. En ik zuchtte diep. Heel diep. Toen begon ze te lachen. Te schaterlachen. En op dat moment wist ik dat ik het zinnetje nooit meer horen zou. Ze had het geaccepteerd. Ik was haar niet. Ik droeg geen nagellak. Geen lakschoentjes. Dat was wie zij was. En ik nam wel een tweede schep als ik het lekker vond. Dat was wie ik was. Er bleven nog genoeg dingen over die we wel gemeen hadden.
Zo dook ik halverwege de jaren tachtig de vrouwenbeweging in. Er ging een schok door de familie. Een feministe? Ik? Ja. En daar kon toch niemand echt verbaasd over zijn. Mijn moeder werd in de jaren vijftig nog ontslagen omdat ze trouwde. We hebben het over een slordige zeventig jaar geleden. Dat ging toen zo. Je hoorde als getrouwde vrouw niet te werken. Nou, dat liet mijn moeder zich niet zeggen. En gelukkig trouwde ze een man die in zijn hart eigenlijk ook een feminist was. Die als schoolgaande jongen vroeger al mot met een leraar op school kreeg, omdat hij het er niet mee eens was dat die leraar zei dat een vrouw naar een man luisteren moest. Daar kwam die leraar bij mijn opa over klagen, dat mijn pa er rare ideeën op na zou houden, en hem tegensprak. Mijn opa heeft die leraar even zijn oren gewassen. Mijn opa kookte thuis het eten. En mijn pa dus ook. Als mijn moeder uit haar werk kwam, stond het eten op tafel. En voordat ze weer in een vaste betaalde baan mocht gaan werken, ging ze erop uit om spullen te verkopen, van make-up tot plastic bakjes. Wie kent nog de Tupperware party’s van vroeger? Dat was mijn moeder. Misschien heb je nog iets van haar gekocht. Nee, die bleef niet thuiszitten. Dus hoe kon mijn familie dan verbaasd zijn dat haar dochter de vrouwenbeweging indook. Met een moeder als feministe avant la lettre, was die drang naar zelfstandigheid mij met de paplepel ingegoten.
Dus gaat vandaag, op internationale vrouwendag, mijn column over haar. Een eerbetoon aan de vrouw die in zoveel dingen in het leven mijn voorbeeld was. Als klein meisje wilde ik net zo zijn zoals zij. Als volwassen vrouw ontdekte ik hoe ik anders was. Dat ontdekten zij en ik samen. En met het accepteren van de verschillen en het genieten van de overeenkomsten, ontstond een prachtige vriendschap. Tussen twee vrouwen, twee generaties, moeder en dochter.
Begin vorig jaar vroeg ik haar of ze zou willen dat ik bij haar uitvaart een gedicht zou voordragen dat ik zelf geschreven had, zoals ik ook bij de uitvaart van mijn vader heb gedaan. Het was een paar maanden voor haar overlijden. Het ging, zoals ze zelf zei als iemand ernaar vroeg: “Iedere dag een streepje minder”. Ik zag haar per maand achteruit gaan dat laatste jaar. De laatste maanden ging het per week slechter. De laatste week per dag, de laatste dag per uur. Ja, natuurlijk wilde ze graag dat ik een gedicht zou voorlezen, zei ze. Ik las haar drie gedichten voor en vroeg welke ze het mooiste vond. Ze vond ze alle drie mooi, zei ze. “Zal ik ze dan alle drie lezen, mama?”, grapte ik. En ze begon te lachen. “Ja, doe dat”, zei ze, duidelijk in haar nopjes met het idee. “Heksen doen alles in drieën, hè mama?” “Zó is dat!”, antwoordde ze en ze lachte. Ik deed er nog een schepje bovenop: “Zal ik dat erbij zeggen, mama?”. Ze begon te lachen, te schaterlachen. “Ja, doe dat, doe dat!” Ze kwam bijna niet meer bij van het lachen en voegde er met pretlichtjes in haar ogen aan toe: “Dat zal veel duidelijk maken!”.
Ik hoorde mijn moeder zo graag lachen. De keer dat ik haar het meest heb horen lachen was toen ik haar vroeg van wie ze dat eigenlijk geleerd had, al die dingen die ze mij als kind leerde over kruiden, stenen, en dat alles bij je terugkomt wat je naar een ander doet. Op volwassen leeftijd verdiepte ik me in de Wicca en kwam daarin alles tegen wat mijn moeder mij had geleerd. Maar zij noemde zich nooit heks. Ze had ook geen boeken over Wicca. “Wie heeft jou dat allemaal geleerd, mama?” “Niemand”, was haar antwoord. “Ik doe gewoon wat mij goed voelt”, voegde ze eraan toe. “Dan ben je een oerheks”, zei ik heel beslist. En ze begon te lachen, te schaterlachen. Zó lang en zó hard, ik had haar nog nooit eerder zo lang en zo hard horen lachen. Het klonk als een welhaast bevrijdende lach, alsof eindelijk iemand haar vertelde wie ze was. Ja, stel je voor, als lady kun je natuurlijk niet ook een heks zijn! Maar dat was ze wel. “Waarom zoek ik steeds naar ronde vormen?”, vroeg ze mij nadat mijn vader overleden was, en ze zijn as in een ronde urn wilde bewaren. “Omdat je een heks bent, mama. Heksen eren de Maan en die is rond.” En dan schaterlachte ze weer. “Waarom doe ik toch alles in drieën?”, vroeg ze me in die tijd ook. “Omdat je een heks bent, mama! Heksen doen altijd alles in drieën!” En dan hadden we weer dolle pret. Het werd ons favoriete topic. Ons geheimpje. We waren de twee heksen van de familie. De heks van het zuiden en de heks van het noorden. We ruled the world. Met onze toverstafjes van kruiden en steen. Maar hoeveel oerheks ze ook was, ze was en bleef een lady. Drie keer een lady. Want heksen doen alles in drieën.
... Zie link voor 'Three Times A Lady' van de Commodores. ...
Zie ook: https://youtu.be/3qTPVS1uiQ0
Schrijver: Gabriëla Mommers
8 maart 2023
Geplaatst in de categorie: ouders