WREEDHEID EN VERNIELZUCHT

In 1566 hadden de Lage Landen hun eigen Beeldenstorm. Daarbij werd alles wat maar naar religieuze kunst zweemde, door een doorgedraaide menigte protestanten vernietigd. Daarvoor vonden er al revoltes plaats in Denemarken, Duitsland, Schotland en Zwitserland. Er gingen heel wat voorwerpen, schilderijen en heiligenbeelden verloren. In Gent werden zelfs zoveel boekwerken uit een klooster in de rivier De Leie gedumpt, dat die een droge, over te steken, brug vormden. (wikipedia). De Calvinisten waren immers van mening dat soberheid de boventoon diende te vieren. Door de zoveel rijkere Katholieke Kerk met zijn religieuze schatten, werden de protestanten al snel als ketters bestempeld.

In Irak vond laatst ook een Beeldenstorm plaats. Jihadisten vernielden in Mosul de kunstschatten uit de tijd van de Assyriërs, omdat deze ooit aanbeden goden weergaven en dit streng verboden is volgens De Koran. Wat een verlies. Geschiedenis (ook die van de maatschappij) brengt immers teweeg dat je de wereld waarin je nu leeft beter kunt begrijpen? Ook boekverbrandingen zoals in WOII en lang daarvoor in de Bibliotheek van Alexandrië (opgericht in de 3e eeuw v. Chr.) getuigen van wreedheid en blinde razernij. Sadisme en kwelzucht (ook naar dieren) lijken maar moeilijk uit te roeien. Ik geloof dan ook echt dat we fossiele resten van roofdieren in onze genen hebben.

‘Het is een barbaarse aanblik, de vreugde waarmee de aanhangers van IS de beelden omhakten van verre oude beschavingen uit het Tweestromenland. Toch hadden wij ook ooit dit soort beeldenstormers. Onze eigen bijbelgeleerde en grote man achter de Statenvertaling, de boze, bebaarde Johannes Bogerman, huilde van geluk ten tijde van de eerste Beeldenstorm.’ Aldus hoogleraar en historica Judith Pollman in OVT VPRO.

‘Komt er dan nooit een einde aan?’ hoorde ik laatst iemand verzuchten. Ik zei dat het te hopen was, maar dat alles afhing van bewustwording en elkaar het (levens-)licht gunnen in natte, nadenkende ogen. Ik kon het niet anders zeggen dan in dichterlijke taal. Dat men zijn bekommernis diende te werpen op bewustwording,vrijheid, gelijkheid en broederschap kwam daar nog achteraan. Degene van de verzuchting had er niet veel fiducie in, omdat volgens hem de civilisaties die nu voorop liepen, nooit zouden kunnen worden ingehaald door andere ‘ ‘achterlopende’ beschavingen. Eenmaal voorop, altijd voorop. Eenmaal achterstand, altijd achterstand. Ik zet er vraagtekens bij. Als je het geschiedkundig bekijkt, zijn er veel hoge beschavingen weggevaagd in de loop der tijden. In het gros van de gevallen is niet exact te verklaren waarom en hoe ze verdwenen. Klimaatomslag of vernietiging door veroveraars? Waar komt de drang iets kapot te maken vandaan? Je hoeft alleen maar naar de Oekraïne te kijken en je weet wat het aloude landje pik oftewel territoriumdrift allemaal teweegbrengt.
Religieuze motieven kunnen een reden zijn voor vernietigingsdrang, maar zijn dit niet altijd.
(De pathologische kant van geweldsmisdrijven laat ik buiten beschouwing in deze uiteenzetting, evenals vernielzucht of vandalisme uit verveling).

‘Er is soms ook sprake van terechte grieven en reële pijnpunten.’ (Jessica Stern NRC). Zij sprak met religieuze terroristen over de hele wereld voor haar boek ‘Terror in The Name of God’. Angst voor globalisering is volgens haar de oorzaak van veel wat we nu zien gebeuren. Aan beide kanten, zowel bij terroristen als bij degenen die overreageren op de dreiging van terreur, is er sprake van hevige angst.’

Psychiater-filosoof Damiaan Denys (10-10-2014 in Vrij Nederland) zegt dat het enige wat je vroeger beschermde, je religie was. Hij vindt dat we nu alles proberen onder controle te houden met i-pads en mobieltjes en dat we tegelijk erg angstig zijn. Eén schreeuwende man op de dam kan al paniek veroorzaken. Vrees heeft een grote impact op de vitaliteit van burgers, maar is eigenlijk verbeelding, behalve als angst je bijvoorbeeld leert je niet twee keer te branden, schiet hij zijn oorspronkelijke bedoeling niet voorbij.
Na de aanslagen in Parijs en Denemarken lijken we nog meer op onze hoede te zijn. Angst heeft een grote impact op de vitaliteit van mensen vindt Denys.

‘Sommige landen hebben van oudsher een marteltraditie. Machtsverhouding speelt een grote rol bij marteling. De mens heeft nu eenmaal een fascinatie voor geweld, seks en verboden dingen. Dat is geen natuur, want dieren martelen niet, maar een keerzijde van de zelfbeheersing die mensen zich een leven lang eigen moeten maken.’ (Amnesty International).

Ik sluit af met de slogan die het publiek van Frank van Pamelen afgelopen zaterdag voorgeschoteld kreeg tijdens de voorstelling ‘Complot’.
‘En wat is de conclusie; alles is illusie!’

Helaas gaat dat voor het gros van de mensheid niet op. Er is bewezen dat vrijwel ieder mens bereid is tot martelen met alle gevolgen van dien (De Experimenten van Stanley Milgram (1961)). Voor het denkbeeld dat het leven op zích een illusie is, een illusie die we nota bene zelf creëren, is er voorlopig geen voldoende vruchtbare grond, maar de hedendaagse spirituele leraren doen hun best die te vinden.

Biografie van deze schrijver

wreedheid vernielzuc vernielzucht mens

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 131