Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Altijd in de weer tegen fascistisch onkruid

(voor Katri Vala (1901 - 1944))

Jij bent geboren als Karin Alice Heikel Wadenström op 11 september 1901 in Muonio, Finland, wat destijds Muonionniska heette. De schilder/professor Eero Nikolai Järnefelt, getrouwd met de actrice Saimi Pia Swan, maakte in 1929 een aquarel van jouw geboortehuis in Muonio, dat in de Laplandoorlog is afgebrand. Jij groeide op in Porvoo en vanaf 1905 in Ilomantsi. In 1911 gingen jullie naar Porvoo terug. Jouw jongere broer was Erkki August Valdemar Vala (17 december 1902 - 1991). Hij was een maatschappijkritische, legerkritische en compromisloze schrijver en uitgever, o.a. van Pentti Mikael Haanpää. Jouw vader, de bosbeheerder Robert Waldemar Wadenström (1873 - 1911), was geestesziek en hij overleed in psychiatrische inrichting. Jouw moeder was Alexandra Fredrika Mäki. Een andere, jongere broer was Niilo (1905 - 1945), die een literair vertaler was. Jij had een armoedige jeugd. In 1921 verschenen jouw eerste gedichten in het tijdschrift 'De Jonge Kracht'. Je was beïnvloed door Edith Södergran. In 1922 was je aan het Heinola Seminarie geslaagd als lerares voor basisonderwijs.

Van 1922 tot 1928 was jij lerares op een basisschool in Kuopio, Valkeala en Arkola. Van 1925 tot 1928 ook in Ilomantsi. In 1924 verscheen jouw dichtbundeldebuut 'Verre Tuin' bij WSOY. In 1926 verscheen de dichtbundel 'Blauwe Deur'. In 1928 werd er bij jou tuberculose geconstateerd en moest jij jouw baan als lerares opgeven. Nadat jij voldoende van jouw tbc was hersteld, ging jij naar Parijs en de Riviéra. Na die reis woonde jij in Helsinki, waar jij in 1930 met de student Armas Heelel trouwde. In 1930 verscheen de dichtbundel 'Op de Kade'. In het voorjaar van 1931 werd jullie dochter Asla geboren, die slechts een uur leefde. Het was een lange en moeilijke geboorte en jij kreeg een zware depressie, wat tot een zelfdodingspoging leidde. Je beefde van angst, toen je de gaskranen van het fornuis opendraaide. Armas heeft jou op tijd gered. Enkele jaren later verloren jullie nog een kind, doordat een dokter jou tot abortus aanzette, omdat jouw longziekte was verergerd. In 1934 werd jullie zoon Moor Mauri Henrik Heikel geboren, jouw enige vreugde. In dat jaar verscheen de bundel 'Terug: Gedichten'. Jij was tegen het fascisme, de oorlog, de doodstraf en de kerkelijke macht.

Van 1935 tot 1937 was jij lerares in Lauritsala. In 1940 was jouw tbc verergerd en had jij geldproblemen. Jij verhuisde naar Zweden, waar Erkki ook woonde. In 1942 verscheen de dichtbundel 'De Nestboom Brandt'. Jij bent één van de beroemdste leden van de Vuurdragersgroep. In de jaren dertig deed jij mee aan de oprichting van de linkse schrijvers- en kunstenaarsvereniging Küla (Wig), opgericht in 1936. Jouw broer Erkki had in 1930 het wekelijkse tijdschrift 'Vuurdragers' opgericht, wat tot 1939 verscheen. Het blad verzette zich tegen kwalijk nationalisme, de doodstraf, fascisme en andere totalitaire ideeën. Het verdedigde de mensenrechten, godsdienstvrijheid, de vrede, de democratie, de vrijheid van meningsuiting en de Noordse richting van Finland. Erkki was tot 1939 redacteur. In de oorlog schreef Erkki voor het anti-Duitse 'Free Nordic'. Op 10 maart 1942 werd hij gearresteerd op verdenking van het geven van Finse informatie aan de Engelsen. Hij kreeg één jaar dwangarbeid opgelegd.

Erkki was één jaar met de zangeres Ursula Thesleff getrouwd, die in 1930 overleed, en van 1931 tot 1939 was hij met de zangeres Maila Järvinen getrouwd. In 1944 trouwde hij met Helny Anna Constance Wallin. Zijn zoon Klaus (1930 - 2000) was professor wiskunde aan de Universiteit van Helsinki. Armas werd drie keer in de gevangenis gezet, vanwege 'verraad'. Jij werd gearresteerd wegens vermeende informatielevering aan de geallieerden. De staatspolitie hield jullie als pacifisten in de gaten. Jij was dik bevriend met de schrijver Olavi Pavolainen, die lange tijd de minnaar van de parmantige schrijfster Helvi Hämäläinen was. Beiden waren biseksueel. Jij overleed op 28 mei 1944 in het Eksjö Sanatorium door tuberculose. Jij werd 42 jaar en jij bent in juni 1944 in Stockholm gecremeerd. Op 28 mei 1945 is jouw urn in het Marjatanmäki-park in een stenen muur gemetseld, aan de hämeentie-kant van het park. Sinds 1953 heet het Marjatanmäki-park in Sörnäinen, Helsinki, het Katri Vala Park. Van 1931 tot 1933 woonde jij met jouw man Armas in Vilhovuorenkuja, nabij het Katri Vala Park.

Schrijver: Joanan Rutgers
25 april 2021


Geplaatst in de categorie: idool

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 45



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)