De voorzichtige, doorzichtige coming-out op het doek

(voor Eugène Fredrik Jansson (1862 - 1915))

Jij bent geboren op 18 maart 1862 in Stockholm. Jouw ouders waren Fredrik Ferdinand Jansson (1834 - 1891) en Eugenia Augusta Amalia Hedman (1842 - 1924). Jullie woonden in een postkantoorflat in de Lilla Nygatan in Gamla Stan. Jouw jongere broer was Adrian (1871 - 1938), die later kunstenaar werd. Jouw ouders hadden interesse in kunst en muziek. Jij ging naar de Duitse School op Tyska Skolgränd in Stockholm. Vanaf jouw 7-de kreeg jij pianolessen. Op jouw 14-de kreeg jij roodvonk, wat jouw hele leven gezondheidsproblemen gaf, zoals een slecht gezichtsvermogen en gehoor en chronische nierproblemen. Jij ging naar de Tekniska skolan (nu Konstfack), in 1844 opgericht door de kunstenaar Nils Mansson Mandelgren. Jij was ook een leerling van de schilder Edvard Perséus (1841 - 7 oktober 1890), getrouwd met Agnes Claesson en een leerling van Johan Christoffer Boklund, getrouwd met Carola Stuttgardter, die samen 7 kids kregen, o.a. de textielkunstenares Thyra Grafström, die ook naar de Tekniska skolan ging.

Perséus had een privé-kunstacademie in Stockholm. Jij assisteerde Perséus en jij maakte enkele stillevens, zoals 'Pantser en helm' uit 1877, toen jij 15 jaar was. In 1881 ging jij naar de Koninklijke Zweedse Academie voor Schone Kunsten aan Fredsgatan in Stockholm, in 1735 opgericht door graaf Carl Gustaf Tessin, getrouwd met de kunstenares/briefschrijfster Ulrika Sparre. Zij woonden in het landhuis 'Akerö' in Södermanland, aan het meer van Yngaren. Na jouw afstuderen in 1882 had jij niet het geld om naar Parijs te gaan, wat veel andere schilders wel deden. Jij werd dan ook veelal door Stockholm geïnspireerd en jij reisde pas in 1900 naar het buitenland, toen je een bekende schilder was en genoeg financiële armslag had. In 1900 studeerde je alsnog in Frankrijk. In 1901 reisde je naar Duitsland, Oostenrijk en Italië. Jij woonde jouw hele leven bij jouw moeder en jouw broer Adrian in de wijk Mariaberget op Södermalm, eerst op Timmermansgatan 2, twee jaar later kort op Hornsgatan 7 en daarna in een flat op Bastugatan 40. De uitzichten op die adressen heb je geschilderd, meestal bij nacht en in melancholische blauwtinten.

Jij werd beïnvloed door Karl Nordström, die uit Parijs kwam, een vriend van Carl Larsson en August Strindberg. Jij had contact met Carl Larsson, Bruno Liljefors, Richard Bergh en prins Eugene van Zweden, een kunstverzamelaar. Jij kreeg etslessen van Axel Tallberg en jij werd door Richard Bergh beïnvloed, die ook een leerling van Perséus was. Vanuit jouw woning had jij het uitzicht op het Mälarmeer en de Gamla Stan, wat jij vaak schilderde, net als Riddarholmen en Riddarfjärden. In 1894 zag jij het werk van Edvard Munch, wat jou volop beïnvloedde. Van 1890 tot 1904 schilderde jij veel nachtgezichten van Ridderfjärden. Op jouw zelfportret uit 1901 overheerst het donkerblauw van jouw diepe vertwijfeling en lijdzaamheid. Na 1904 was je uitgeput door dat thema en wilde je anders gaan schilderen. Je stopte enkele jaren met exposeren en je ging figuurtekenen. Je werd een actieve zwemmer en een winterbader. Vanaf jouw jeugd ging je geregeld naar sportclubs en zwembaden om jouw gezondheid op te krikken. Je ging vaak naar het marinebadhuis, waar je nieuwe onderwerpen ontdekte. Je schilderde naakte matrozen in dat zwembad van de Zweedse marine in Skeppsholmen. Op een foto van jou uit 1905 staan naakte boksers in een zwembad. Je was een voorstander van nudisme in gymnastiekclubs en zwembaden.

In 1907 schilderde jij 'Flottans Badhuis', een groep mannelijke naaktzwemmers met opvallend vrouwelijke billen. Jij was net als jouw broer Adrian homoseksueel en jij had minstens één liefdesrelatie met jouw mannelijke modellen. Jij was ook bevriend met de beeldhouwer/schijver Nils Santesson, die in 1907 10 maanden dwangarbeid in de gevangenis kreeg opgelegd vanwege homoseksuele handelingen. De schilder Ivan Lönnberg was in Parijs de grote liefde van Nils. Ivan overleed op 26 april 1918 als strijder in het Vreemdelingenlegioen. Hij werd 26 jaar. Nils en de fotografe Astrid Medéus kregen een zoon Hans Stefan, die sciencefictionschrijver was.
Jij had een langdurige liefdesrelatie met de timmerman Knut Nyman, die jij in het marinezwembad had ontmoet en die jij verborgen hield. Je hebt hem diverse keren geschilderd, zoals op 'Naken yngling' uit 1907. Jouw belangrijkste mecenas was de bankier Ernest Thiel. Jij fotografeerde de naakte atleten eerst, sommigen in jouw atelier. Daarna schilderde jij hen. In feite was jij zeer betrokken bij jouw naaktmodellen, maar jij maskeerde jouw homoseksualiteit op jouw schilderijen. Een goed voorbeeld daarvan is jouw zelfportret uit 1910, waarop jij op de voorgrond staat in een zomerpak met zomerhoed, schijnbaar afstandelijk jegens de naakte zwemmers op de achtergrond.

Jij schilderde groepen naakte, zonnebadende matrozen en jonge, gespierde, naakte mannen, die aan het sporten waren, zoals op 'Gewichtheffen met Twee Armen' uit 1914 en 'Nu' uit 1910 en 1915. Ook op 'Badtavia' zie je enkel naakte mannen en geen naakte vrouwen. Behalve op 'Sailor's Ball' (1909) zijn wel vrouwen te zien, maar gekleed, net als de matrozen. Het blauw komt terug in de matrozenkledij en de rokken van de vrouwen. Blauw danst met blauw. Homogenialiteit. Vrouwelijke vreugdedans. De sombere eenzaamheid van jouw blauwe, introverte periode is opgeheven.

Jij overleed op 15 juni 1915 in het verpleeghuis 'Skuru sjukhem' in Nacka door een beroerte/hersenbloeding. Jij werd 53 jaar en jij bent in de Norra begravningsplatsen in Stockholm begraven. Adrian verbrandde al jouw brieven en verdere papieren, zoals afbeeldingen van homoliefde/homoseks, om jouw homoseksualiteit geheim te houden, omdat dat in Zweden tot 1944 verboden was. En het zou jouw reputatie als schilder postuum kunnen schaden, meende hij. Niet ten diepste, maar zo was het veelal door de godsdienst/religie verpeste klimaat destijds.

Eugène Fredrik Jansson

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.5 met 2 stemmen 47