De gehuwde muze van André Breton

(voor Jacqueline Lamba (1910 - 1993))

Jij bent geboren op 17 november 1910 in Saint-Mandé, Île-de-France. Jouw moeder Jane Pinon was getalenteerd en belezen en zij wilde ooit medicijnen studeren, maar zij werd een huisvrouw. Jij hebt jouw vader, de landbouwingenieur José Lamba, nooit goed leren kennen. Jij was de tweede dochter. In 1912 gingen jullie naar Caïro, waar jouw vader werkte. Jouw vader is op 27 februari 1914, toen jij 3 jaar was, in Heliopolis door een auto-ongeluk overleden. Jij sprak altijd lovend over hem. Terug in Frankrijk kreeg jij schilderlessen en bezocht jij het Galliera Museum, waarvan de vader van jouw vriendin Marianne Clouzot de curator was. In 1926 ging jij naar de Union Centrale des Arts Décoratifs, waar jij Dora Maar ontmoette, oftewel de schilderes/fotografe Henriette Theodora Markovitch. Jouw moeder overleed in 1927 door tuberculose. Vervolgens ging jij naar de Écoledes Beaux-Arts in het atelier van André Lhote op 18, rue d'Odessa. André's zomerkampen waren in zijn huis in Mirmande, waar de Église de Sainte-Foy uit 1124 staat. De schilderes Marcelle Fleure (1906 - 1986) vestigde zich rond 1940 in Mirmande.

Jij gaf Franse les in Cardiff en in Griekenland. Terug in Parijs was jij decorateur in het warenhuis Trois Quartiers. Jij was bevriend met Frida Kahlo, Dora Maar en Claude Cahun. In 1932 of 1933 was jij naaktdanseres in een onderwaterballet in het Colosseum aan de Rue Rochechouart, een voormalig zwembad en omgebouwd tot muziekzaal. Via jouw neef André Delons, lid van de groep Le Grand Jeu, ontdekte jij het surrealisme. Jouw neef André was schrijver, dichter en filmcriticus, geboren op 30 januari 1909 in Le Vésinet. Hij overleed in mei 1940 op zee tijdens de Slag om Duinkerke. Hij werd 31 jaar en hij is in Père Lachaise begraven, bij zijn ouders Raoul en Mathilde. Na het lezen van 'Nadja' uit 1928 van André Breton wilde jij Breton graag ontmoeten. Op 29 mei 1934 werd Breton in café Cyrano op de Place Blanche door jouw schoonheid verblind. Buiten het café benaderde hij jou. Hij was bang om jouw gezicht nooit meer te zullen zien. Na jouw onderwaterdansshow ontmoetten jullie elkaar en liepen jullie de hele nacht van Pigalle naar Rue Gît-le-Coeur. Jij deed hem denken aan zijn gedicht 'Tournesol' uit 1923. Op 14 augustus 1934 trouwde jij met André Breton. Alberto Giacometti was jouw getuige en Paul Éluard was André's getuige. Man Ray maakte een foto van jou met deze drie mannen, terwijl jij naakt poseerde.

Jij deed mee met de surrealistische demonstraties. Jij maakte prismatische schilderijen, beïnvloed door Roberto Matta en André Masson, aquarellen, objecten, ansichtkaarten en stickers. In januari 1935 ging jij met jouw man André naar Praag en in mei 1935 naar Santa Cruz de Tenerife. Op 20 december 1935 werd jullie dochter Aube geboren. Na 8 maanden verliet jij Aube en ging jij ruim een maand naar Corsica, terwijl André voor Aube zorgde. In januari 1937 verscheen André's verhaal 'L'Amour fou' bij Gallimard, het vervolg van 'Nadja' en 'The Communicating Vases' (1932). Jij bent het centrale personage. André adviseerde Aube en zei: 'Ik wens je toe dat je waanzinnig geliefd bent!'. Op 2 april 1938 ging jij met André 4 maanden naar Mexico en bleef Aube bij André Masson, zijn Joodse vrouw Rose Maklès en hun zonen Diego (1935) en Luis (1936). Zijn eerste vrouw was de schilderes Odette Cabalé, met wie hij de dochter Lily kreeg. In 1929 scheidde Masson van Odette en had hij een affaire met de kunstenares Paule Vézelay. In december 1934 hertrouwde Masson met Rose Maklès (1902 - 1986), de schoonzus van zijn grote vriend Georges Bataille. In september 1938 bezocht jij Frida Kahlo en Diego Rivera bij hen thuis. Frida en jij waren diep bevriend met elkaar. Jij ontmoette Leon Trotski. Begin 1940 ging jij met Aube vanuit Parijs naar Royan, waar jullie Dora Maar en Picasso ontmoetten. In juli 1940 zag André Aude en jou weer in het huis van de arts/schrijver Pierre Mabille in Salon-de-Provence, waar Michel de Nostredame woonde.

In oktober 1940 waren jullie bij de journalist Varian Fry in de Villa Air-Bel in Marseille. Varian hielp kunstenaars en intellectuelen ontsnappen, zoals Victor Brauner, Max ernst, Wifredo Lam, Benjamin Féret, Victor Serge, Hannah Arendt, Marc Chagall, Heinrich Mann, Alma Mahler, Anna Seghers en Lion Feuchtwanger, die in 1920 zijn historische roman 'Jud Süss' publiceerde, geïnspireerd door de hofjood en adviseur van hertog Karel Alexander von Württemberg Joseph Süss Oppenheimer, die op 4 februari 1738 in Stuttgart werd vermoord, opgehangen in een ijzeren kooi aan een galg. Hij werd 39 of 40 jaar. Victor Serge overleed op 17 november 1947 in Mexico-Stad, in totale armoede en mogelijk vermoord door Sovjet-agenten. Hij werd 56 jaar. In de Villa Air-Bel tekende jij 'La Roue sanglante' en 'Baudelaire. Génie d'Amour-Flamme'. Op 25 maart 1941 vertrok jullie schip naar Amerika. Tijdens de tussenstop in Fort-de-France op Martinique moest André naar het Lazaret-kamp en werd hij op borgtocht vrijgelaten. Op 14 juli 1941 arriveerden jullie in New York. Er waren materiële problemen en echtelijke ruzies. In oktober 1942 verliet jij André en ging jij met Aube bij de surrealistische schilder/beeldhouwer/dichter David Hare wonen. David is geboren op 10 maart 1917 en hij was een discipel van Georges Gurdjieff. Jij was de tolk tussen hem en André, omdat André geen Engels kon. Jij werd verliefd op David. David werd door de schrijfster/schilderes Katherine Linn Sage aan André voorgesteld. Katherine pleegde op 8 januari 1963 in Woodbury zelfdoding en zij werd 64 jaar.

David werd door André de mede-directeur van het surrealistische tijdschrift 'VVV' (Victory View Veil), met slechts 4 nummers. Jij deed mee aan 2 groepsexposities in de galerie Arts of This Century in New York. In 1944 verhuisde jij met Aube en David naar Connecticut, waar jullie buren Kay Sage, Yves Tanguy en Alexander Calder waren. In april 1944 hield jij in de Norlyst Gallery in New York jouw eerste monografische expositie. In februari 1946 ging Aube naar André en zijn nieuwe vrouw, de schrijfster/kunstenares Elisa Bindhoff, geboren op 25 april 1906 in Viña del Mar, Chili. Zij gingen op 25 mei 1946 met Aube naar Frankrijk. In februari 1947 kwam Aube bij jou in Amerika terug. Jij reisde naar Arizona, Colorado en New Mexico en jij bezocht de reservaten van de Hopi- en Navajo-Indianen. In 1945 bezochten André en Elisa de reservaten van Hopi- en Zuñis-Indianen. In 1947 ging jij met Aube naar Parijs en deed jij mee met twee surrealistische exposities; in juli 1947 in de Maeght Gallery, samengesteld door André, en in oktober 1947 in de Pierre Loeb Gallery. Begin 1948 ging jij met Aube naar Amerika, waar in juni 1948 jouw zoon Merlin Hare geboren is. In oktober 1949 ging Aube zonder jou voorgoed naar Parijs terug om bij André te wonen. In 1954 was jij nog een laatste keer bij de Pueblo-Indianen en verliet jij David voorgoed.

Samen met Merlin ging jij naar Frankrijk terug en schilderde jij landschappen. In de zomer van 1963 ben jij voor het eerst in Simiane-la-Rotonde, in een huis van de fysioloog Henri Elie Laugier. In de winter en de lente van de volgende jaren was jij in jouw Parijse atelier en in de zomer en de herfst in Simiane-la-Rotonde. André Breton overleed op 28 september 1966 in Parijs. Hij werd 70 jaar en hij is in de Cimetière des Batignolles begraven. Op zijn graf staat: 'Ik zoek het goud van de tijd'. Jij zei over hem: 'Hij zag in mij wat hij wilde zien, maar in feite zag hij me niet echt.'. In zijn boek 'Surrealisme en schilderkunst' heeft hij jou niet eens genoemd. In 1967 exposeerde jij in het Château d'Antibes bij Picasso, geholpen door de kunstverzamelaar Marie-Mathilde-Pétronille Bordes, getrouwd met de politicus Paul Cuttoli. In Parijs woonden zij op 55, rue de Babylone, waar later Yves Saint-Laurent met Pierre Bergé woonde. In 1979 en 1981 reisde jij naar Amerika en in 1988 ging jij naar een verpleeghuis in Rochecorbon, een 18-de eeuws kasteel. Op 21 december 1992 overleed David Hare, die 75 jaar werd. Jij overleed op 20 juli 1993 in Rochecorbon door een beroerte en na 5 jaar Alzheimer. Jij werd 82 jaar en jij bent in Saché begraven. In Saché woonde Honoré de Balzac in het Château de Saché. Op jouw grafsteen staat 'de nacht van de zonnebloem'. Alexander calder woonde en werkte in Saché. Op het dorpsplein staat een sculptuur van hem.

Aube is nu een 87-jarige beeldend kunstenares. Zij trouwde in 1956 met de schilder/schrijver/dichter Yves Elléouët, met wie zij op 117, rue de Vaugirard in Parijs woonde, het voormalige atelier van David Hare. Later woonden zij op 42, rue Fontaine, boven het atelier van haar vader André Breton. Haar man Yves overleed op 27 april 1975 in Saché door kanker. Hij werd 43 jaar.

Jacqueline Lamba

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 59