Dat overkomt mij niet

Dat beschermende, geruststellende mij-overkomt-dit-niet-gevoel ben ik kwijtgeraakt. En ik mis het, want om nou elke dag angstig en bezorgd door het leven te gaan, is net zo onrealistisch als denken dat je nooit iets zal overkomen.

Volgens kenners staat het angstknopje in mijn hoofd, de amygdala, als het ware 'te strak afgesteld'. Wat helpt om die gevoeligheid te verminderen, is stress afvoeren. Sporten bijvoorbeeld. Dus ben ik dat gaan doen. Vandaar al dat gezweet op de loopband. (En vooral suf van mij om dan naar beelden van een vliegtuigramp te blijven kijken op het scherm tegenover me.)

Een vertekening van de werkelijkheid hebben we allemaal. We leven maar ten dele in de realiteit, en onze waarneming bepaalt hoe we denken en doen. Zoals wij de wereld ervaren, zo zijn wij, en zo is onze logica. De bekende (roze) bril. Je kijkt altijd door je eigen bril: jouw perceptie.

In een wereld vol oorlog, klimaatdreiging en constante onrust is het misschien niet eens zo vreemd dat we onze blik een beetje kleuren. Soms is dat gewoon nodig om overeind te blijven.

Die vertekening is niet alleen gemakzucht; het is ook een overlevingsinstinct. Het wil vooral overleven: voedsel, beschutting en voortplanting. Om dat allemaal te bemachtigen, hebben we een diepgewortelde overtuiging nodig: dat we speciaal zijn en daarom recht hebben op voedsel, onderdak, liefde en seks. Die gedachte zie je overal terug in hoe we naar onszelf en de wereld kijken.

Ik las ooit in een column dat Donald Duck, jij en ik eigenlijk niet zoveel verschillen. In zijn wereld werkt alles en iedereen hem tegen, maar dat is juist wat hem bijzonder maakt. Waarom zou de wereld zich anders zo met hém bemoeien? Hij is liever een getergde eend dan een grijze muis.

En zo creëren we allemaal ons eigen verhaal, met onszelf in de hoofdrol.
Een hartaanval? Die overkomt de buurman, de dood klopt bij een ander aan.
Totdat je iets meemaakt dat niet in jouw script stond.

Er bestaat een theorie in de psychiatrie die stelt dat mensen met een depressie de wereld juist zien zoals die werkelijk is — zonder illusie, zonder verzachting. Blijkbaar is leven in de volle werkelijkheid niet zo prettig. Misschien is het maar goed dat we onszelf soms een beetje voor de gek houden.

Het gaat om evenwicht. Genoeg fijne stofjes in je hoofd om optimistisch te blijven, om nog iets te willen, nog iets te doen.
Maar óók genoeg realiteitszin om jezelf niet zó belangrijk te maken dat je denkt dat alles om jou draait.
Want op de lange duur doe je de mensen om je heen daarmee tekort.
En uiteindelijk sta je toch alleen, ook al denk je dat de wereld jou in de gaten houdt.

overlevingsinstinct amygdala wereldbeeld

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.0 met 3 stemmen 65