Een oneven dag
Dit was een geliefde plek op zijn wandeling. Het rotsachtige waar je makkelijk een enkel kon breken had plaatsgemaakt voor lover en een veilig kabbelend beekje. Het pad vroeg even om minder oplettendheid en zo ontstond ruimte voor de banale gedachte aan eieren die ingekocht moesten worden nadat hij in een verongelijkte bui die ochtend een van zijn bedienden het laatste exemplaar naar het hoofd geslingerd had. Waar had die dat ook alweer aan verdiend? Waren de lakens niet verschoond of was de vloer niet droog gemaakt na een exuberant bad? Hij wist het al niet meer en verweet zichzelf zijn knecht over een futiliteit de mantel te hebben uitgeveegd. Maar ja, het was dan ook zijn dag.
Daarmee was het nog niet gedaan, want vervolgens had hij tijdens de wandeling ruzie gemaakt met Ferdinand, die hem als altijd zijn geniale talent bewonderend de bijkomende irritaties vergaf. Door opkomende doofheid ook beetje bij beetje zijn grip op de taal verliezend had hij zijn stem verheven. Ferdinand wist hoe dat werkte bij hem, begreep dat zijn handicap zijn humeur meebepaalde; altijd was er de fragiele grens tussen goedhartigheid en milde toorn.
Als je de componist met een weerfenomeen had moeten aanduiden? Onweer zou te zeer voor de hand liggen. Zonlicht weerkaatste op de gespen van zijn schoenen; het andere aspect van zijn persoonlijkheid, de warmte die hij op de even dagen tentoonspreidde. Een toevalligheid die hem bij teruglezen in de conversatieboekjes, die in rumoerig gezelschap een uitkomst waren was opgevallen en waar hij een eigenschap van had gemaakt; op de oneven dagen mocht hij nukkig zijn en op even dagen was hij oprecht wellevend. Niemand die ooit dat verband had gelegd. Vandaag, 13 november 1806 was een oneven dag.
De sonate voltooien had al improviserend niet erg willen vlotten. De klanken bereikten hem nog wel, maar vermoeiden. Hij was opgeveerd van de pianokruk, zijn vriend uit zijn verrukte roes halend en ze waren richting Wienerwald vertrokken.
Melodielijnen neuriënd en met de handen op zijn rug octaafsprongen makend zette hij tijdens de wandeling het componeren voort.
Zo kon Ferdinand, na het gebakkelei op gepaste afstand achterop komend, goed registreren hoe het slotdeel van de Appassionata uiteindelijk in de wereld kwam en er uit dat energieke hoofd, getooid met een hoed hoog als een kachelpijp af en toe zuchten ontsnapten die hem in een harmonisch heen en weer gaande beweging een lieten zijn met het door de wind bewogen geboomte.
... Beethoven is wel mijn favoriete componist. In 2007 was ik in Wenen. Ik bezocht de Stephansdom waar hij ongetwijfeld kind aan huis was, wandelde in zijn spoor in het Wienerwald, was waar hij zijn Heilgenstadttestament schreef en vanwege zijn opkomende doofheid een zelfverkozen dood overwoog, maar dat gelukkig achterwege liet en door zijn handicap het componeren moest herontdekken. Hoe sterk ben je dan wanneer je als je het zintuig dat je de meeste vreugde schenkt moet missen en bij alle gedwongen stilte een nieuwe wijze van verklanken weet te vinden. Ik keek naar binnen bij de helaas gesloten kerk waar een rouwdienst aan hem opgedragen werd en o.a. Schubert, die hem tijdens zijn wandelingen in Wenen nooit aan had durven spreken, op de eerste rij had gezeten. En ik stond uiteraard bij zijn graf. Later maakte een bezoek aan zijn geboortehuis in Bonn het verhaal compleet. De opgevoerde vriend is collega-componist Ferdinand Ries.
Als luistertip niet de Appassionata, maar het prachtige langzame deel uit de bij het grote publiek denkelijk wat minder bekende `Hammerklaviersonate', uitgevoerd door de onlangs overleden Alfred Brendel.
youtu.be/0JWJ8YoVsfo?si=Gx2W6u_c5qV8tWbA ...
Zie ook: https://www.apartefact.nl
Schrijver: Albert Goudberg
15 september 2025
casema.nl
Biografie van deze schrijverGeplaatst in de categorie: muziek
Beethoven Wenen Heiligenstadt Appassionata
203
Geef je reactie op deze inzending: