JATOCH NIETTAN

Het is een vreselijk woord. Het is een woord dat vernedert, diep, diep vernedert.
Het is een woord dat ik steeds meer hoor in de stad waar ik woon en daarmee
in de buurt waar ik woon. Ik snap nog steeds niet waarom mensen het gebruiken.
Het is mij ook wel eens nageroepen. Dat was tijdens een dagje Den Haag. Ik keek niet uit bij het oversteken en de fietser die mij maar net kon ontwijken, schreeuwde het me toe. Hoe gefrustreerd moet je zijn om zoiets te doen. Want het uit schrik gebruiken, dat lijkt me onwaarschijnlijk. Daar is het te heftig voor, te ‘laag’ en beneden niveau. Je komt het niet in elke sociale klasse tegen, wel opvallend veel bij jonge stellen
en dan in mijn omgeving ook nog eens - en het spijt me het te moeten constateren - bij gemengde koppels. Nu kan dat ook toeval zijn en liggen aan waar je woont natuurlijk, laat ik dat voorop stellen, maar dit is nu eenmaal mijn ervaring. Het is een zeer vrouwonvriendelijk woord en dan druk ik me nog voorzichtig uit. Niet voor niets kreeg ik ooit van een medepassagier in de metro te horen dat ik ‘a very cautious lady’ was.

Onze buurt is een gemengde buurt. Koophuizen en huurwoningen staan er door en naast elkaar. Wel zijn er veel verouderde flats, met vaak zomaar wat kranten tegen de ramen geplakt of met een slordig opgehangen lap stof ervoor die zijn beste tijd heeft gehad.
Je hebt er mooi onderhouden tuintjes maar ook grond waar niets mee wordt gedaan en waarop het onkruid welig tiert. Het zwerfvuil nam na Nieuwjaar gigantische vormen aan. Ik oogstte begin januari in de struiken rondom ons huis en de flat daartegenover een overvolle vuilniszak met bierflesjes en- blikjes en tot mijn afgrijzen een gebruikt condoom.

Als ik in de Dikke van Dale kijk, in de hoop het er niet aan te treffen, ben ik zwaar teleurgesteld. Het staat er dus wel in en erachter staat tussen haakjes ‘vulgair’ en dat is weer een woord dat exact de juiste toon treft. Ach denk ik, misschien is het wel goed dat het erin staat en dat denk ik in de hoop dat de personen die het bezigen, ook eens een woordenboek openslaan. Tegelijk met die gedachte weet ik eigenlijk al dat dit ijdele hoop is, maar, uitzonderingen bevestigen de regel, dus blijf ik positief wat dat aangaat.

Ik hoorde het voor het eerst uit de mond van een stripfiguur. Nou ja, las het voor het eerst uit zijn mond, als ballontekst en dan ook nog in plat Haags. Geboren en opgegroeid in Scheveningen was ik wel een beetje vertrouwd met het Haags. Het kwam wel in de buurt van het dialect dat mijn grootouders en ouders bij tijd en wijle en wij als pubers voor de lol spraken. Maar de Scheveninger voelde zich toch altijd ver verheven boven de Hagenaar. Dat gold natuurlijk niet voor de rijken van Den Haag bij wie mijn moeder als jong meisje in de huishouding werkte. Bij hen haalden mijn opa’s het niet als visser en vishandelaar.
Nog hoor ik mijn opa van vaderskant liefdevol tegen zijn kleindochters zeggen: ‘ Dag pand.’ (=schat). En ‘plat’ betekende toen nog achterbalkon, hoe ‘kostelek’, dat wil zeggen prachtig.

Ik weet nog goed hoe verrast mijn docent poëzie was toen ik hem decennia geleden confronteerde met een oud wiegelied van de kust waarin voorkwam het: ‘k Wou eris om een gulde dat me hartje krulde, ‘k wou eris om een dikke ton, dat ik een goud gelozie won!’

Hoe schril het contrast met het woord dat ik niet over mijn lippen krijg en dat ik zal proberen weer te geven op zijn Haags, hoewel ik in mijn omgeving verplicht ben het in ‘ABN’ aan te horen. Maar nee, denkend aan mijn moeder, die mij ooit zo deftig als een oude douairière noemde, is het beter om te kiezen voor iets eufemistisch als: dame van lichte zeden met levensbedreigende ziekte.