Verdriet en verwondering om een geelkoperen paraplubak

Het was in de lente van het jaar 2008 dat ik op toevallige wijze in contact kwam met de heer D. uit de Bellinistraat in Tilburg. Onze voorouders hadden betrekkingen met elkaar onderhouden in een verre, vooroorlogse tijd; betrekkingen waarover ik tot op dat moment niets wist. Een geelkoperen paraplubak was daarvan de stille en enig overgebleven getuige. Spoedig na mijn telefoongesprek met de heer D. ging ik het kunstvoorwerp bezichtigen.

De Bellinistraat lijkt lang, langer dan ik verwacht. Ik bereik tenslotte de drive-in-woning. Een tot nu toe onbekende, de heer D., opent de deur en meteen al valt mijn blik op de geelkoperen paraplubak die nog steeds dienst doet en die meerdere paraplu's bevat.

Het is of ik eveneens oog in oog sta met opa, die stierf vóór ik geboren werd en of hij rechtstreeks tot mij spreekt met zijn door mij nooit vermoede kunstenaarschap, met zijn hart en ziel waarvan ik op slag hou, met de fijn gestileerde en geciseleerde bloemenranken en met het vrolijke, lieflijke paartje in boerenkledij (was de paraplubak een huwelijkscadeau?), alles in Jugendstil-stijl.

Dit kunstvoorwerp was waarschijnlijk de meesterproef van opa's opleiding en het moet hem veel verdriet gedaan hebben het af te staan, maar dit behoorde tot de harde wet van de armoede, de bekende wet van "Zuerst das Fressen".

Opa was koperslager en ook zijn vader en zijn opa Thijs Broeckx die de leeftijd bereikte van drieënnegentig jaar, had dit vak beoefend. De verpletterende economische crisis van 1929 stortte opa's gezin in de armoede. Oma leverde de prestatie gedurende jaren met veel kunst- en vliegwerk het financiële roer recht te houden, maar de zonen en de dochter moesten in later tijd daartoe wel hun salaris inleveren.

Hun zoon en mijn vader werd op straat door onbeschaamde kinderen nagejouwd met de scheldwoorden "failliet!" "failliet!". Hij maakte de omslag mee van voluptueuze weelde en luxe naar schrijnende armoede en vluchtte voor dit laatste verschijnsel in een door hem gehate baan als belastingambtenaar op een gehaat kantoor; een baan die hij gedurende drieënveertig jaar volhield om zijn gezin de door hem doorgemaakte ellende tot iedere prijs te besparen.

Op een adres in de Bellinistraat in Tilburg moest ik in de lente van het jaar 2008 een paraplubak, beladen met herinneringen, die de gehele twintigste eeuw heeft getrotseerd en die een van de weinige herinneringen vormt aan mijn opa, opsporen en terugvinden.

Uiteindelijk resteren slechts de voorwerpen, de levenloze, zwijgende, maar ondanks alles sprekende voorwerpen die ons hun verhaal vertellen, in dit geval een verhaal over een verpletterende crisis, over schrijnende armoede en over kunstenaarschap, over verdriet en verwondering en over nooit vervagende herinneringen.

kunst verleden emoties

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.0 met 2 stemmen 102