Alle inzendingen van H.P. Winkelman

Reïncarnatie, de persoonlijke terugkeer van een overledene door hergeboorte, is dat denkbaar? In de beschouwing “Over reïncarnatie” in deze reeks, heb ik daar de nodige vraagtekens bij geplaatst. Maar, zal menigeen gedacht hebben, hoe verklaar je dan rapportages over "herinneringen aan een vorig bestaan", waarvan allerlei details (gebeurtenissen,…

“Kleine oorzaken hebben vaak grote gevolgen!” zegt een volkse wijsheid. Een bekend voorbeeld ervan is het zgn. vlindereffect, een term die is ontleend aan een metafoor die in 1961 werd gebruikt door Edward Lorenz om aan te geven dat de vleugelslag van een vlinder in Brazilië maanden later een tornado in Texas zou kunnen veroorzaken. Het vlindereffect…

Bezwaren die worden aangevoerd tegen de stelling dat toeval niet bestaat, zijn o.m.: 1. Oorzakelijkheid sluit toeval niet uit. 2. De aanname van strikte causaliteit leidt tot fatalisme. 3. Strikte causaliteit laat geen ruimte voor de vrije wil en dus evenmin voor menselijke verantwoordelijkheid. Ad 1. Sluit strikte causaliteit toeval uit? Ja.…

Schopenhauer definieerde coïncidentie als "het gelijktijdig plaatsvinden van causaal niet met elkaar verbonden gebeurtenissen". In de letterlijke betekenis van het woord (samenvallen) klopt dat natuurlijk wel. Maar doorgaans spreken we pas van coïncidentie en vaker nog van toeval als we ópmerken dat twee niet rechtstreeks causaal met elkaar verbonden…

“God wil het.” “God wil het niet.” De meest voor de hand liggende vraag aan mensen die pretenderen zo precies te weten wat God wel of niet wil, is natuurlijk: “hoe weet u dat?” En bij doorvragen blijkt het antwoord dan vrijwel altijd weer te verzanden in een niet al te schrandere cirkelredenering. “Dat weet ik, omdat God het in zijn Woord heeft…

Wat is een geloofsartikel? “Zo noem ik een flesje homeopathische korreltjes D3,” zei ooit in mijn ouderlijk huis de huisarts, toen hij mijn moeder betrapte op het bezit van zo’n flesje. Mijn moeder was een gelovige vrouw, ook wat homeopathie betreft. “De dokter maakt er een grapje van,” zei mijn vader die predikant was en dus beroepshalve geloofsdeskundige…

In mijn denken speelt de overtuiging dat de natuur (inclusief de mens) onderworpen is aan strikte causaliteitswetten een belangrijke rol. Als de mens integraal deel uitmaakt van de natuur, is hij immers logischerwijze ook onderworpen aan de natuurlijke wetmatigheden (waaronder strikte causaliteit). Als die uitgangsstelling juist is, sluit ze uit dat…

Bij het horen of zien van iets waar je echt met je verstand niet bij kunt, vraagt je je wel eens af: ben ík nou gek, of…? Dat overkwam mij bij het lezen van het volgende gedicht: “Het huis leeghalen? Geen pink kan ik optillen tot de eindeloze formule. Door elkaar te omhelzen worden zielen warm, ze willen stijgen uit de onbedwingbare…

Indertijd las ik ergens dat de Vaticaanse staatssecretaris Tarcisio Bertone van mening was dat de wereldwijde financiële crisis bewees dat de politiek “behoefte heeft aan een ethiek die geïnspireerd is door een ‘rationele godsdienst’ die het christendom is”. Daar moest ik wel om lachen. Het christendom (hier dus het rooms-katholicisme) een rationele…

De veronderstelling dat de individuele menselijke ziel (wat men zich daarbij ook voorstelt) na de dood terugkeert in een ander lichaam, wortelt waarschijnlijk in dezelfde behoefte als die waaruit in verschillende religies het geloof in een individueel voortbestaan in een hiernamaals, is voortgekomen: overleven! In wat hier volgt, gebruik ik het woord…

In de godsdienstfilosofie is wel onderscheid gemaakt tussen natuurlijk en moreel kwaad. Het natuurlijke kwaad (bijvoorbeeld een natuurramp) zou dan samenhangen met de natuurlijke orde, met het proces van de wereld in wording. Het morele kwaad zou door de mens worden aangericht. Is dat een zuiver onderscheid? Met betrekking tot het natuurlijke kwaad…

Een man houdt met zijn gezin vakantie ergens in het buitenland. Op een zondagmiddag maakt hij met zijn zoontje Daan van een jaar of tien, elf een wandeling langs een riviertje even buiten hun vakantieverblijf. Ze praten over van alles en nog wat. Dan vraagt Daan ineens: “Pappa, wat is eigenlijk een paradox?” “Een paradox?” vraagt zijn vader. “Hoe…

De vorige aflevering over dit onderwerp ging over de vraag: áls er intelligent leven elders in het heelal bestaat, hoe (on)waarschijnlijk is het dan dat we daarmee ooit boodschappen zullen kunnen uitwisselen? De daaraan voorafgaande vraag is natuurlijk: hoe (on)waarschijnlijk is het dat er buitenaardse beschavingen zijn of zijn geweest? Zou het ontstaan…

Als het, zoals sommigen menen, op grond van kansberekening niet uitgesloten is dat elders in het heelal intelligent leven bestaat, hoe groot is dan de kans dat wij daar ooit mee in contact zullen komen? Al vele jaren wordt met radiotelescopen het heelal afgetast om eventuele boodschappen van elders op te vangen. Tegelijkertijd zenden wij ook zelf signalen…

Moeten (en kunnen) we ons God voorstellen als een persoon of in elk geval als een Wezen met persoonlijke eigenschappen? En is zo’n antropomorf, zo’n naar de mens gemodelleerd godsbeeld in onze tijd nog redelijk aanvaardbaar? Typisch voor deze godsvoorstelling en de daarmee samenhangende opvattingen over godsbestuur zijn immers de evidente innerlijke…

Eén lepel tuinaarde, las ik ergens, bevat minstens honderd miljard bacteriën. Het totale aantal bacteriën aan de oppervlakte van de aarde is volstrekt onvoorstelbaar en zonder die deken van micro-organismen zou er niets op kunnen leven. Het menselijk lichaam bestaat uit circa tien biljoen (10 x 10 tot de macht 12) cellen en biedt inwoning aan nog…

God wordt in de christelijke belijdenisgeschriften aangeduid als Vader, als Zoon en als Heilige Geest. Bij de woorden "vader" en "zoon" kunnen we ons wel iets voorstellen. Bij "heilige geest" wordt dat moeilijk, zo niet onmogelijk. Voor velen betekent "heiligheid" zoiets als zondeloos, boven het gewone mensdom verheven, maar de kernbetekenis…

In het religieuze denken van veel mensen is in onze tijd sprake van een ontwikkeling die steeds minder ruimte laat voor geloof in een persóónlijke God, maar waarin het woord "God" een aanduiding is voor het transcendente, dus het denken overstijgende Geheel van alle delen dat veel meer is dan een optelsom van die delen. Of men verstaat onder "God…

Geloofsopvattingen komen voort uit het denken van mensen over hun oorsprong en bestemming en over de zin van hun bestaan. Achter de zintuiglijk waarneembare schepping werd een niet zintuiglijk waarneembare schepper geprojecteerd. Meningsverschillen ontstonden bij de invulling van het begrip Schepper, God. Wat moest men zich daarbij voorstellen? Iemand…

Even een kleine gedachte-exercitie. Stel: iemand zit dringend om geld verlegen. Op een nacht droomt hij heel levendig dat hij in de sigarenwinkel bij hem op de hoek een staatslot koopt en dat daarop een paar dagen later de hoofdprijs valt. Aangezien hij vaker voorspellende dromen heeft gehad en omdat die áltijd uitkwamen, is hij er voor zichzelf absoluut…

“Hoe ouder, hoe gekker”, wordt wel eens gezegd. Ik geef toe: voor sommige mensen gaat dat op. Niet voor iedereen. Er is ook nog een spreekwoord dat zegt: “Het verstand komt met de jaren”. En daar zit ook wat in, al geldt dat nu ook weer niet voor iedereen. Geldt het voor mijzelf? Ik put in elk geval enige hoop uit het feit dat ik nu weet dat ik maar…

De Duitse oud-minister van buitenlandse zaken Fischer en de zijnen, zo las ik onlangs in mijn krant, doen een dringende oproep aan de leidende krachten in Europa, niet alleen in de politiek, maar ook in de wereld van de cultuur, de media en het onderwijs, op te staan tegen de valse profeten die massa-immigratie een bedreiging van het Avondland noemen…

Er is iets merkwaardigs aan de hand met de manier waarop wij mensen doorgaans onszelf beschouwen. Dat blijkt uit de manier waarop wij over onszelf plegen te denken en te spreken. Het zal u wel net zo gaan als mij: ik heb het bijvoorbeeld over “mijn ledematen, mijn organen, mijn lichaam, mijn hersenen”. De vraag is: wat betekent hier “mijn”, wie is de…

Het bij wet verbieden van onverdoofd ritueel slachten riep protesten op van Joodse en Moslimorganisaties. Deze beroepen zich op de in de grondwet verankerde vrijheid van godsdienst. Enkele fracties in de Tweede Kamer ondersteunden de bezwaren. Maar is de vrijheid van godsdienst hier eigenlijk wel in het geding? Wat is godsdienst? Een redelijke omschrijving…

“Nou, daar word je weer niet vrolijk van!” zegt mijn vrouw wel eens als we naar het nieuws kijken. En ik heb dan vaak de neiging om dat te beamen. Tegelijk realiseer ik me dan weer, dat “nieuws” doorgaans in hoge mate selectief is en wel in negatieve zin. Goed nieuws is geen nieuws, is het adagium. Daardoor krijgen we een nogal vertekend beeld van de…