85 resultaten.
OVER EEN HOLISTISCHE SAMENLEVING
beschouwing
2.6 met 5 stemmen 1.133 Het voorgaande artikel had betrekking op het fysieke holon en het dualistische karakter ervan. Het gaf al aan dat de holontheorie ook moet opgaan voor sociale verbanden waarin de mens deel is van een gemeenschap.
- Hoe ziet zo’n sociaal holon er uit?
- Zijn we onderdeel van één of van meer...
OVER EEN HOLISTISCH ORGANISATIEMODEL
beschouwing
5.0 met 2 stemmen 262 In een vorig artikel werd holisme omschreven als "neiging in de natuur tot vorming van gehelen die meer zijn dan de som van hun delen". Hoe manifesteert deze "neiging" zich in organismen? Om de samenwerking tussen de delen (de holons) een synergisch (d.w.z. elkaar versterkend) effect te geven,...
OVER EEN HOLISTISCH TOEKOMSTPERSPECTIEF
beschouwing
1.7 met 9 stemmen 182 Als de ontplooiing van het leven op aarde, sinds het ontstaan ervan, heeft gehoorzaamd aan holistische wetmatigheden (zie voorgaande artikelen over dit onderwerp), wat mogen we dan verwachten van de invloed daarvan op de toekomstige ontwikkeling van dat leven?
De wereld is door de snelle...
OVER BINNEN- EN BUITENKANT VAN HET BESTAAN
beschouwing
3.2 met 6 stemmen 98 Ziehier nog een korte toegift op de vier beschouwingen over holisme (beschouwingen Filosofie nrs. 64-67). Ze heeft betrekking op centrale en perifere functies en vormt m.i. een zinnige aanvulling op de verklaring die het holisme geeft van de gerichtheid van de natuur op synergie (vorming van...
OVER DE CONTINUÏTEIT VAN HET LEVEN (1)
beschouwing
3.5 met 6 stemmen 215 De wens is de vader van de gedachte, zegt het spreekwoord. En als er ergens sprake is geweest van wensdenken, dan wel met betrekking tot het leven na de dood. Iedere godsdienst had of heeft er een mening over. Alleen al het gebrek aan eenstemmigheid zou te denken moeten geven over de vraag wat al...
OVER DE CONTINUÏTEIT VAN HET LEVEN (2)
beschouwing
3.0 met 6 stemmen 130 Het voorgaande artikel beschreef het geloof in een persoonlijk voortbestaan na de dood als een vorm van wensdenken waaraan een redelijk beredeneerbare grond ontbreekt.
Menigeen zal zich afvragen: gaat het niet ten koste van het verantwoordelijkheidsgevoel van mensen als ze na dit leven niét...
OVER DE CONTINUÏTEIT VAN HET LEVEN (3)
beschouwing
4.0 met 5 stemmen 106 In de vorige aflevering van dit artikelreeksje was sprake van de ononderbroken samenhang waarin het aardse leven zich uitstrekt in ruimte en tijd. Daar valt nog iets meer over te zeggen.
Het leven wordt wel vergeleken met een boom: de wortels, de stam, de takken, de twijgen, de bladeren, de...
OVER DE CONTINUÏTEIT VAN HET LEVEN (4)
beschouwing
4.0 met 4 stemmen 384 Een transcendent, collectief bewustzijn van de mensheid, is dat niet een al te stoutmoedige veronderstelling? Daarmee eindigde de vorige bijdrage. Een terechte vraag, want wat we om ons heen zien gebeuren, stemt niet altijd tot vreugde en optimistische verwachtingen. Desalniettemin zijn er...
OVER LEVENWEKKENDE WOORDEN
beschouwing
3.0 met 7 stemmen 169 Het nieuw-testamentische bijbelboek Johannes begint met de mysterieuze woorden:
"In den beginne was het Woord en het Woord was bij God en het Woord wás God. Dit was in den beginne bij God. Alle dingen zijn door het Woord geworden en zonder dit is geen ding geworden dat geworden is. In het Woord...
OVER SCHULD EN BOETE
beschouwing
4.0 met 2 stemmen 207 “Er is een ijdel ding dat op aarde geschiedt: er zijn rechtvaardigen die het gaat naar de verdienste der goddelozen en er zijn goddelozen die het gaat naar de verdienste der rechtvaardigen.”
Uit bovenstaand citaat (uit het oud-testamentische boek Prediker) blijkt wel dat het bepaald niet...
OVER DE ZELFOVERSCHATTING VAN DE ORTHODOXIE
beschouwing
3.8 met 8 stemmen 284 Vrijwel alle wereldgodsdiensten hebben hun ontstaan te danken gehad aan charismatische, vernieuwingsgezinde mensen die oog hadden voor misstanden of achterhaalde leerstelligheden in gevestigde religies. Zo ontstond b.v. het jodendom als reactie op natuurgodsdiensten, het christendom als reactie op...
WAARHEEN ZIJN WIJ ONDERWEG? (1 / Inleiding)
beschouwing
3.1 met 7 stemmen 258 Quo vadimus? Waarheen zijn wij onderweg? Op een dag breekt het besef helder en klaar tot je door: de mensheid is op het ruimteschip aarde bezig aan een vele generaties omspannende reis door ruimte en tijd. Het vertrekpunt ligt in een ver en ongekend verleden, de bestemming in een verre en...
WAARHEEN ZIJN WIJ ONDERWEG? (2)
beschouwing
2.8 met 5 stemmen 150 Veel mensen hebben een intuïtieve afkeer van de gedachte dat het bestaan onderworpen zou zijn aan strikte causaliteit en/of finaliteit. Beide laten immers geen ruimte voor een "vrije wil". Maar wat dan? Is ons bestaan dan toevallig, doelloos en zinloos? Of zijn juist deze vrágen zinloos, omdat...
WAARHEEN ZIJN WIJ ONDERWEG? (3)
beschouwing
4.0 met 3 stemmen 203 De eerste taak die we onszelf in het voorgaande artikel oplegden, was aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen causaal bepaald zijn. Een tamelijk absurde opgave eigenlijk. Het gehele bouwwerk van wetenschap en technologie, al het menselijk denken en handelen is gefundeerd op de hechte samenhang...
WAARHEEN ZIJN WIJ ONDERWEG? (4)
beschouwing
3.2 met 4 stemmen 222 Op zoek naar een antwoord op bovenstaande vraag hebben we vier subvragen gesteld. Vraag a (Zijn alle ontwikkelingen causaal bepaald?) kwam in het vorige artikel aan de orde. Dit vervolgartikel gaat over vraag b: “Hebben de ontwikkelingen een richting?” Nog wat nauwkeuriger geformuleerd:...
WAARHEEN ZIJN WIJ ONDERWEG? (5)
beschouwing
4.7 met 3 stemmen 206 Aflevering 4 van deze artikelreeks eindigde met de constatering dat de evolutie een duidelijke richting heeft en wel in die zin dat ze gericht is op de vorming van steeds complexere gehelen die meer zijn dan de som van de delen. De volgende vraag luidt: als dat zo is, zit daar dan een stuwende of...
WAARHEEN ZIJN WIJ ONDERWEG (6 / Slot)
beschouwing
3.0 met 3 stemmen 150 In de voorafgaande beschouwingen heb ik een poging gedaan aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen op de wereld causaal bepaald zijn, dat ze een richting hebben en dat er een stuwende kracht in die richting werkt. Rest nog de vraag of nu ook valt in te schatten waarop die ontwikkelingen zullen...
HIER EN NU, MET HET OOG OP MORGEN
beschouwing
5.0 met 1 stemmen 204 Zoals velen van mijn generatie, ben ik grootgebracht met de leer van een lijfelijke “wederopstanding”, die zou plaatsvinden bij Christus’ wederkomst “om te oordelen de levenden en de doden”, een eindafrekening die óf eeuwige zaligheid inhield óf het tegendeel daarvan. Hoe komt het, dat...
OVER DE ZIN VAN HET LEVEN
beschouwing
3.5 met 4 stemmen 312 We worden geboren, we leven, we sterven. Sommigen van ons hebben een rijk en gelukkig leven. Anderen hebben een leven vol zorgen, moeite en verdriet. Wat is de zin van ons bestaan? Dat is een moeilijke vraag. Zelfs hooggestemde antwoorden zoals “voor mijn kinderen” of “voor mijn medemensen”...
OVER WILSVRIJHEID
beschouwing
3.3 met 6 stemmen 184 Wat een vreemde, onverklaarde en m.i. onverklaarbare stellingname is dat eigenlijk: ”ik heb een vrije wil”. Wat wordt daar nu precies mee bedoeld? Vrij van wat, vrij van wie? De uitspraak suggereert dat de wil een zelfstandig bestaan heeft. Maar als IK een wil bezit, is die wil dus per...
OVER TRANSCENDENTIE
beschouwing
3.7 met 7 stemmen 206 God als een persoon: is zo’n antropomorf, zo’n naar de mens gemodelleerd godsbeeld in onze tijd nog redelijk aanvaardbaar? Typisch voor zo’n godsvoorstelling en de daarmee samenhangende opvattingen over godsbestuur zijn immers de evidente innerlijke tegenstrijdigheden. Om maar wat te noemen:...
OVER WONDEREN EN MIRAKELEN
beschouwing
2.5 met 6 stemmen 207 Wat zou u antwoorden als ik u zou vragen of u in wonderen gelooft? Uw meest voor de hand liggende reactie zou denk ik een tegenvraag zijn, namelijk: wat verstaat u onder “een wonder”? Dat kan namelijk nogal wat verschil uitmaken voor uw antwoord op mijn vraag. Vatten we “wonder” op als iets...
OVER DE LICHAMELIJKE OPSTANDING
beschouwing
3.8 met 8 stemmen 208 In een van de oudste christelijke geloofsbelijdenissen, het Apostolicum, is tweemaal sprake van opstanding uit de dood, namelijk eerst met betrekking tot Jezus Christus en aan het slot met betrekking tot de mens. Beide liggen in elkaars verlengde. Het gaat hier om een vanouds essentieel leerstuk...
OVER PRECOGNITIE
beschouwing
3.7 met 10 stemmen 486 Een citaat om mee te beginnen. Arthur Koestler schrijft in zijn boek “De wortels van het toeval”:
“Een soort mensen zonder ogen – zoals de burgers van Wells’ ‘Country of the Blind’ – zou stellig onze bewering dat wij in staat zijn verre voorwerpen waar te nemen zonder contact...
OVER SCHULD, BOETE EN AANSPRAKELIJKHEID
beschouwing
3.1 met 12 stemmen 236 Een waarschuwing vooraf. Dit wordt een nogal controversiële beschouwing over een controversieel onderwerp. Als u uzelf het risico van ergernis wilt besparen, kunt u deze gedachte-exercitie misschien maar beter ongelezen laten.
Recent verschenen boeken (zoals Swaab - Wij zijn ons brein en...
OVER EVOLUTIE VAN HET ZELFBEWUSTZIJN (1)
beschouwing
3.3 met 11 stemmen 214 Evolutie kenmerkt zich niet door óntwikkeling (letterlijk: afrolling, dus vereenvoudiging van wat ingewikkeld was), maar juist door ínwikkeling (letterlijk: oprolling, dus complexer worden van wat relatief eenvoudig begon). De natuur neigt ertoe gehelen te vormen die meer zijn dan de som van hun...
OVER EVOLUTIE VAN HET ZELFBEWUSTZIJN (2)
beschouwing
3.1 met 10 stemmen 234 Deel 1 van deze beschouwing eindigde met de vraag of we ons enige voorstelling kunnen maken van een evolutie van het individuele zelfbewustzijn van de mens naar een collectief menselijk zelfbewustzijn. Mijn conclusie was: niet concreet voorstelbaar maar wel enigszins beredeneerbaar. Ziehier een...
OVER HOLISME EN TRANSFORMATIE
beschouwing
3.5 met 10 stemmen 228 Wat me in publicaties over holisme opvalt, is dat ze nogal eens aan de essentie ervan voorbij gaan. Die essentie is namelijk niet dat het geheel meer is dan de som van de delen (synergie), maar is “de neiging van de natuur” om van op elkaar betrokken delen zulke meerwaardige gehelen te vormen....
OVER BIDDEN IN EEN CAUSALE WERELD 1
beschouwing
3.2 met 8 stemmen 163 "Heeft bidden zin?" Het is al weer vele jaren geleden, dat ik me dit begon af te vragen. Ik bedoelde eigenlijk: heeft het zin te bidden om goddelijk ingrijpen in de gang van zaken in de wereld of in het persoonlijke leven?
Nog wat concreter: heeft het zin te bidden om herstel van een dodelijke...
OVER BIDDEN IN EEN CAUSALE WERELD 2
beschouwing
3.6 met 10 stemmen 135 Als het waar is dat er geen wonderen (in de zin van mirakelen) gebeuren, als die soort van wonderen dus in de letterlijke betekenis van het woord “onverbiddelijk” uitgesloten zijn, dan heeft het dus ook geen zin erom te bidden (o God, bewaar mij voor die ramp) of ervoor te danken (o God, heb...