Alle inzendingen over filosofie

‘Nacht is het: luider spreken nu alle fonteinen. En ook mijn ziel is een fontein. Nacht is het: nu pas ontwaken alle liederen van hen die liefhebben. En ook mijn ziel is het lied van iemand die liefheeft. Er is iets ongestilds, onstilbaars in mij dat zich wil laten horen. Er is een begeert...

Weinig mensen zullen bestrijden dat alles wat er gebeurt altijd ergens door veroorzaakt wordt. Ook al weten we niet altijd precies waardoor en hoe bepaalde gebeurtenissen veroorzaakt worden, we zijn er niettemin van overtuigd dat er niets gebeurt zonder dat er iets aan vooraf gaat waardóór het geb...

Ik staar uit over de vijver voor mij. Geniet van de stilte en de rustig rondzwemmende zwanen. Ik zie een reiger op de top van een reusachtige boom als verstijfd uitzien over de wereld. De zon gaat langzaam onder en zorgt daardoor voor een atmosfeer die de rust in mij nog verder doet toenemen. Ik s...

Ik houd mezelf voor hoe de ideale wereld eruit zou moeten zien. Ik bedenk ook dat we niet in een ideale wereld leven, maar men reageert op wat ik zeg, uiteraard. Als ik spreek krijg ik nuchtere (ontnuchterende) tegenwerpingen. Als ik wat zeg probeer ik overenthousiastelingen er [vaak] op te wijze...

We worden geboren, we leven, we sterven. Sommigen van ons hebben een rijk en gelukkig leven. Anderen hebben een leven vol zorgen, moeite en verdriet. Wat is de zin van ons bestaan? Waar leven we voor? Dat is moeilijke vraag. Zelfs hooggestemde antwoorden zoals “voor mijn kinderen” of “voor mij...

Er is iets merkwaardigs aan de hand met de manier waarop mensen doorgaans zichzelf beschouwen. Dat blijkt uit de manier waarop wij over onszelf plegen te denken en te spreken. Het zal u wel net zo gaan als mij: ik heb het dan bijvoorbeeld over “mijn ledematen, mijn organen, mijn lichaam, mijn hers...

Bent u redelijk, probeert u uw verstand te gebruiken? Stop ermee, voor het te laat is. Zie onderstaande verklaring van de volksgezondheidsdienst. De rede heeft een verlammend effect op uw dagelijks functioneren. Deze enge ziekte doet uw kleinste gedachtegang te niet. De symptomen van de rede zi...

Op mijn zoektocht naar de betekenis van de slang kwam ik terecht bij de oude mythen en sproken. Een Perzisch sprookje was het eerste dat ik vond. Het ging over goed en kwaad een begrip zo oud als de wereld. Het dualisme. Het gedachtegoed van Zarathoestra en de Avesta, Ahura Mazda. ‘Niet door d...

Na vijf jaar in de buurt te hebben vertoefd van de goeroe, moest de westerling tot zijn grote spijt toegeven dat deze hem niet kon geven wat hij zocht. Hij vroeg zich zelfs af wat hem ertoe had gedreven bij deze man te blijven. Zeker, toen hij voor de eerste keer in contact kwam met de wijze, voel...

Rond het middaguur kreeg Gino weer een aanval van genialiteit. Hij liet zijn pasta voor wat het was, repte zich naar z’n bureau en schreef zijn spitsvondige gedachte op. Daarna gooide hij het schrift met de hardkartonnen kaft achteloos op de enorme stapel andere schriften die bulkten van de vrucht...

In de kale vlakte zat een man op een bank, midden in de zon. Aan de rand van de plek stonden bomen, maar hoewel die een welkome schaduw teweegbrachten, bleef de man zitten in de hete zon. Hij zweette, doch hield zijn jas en sjaal aan. Ik vond het een gek gezicht. Ik ging naar hem toe en vroeg hem wa...

Het was alsof het zwaard in mijn linkerhand een zwaar gewicht had. Glanzend, scherp en met het doel om mezelf daarmee te doorboren. Maar het was nog de vraag of ik dit werkelijk zou gaan doen. Ik stond in een schemerige kamer, die verlicht werd door een zwak vlammetje. De eenzame kaars was al voo...

Op het vlakke land, waar groeistuipend zaad spruit, kriebelend aan de onderbuik van slagschaduwbomen, fiets ik naast de late avondzon. Mijn gedachten dwalen af naar het buitentijdse van voor den beginne "toen" het krioelde van de non-fysieke wezens en ontelbare dimensies (en nog steeds). Imme...

Een mens onderscheidt zich van de dieren door zijn denkvermogen. Je zou, in computertermen, kunnen zeggen, dat de mens door zijn "schepper" een extra programma is toebedeeld. Het programma is toegerust met een aantal "tools", die je in staat stellen tot verschillende handelingen en processen. B...

Muziek is er soms al als je wakker wordt. Je droomde van een platenvoordrachtsavond die uitdraaide op je eigen DJ-set, alleen omdat je een verzoeknummer indiende bij de bureaucratisch geklede loopslaaf van de organisatie. Gebrekkig aan eigen invulling dacht hij na over de titel die je hem voor h...

Evolutie kenmerkt zich niet door óntwikkeling (vereenvoudiging van wat ingewikkeld was), maar juist door ínwikkeling (het voortdurend complexer worden van wat relatief eenvoudig begonnen is). De natuur neigt ertoe gehelen te vormen die meer zijn dan de som van hun samenstellende delen. Anders geze...

UIT MONTAIGNE : OVER BEROUW Quae mens est hodie, cur eadem non puer fuit? Vel cur his animis incolumnes non redeunt genae ? (Ach had ik als kind maar de bezonnenheid gehad die ik nu heb. Of waarom heb ik, nu ik wijs ben, niet langer frisse wangen - Horatius, Oden IV, 10, 7-8). Zeldzaam is het ...

Het huis waarin ze woonde, besloeg vele meters grond. Uitgestrekte landerijen boden een vredig uitzicht. Ze had hier regelmatig naar gekeken, maar veelal was dat zonder emotie. Pupillen star vooruit gericht. Ooit had ze geprobeerd het gras te tellen dat groeide. Uren had ze gezeten, op de kapotte ho...

In de voorafgaande delen van dit essay heb ik een poging gedaan aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen op de wereld causaal bepaald zijn, dat ze een richting hebben en dat er een stuwende kracht in die richting werkt. Volgens het werkschema dat ik mezelf in deel 1 oplegde, zou ik nu moeten pro...

Aflevering 3 van dit essay eindigde met de veronderstelling (op grond van bepaalde waarnemingen) dat de evolutie gericht is op de vorming van steeds complexere gehelen die meer zijn dan de som van de delen. Met andere woorden: er zijn gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de ontwikkelingen van d...

Op zoek naar een antwoord op bovenstaande vraag hebben we in het openingsartikel vier subvragen gesteld. De eerste daarvan (zijn alle ontwikkelingen causaal bepaald?) kwam in het vorige artikel aan de orde. In deze derde inzending gaan we na (vraag b) of aannemelijk is te maken dat alle ontwikkeling...

De eerste opgave die we ons in de vorige inzending stelden, was aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen causaal bepaald zijn. Een tamelijk absurde opgave eigenlijk. Het gehele bouwwerk van wetenschap en technologie, al het menselijk denken en handelen is gefundeerd op de hechte samenhang van oo...

A: Van een scheurkalender: Eenvoudige mensen houden van ordening, maar een genie beheerst de chaos! B: Mijn favoriete genie is Archimedes, altijd al geweest. Vooral dat "geheel of gedeeltelijk" klinkt al zo plezierig. A: "Geheel of gedeeltelijk"? B: Ja, de stelling ging ongeveer zo...

Veel mensen hebben een intuïtieve afkeer van de gedachte dat het bestaan onderworpen zou zijn aan strikte causaliteit en/of finaliteit. Beide immers lijken als uiterste consequentie te hebben dat er geen plaats meer is voor een "vrije wil". Strikte causaliteit (elk verschijnsel wordt bepaald door...

Er is een plaats, dichterbij dan men verwacht, waar samenhang ontbreekt. Ogenschijnlijk bij elkaar horende gegevens blijken er geen enkele overeenstemming meer te hebben: daar waar gevoel niet langer gevoeld kan worden…. Emoties worden daarom maar losgelaten en vliegen als zwermen vuurvliegjes doo...

Gelezen in een rouwadvertentie: “Wij weten niet waar de dood ons opwacht, laten wij hem dus overal verwachten. Je instellen op de dood is je instellen op de vrijheid. Als je geleerd hebt hoe je sterven moet, heb je afgeleerd slaaf te zijn. Als je op de dood bent voorbereid, ben je los van alle on...

Even een kleine gedachte-exercitie. Stel: iemand zit dringend om geld verlegen. Op een nacht droomt hij heel levendig dat hij in de sigarenwinkel bij hem op de hoek een staatslot koopt en dat daarop een paar dagen later de hoofdprijs valt. Aangezien hij vaker voorspellende dromen heeft gehad en omd...

U zit op een avond thuis op uw comfortabele bank naar een tv-programma te kijken. Direct na afloop komt er reclame voor knabbelnootjes op het scherm. Ach ja, denkt u bij uzelf, een handje nootjes, dat is nou precies waar ik trek in heb. Maar ja, toen u vanmorgen voor de spiegel stond, had u zich nog...

Wie de dingen somber inziet, heeft er hoogstwaarschijnlijk een juiste kijk op. Het leven houdt een keer op en de laatste jaren van een bestaan zijn zelden zonder ellende, verdriet en pijn. De medische wetenschap heeft vooral het lijden verlengd, de mogelijkheid om met allerlei gebreken te blijven vo...

Wat is de geheimzinnige “kracht” achter de evolutie van eenvoudige naar complexere vormen van leven en bewustzijn? Dat is, denk ik, de neiging in de natuur tot vorming van gehelen die meer zijn dan de som van hun samenstellende delen. De evolutie is een geschiedenis van vallen en opstaan; het ga...