Alle inzendingen over causaliteit

...in toeval zijn? Er zijn mensen die strikte causaliteit een eng idee vinden, maar goed beschouwd is het volslagen gekkenhuis dat het toeval zou opleveren, heel wat enger. In het bovenstaande liet ik de veronderstelde rol van het toeval in de kwantumfysica buiten beschouwing. Dit artikel...

...van bínnen uit richting geeft als scheppende causaliteit. Kun je dan spreken van een "deus IN machina"? Als reactie op deze vraag herhaal ik een al eens in een vroeger artikel door mij geciteerd fragment uit een essay van Raymond M. Smullyan, getiteld "Is God een Taoïst?" Smullyan voert...

...dat finaliteit (doelgerichtheid) lógisch uit causaliteit (oorzakelijkheid) zou zijn af te leiden. Als het zo is dat alle oorzaken van vandaag tezamen bepalend zijn voor de situatie van morgen, dan betekent dat wel dat morgen bepááld is door vandaag, maar natuurlijk niet dat morgen het dóel...

...bouwwerk gefundeerd op en opgetrokken met causaliteitsstenen, maar wil ons vervolgens doen geloven dat causaliteit in de macrokosmos vrucht is van acausaliteit in de microkosmos, aangezien statistische wetmatigheid zou stoelen op toevalligheid van elk daaraan ten grondslag liggend,...

...opvattingen gekwetst worden, maar of strikte causaliteit al of niet juist is. Is, om te beginnen, het uitgangspunt dat álles wat bestaat een complex van oorzaken heeft, wel juist? Anders gezegd: achten we het mogelijk dat er in het verleden ooit iets is geweest of is gebeurd of dat er in...

...(doelgerichtheid) is niet lógisch uit causaliteit (oorzakelijkheid) af te leiden. Als alle oorzaken van vandaag tezamen de situatie van morgen bepalen, dan betekent dat natuurlijk nog niet dat de situatie van vandaag de situatie van morgen ten doel heeft. Smeltend gletsjerwater bereikt...

...aan te tonen dat er op fundamenteel niveau geen causaliteit bestaat. Zij wil ons doen geloven dat causaliteit in de macrokosmos vrucht is van acausaliteit in de microkosmos, aangezien statistische wetmatigheid zou stoelen op toevalligheid van elk daaraan ten grondslag liggend,...

...Ergo: een wilsbesluit wordt aangestuurd óf door causaliteit óf door toeval en in beide gevallen dus niet door mij. Summa summarum: hoe je het ook keert of wendt, een vrije wil (wat men er dan ook precies onder verstaan mag) lijkt me toch echt een product van wishful thinking. En u,...

...om zelf actief en met overtuiging aan het proces deel te nemen en het aldus te bevorderen en te versnellen. De causaliteit is daarmee niet in strijd. Ze is een noodzakelijke voorwaarde.

...veronderstellen dat alleen de méns zich aan de causaliteit zou kunnen onttrekken. Onze waarneming van de werkelijkheid is subjectief en dus vertekend; we maken er immers zelf deel van uit, kijken er van binnen uit tegenaan en beïnvloeden het waargenomene door de waarneming. Dat neemt niet weg...

...als zodanig wordt door de theorie van de strikte causaliteit, dus van het determinisme niet aangetast. Maar dat laat onverlet dat subjectieve beleving en objectieve werkelijkheid niet altijd (misschien zelfs nooit) samenvallen. Het is ons brein zelf dat de óórzaken van een wilsbesluit (de...

...veronderstelling. Maar er is nog een andere reden waarom het weinig zin heeft, te proberen een vrije wil aannemelijk te maken door hem buiten de causaliteit te plaatsen: als mijn wil niét veroorzaakt wordt, wordt hij per definitie ook niet door míj veroorzaakt. Hoezo dan: míjn vrije wil?

...verantwóórdelijk voor onze eigen keus. Geen causaliteitstheorie, hoe sluitend ook beredeneerd, kan ons dat essentiële gevoel van vrijheid en verantwoordelijkheid ontnemen. Dus weg ermee? Of zouden de tegenstrijdige bevindingen van verstand en gevoel met elkaar te verzoenen zijn? Wat...

Schopenhauer definieerde coïncidentie als "het gelijktijdig plaatsvinden van causaal niet met elkaar verbonden gebeurtenissen". Op die definitie valt m.i. wel iets af te dingen. Dat zou zélfs het geval zijn als de definitie gesproken had van niet réchtstreeks met elkaar verbonden...

...strijd zou zijn met de wetmatigheid van strikte causaliteit, zegt men dan, suggereert een schijntegenstelling. Iemands vrije wil kán niet in strijd zijn met de wetten van de natuur, aangezien ze er deel van uitmaakt, er één mee is. De wetten van de natuur geven namelijk geen voorschriften,...

...om zelf actief en met overtuiging aan dat proces deel te nemen en het aldus te bevorderen en te versnellen. De causaliteit is daarmee niet in strijd. Ze is er een noodzakelijke voorwaarde voor.

...in welke mate en waarván vrij?) en in een sluitende beredenering van de stelling dat de natuurlijke en wetmatige causaliteit enkel en alleen niet meer opgaat bij het stukje natuur dat mens heet.

...elegante redenering is dit wel, maar of ze het dilemma oplost...? Als mijn "ik" één geheel vormt met "de natuur", maar causaliteit intrinsiek deel uitmaakt van die natuur, hoe vrij is dan de natuur, dus hoe vrij ben ík?

...verkeert, dus dat alleen de méns zich aan de causaliteit zou kunnen onttrekken. Onze waarneming van de werkelijkheid is subjectief en dus vertekend; we maken er immers zelf deel van uit, kijken er van binnen uit tegenaan en beïnvloeden het waargenomene door de waarneming. Dat neemt niet weg...

...Maar, let wel, ook het gebed gaat niet buiten de causaliteit om. Het heeft oorzaak en gevolg. Er gaat immers een besluit om te bidden aan vooraf en het heeft gevolgen voor de innerlijke gesteldheid van de bidder zelf. En een verandering in het dénken van de mens, heeft ook gevolgen voor zijn...

...oorzakelijk verband kán hebben plaatsgevonden. Causaliteit is een natuurwet. Wij mensen staan niet boven de natuur. Wat ons als bovennatuurlijk vóórkomt, is natuur die (nog) boven ons bevattingsvermogen uitgaat. Ook de centrale plaats in de wereld die de meeste godsdiensten aan de mens...

...“aangestuurd”, te weten door beweging, causaliteit, natuurlijke selectie en synergie (de vorming van gehelen die meer zijn dan de som van de delen). En ziedaar: je hebt er bij wijze van spreken geen omkijken meer naar. Het systeem ontwikkelt zich, evolueert “vanzelf”. En als je nu...

...stelde, was de vraag of tussen heden en verleden causaliteit bestaat, welke een onmisbaar bestanddeel vormt van de gedachte, dat Leven een eindeloze reeks ervaringen is, die samenklontert tot hallucinerende voorstellingen, die onder buitensporige druk, bij sommige mensen, tot wonderbaarlijke...

...mogen beschouwen als "de stuwende kracht die het geheim is van de scheppende causaliteit".

...bepaald. Er moet dus meer aan de hand zijn dan causaliteit alleen. B. DE RICHTING VAN GESCHEIDENHEID NAAR VERENIGING Als tweede richtingscomponent die aan de ontwikkeling van de materie stuur geeft in evolutionaire zin, zie ik die van gescheidenheid naar vereniging, van enkelvoudigheid naar...

...Hij heeft prachtige essays geschreven over causaliteit tussen gemoedstoestand en meanderende straten. Met zijn besprekingen in De Volkskrant van maandag was Fens jarenlang onze belangrijkste boekenrecensent. Zijn gunstige beoordeling garandeerde hoge verkoopcijfers. Maar als hij ontevreden...

...volstrekt buiten het bereik van de fysieke causaliteit valt en buitenzintuiglijke waarneming zou moeten heten.” Deze uitspraak van Koestler betekent: ons waarnemingsvermogen wordt bepaald door onze zintuiglijke organisatie. Dat houdt beperkingen in. Voor een wezen dat zou beschikken...

...(als ik ze zo mag noemen), te weten beweging, causaliteit, natuurlijke selectie en synergie. Van synergie is, zoals gezegd, sprake als samenwerking resulteert in een geheel dat meer is dan de som van de delen. Het zelfbewustzijn van de individuele mens (het ik-besef) is m.i. het synergisch...

...bepaald. Er moet dus meer aan de hand zijn dan causaliteit alleen. B. DE RICHTING VAN GESCHEIDENHEID NAAR VERENIGING Als tweede richtingscomponent die aan de ontwikkeling van de materie stuur geeft in evolutionaire zin, zie ik die van gescheidenheid naar vereniging, van enkelvoudigheid naar...

...en met gangbare begrippen van tijd, ruimte en causaliteit. Ze kunnen dus alleen vanuit hun eigen wetmatigheden begrepen worden. Een volstrekt empirisch bewijs kan dus niet worden geleverd. Een heel sterk argument voor hun echtheid en waarheidsgehalte vind ik echter, dat BDE’s als twee...