Alle inzendingen van Dyenne Hendrikse

Heel vaak schrijf ik over palliatieve zorg en over het overgaan van ouderen. Helaas overlijden er ook kinderen. Een moeilijk en teer onderwerp, maar wel belangrijk om erbij stil te staan. Zelf weet ik wat dat verdriet inhoudt. Graag wil ik dat beschrijven om ouders die hun kind verliezen te...

'Waar ben je toch?' Deze vraag zullen veel naasten van dementerenden stellen. De persoon die iemand was vòòr zijn of haar dementie is weg. Je hebt al afscheid van diegene genomen. Eigenlijk zou je van een rouwproces kunnen spreken. Net als bij het stervensproces van dementerenden ondergaat de...

De draad weer oppakken nadat een dierbare overleden is, is vaak heel moeilijk. Helemaal moeilijk wordt het als je je naasten jarenlang hebt verzorgd. Ook in het verpleeghuis waar ik werk zie ik dat gebeuren. In de privésfeer heb ik dat eveneens ervaren. Aan de hand van enkele voorbeelden wil ik de...

In het rouwproces gaat meestal alle aandacht naar het verdriet, terwijl ook boosheid een rol kan spelen. Vaak wordt dit weggedrukt en minder geaccepteerd dan verdriet. Toch mag boosheid er zijn, want ook deze emotie verdient de nodige aandacht. In mijn werk als ziekenverzorgster kom ik bijna...

“Mogen wij een leven beëindigen dat door God is begonnen?” Met deze vraag werd een televisieprogramma geopend dat ik een aantal weken geleden heb gezien. Aan tafel zaten de oud-fractievoorzitter van het CDA, de heer Aantjes, de hoogleraar zorgethiek Carlo Leget en de theologe Hannie van...

Tijdens het stervensproces gaat de aandacht naar de stervende. Dat is ook logisch. Toch mogen we de nabestaanden niet vergeten, want ook zij zijn heel belangrijk. Zij blijven immers achter met verdriet, met vragen en soms ook met boosheid. Om nabestaanden ruimte te geven organiseren veel...

Je kunt je afvragen wanneer het stervensproces begint. Iemand hoeft niet terminaal te zijn om in het stervensproces te zitten. Je kunt het volgens mij vergelijken met zwangerschap; dat is een proces van negen maanden met als laatste stukje de bevalling. De overgang of de geboorte is dan het laatste...

‘Niemand weet waarom de dag soms nacht wordt’. Deze zin las ik vorige week tijdens een uitvaart. Het is niet te bevatten als iemand opeens uit het leven wordt weggerukt. Bij de nabestaanden kan dit boosheid oproepen en velen vragen dan ‘waarom?’ Die boosheid is begrijpelijk, want word je...

Wat is dood? Het woord ‘dood’ roept bij de meeste mensen een gevoel van angst en verdriet op. Veel mensen hebben in hun naaste omgeving immers wel iemand verloren. Liever denken we niet aan de dood en stoppen het weg. Toch behoort de dood net als de geboorte bij het leven. Er is een begin en...

In april 2006 verloor ze haar zoontje Simon na een zwangerschap van negentien weken. De toekomst leek uitzichtloos, de kansen op een gezond kind waren minimaal. Twee jaar eerder hadden ze al afscheid moeten nemen van hun meisje Lisette. Dolgelukkig waren ze dan ook met hun enige gezonde...

Tijdens mijn werk kom ik vaak leerling-verzorgenden tegen die een overledene eng vinden, vooral in de avond en nacht. Die angst kan ik me heel goed voorstellen, want als leerling vond ik het ook griezelig. Waar zou die angst toch vandaan komen, en hoe neem je hem weg? Om angst te laten...

De meeste mensen die ik verpleeg hebben een geloof. Zij geloven in God en in de hemel. Toch zijn er ook een heleboel mensen die niet in Hem geloven. Met name de jongere bewoners die ik verpleeg hebben een andere overtuiging. De één gelooft dat ons bestaan ophoudt na de lichamelijke dood, de ander...

"Na jarenlange ervaring in de terminale zorg kan ik wel stellen dat gelovigen sneller overgaan dan niet-gelovigen. Niet-gelovigen hangen meer aan het leven, waardoor het afscheid van het leven voor hen moeilijker wordt."

‘Je bent pas dood als je kinderen niet meer over je praten en niet meer om je kunnen lachen’. Deze uitspraak deed een vriend van mij die te horen kreeg dat hij een kwaadaardige tumor had. Angst voor de dood had hij niet, want ‘waarom zou je bang zijn voor iets wat je niet kent?’, was zijn...

Het loslaten van het leven is één van de moeilijkste dingen die een mens moet doen, zo niet het moeilijkste. Iets loslaten waarvan je gehouden hebt doe je niet zomaar, dat levert strijd op. Die strijd zien we ook in de terminale fase. De ziel moet zich los gaan maken van het lichaam en het aardse...

Het waken bij een stervende is een moment van bezinning. Het levenseinde nadert en dat is de tijd waarin naasten terugkijken op het voorbije leven. Dat brengt emoties met zich mee. Hoe ga je als verzorgende om met deze emoties en hoe kun je de naasten daarbij ondersteunen? Wat is de rol van...

Een rouwproces is uniek. Zoals pijn verschillend wordt ervaren, zo ervaart iedereen rouw op zijn of haar eigen manier. Eén ding hebben allen gemeen: het gemis blijft. ‘Het gemis blijft’. Dat hoor ik heel vaak in mijn werk als ziekenverzorgster, maar ook in mijn naaste omgeving. Zelf ervaar ik...

Vanmorgen werd ik wakker met twee wondertje aan mijn bed. Met eigen gemaakte spullen werd ik overladen en met veel kusjes. Gelukkiger kan een moeder zich niet voelen maar helaas is dit niet voor elke vrouw weggelegd. Mijn gedachten gaan uit naar moeders die hun kindje missen en naar alle vrouwen...

‘Waarom ben ik hier nog?’ Deze vraag werd mij jaren geleden gesteld door een meneer die ik wekte voor de wasbeurt. Zelf vraag ik me ook wel eens af waarom sommige mensen niet opgehaald worden als het leven lijden is geworden. Deze vraag zal, denk ik, nooit worden beantwoord. Het was zeven...

‘Gevangen door pijn’, zo zou ik aangezichtspijn willen omschrijven. Een pijn die niemand ziet, een pijn die altijd aanwezig is en zich niet laat temperen door pijnstillers. Een alles beheersende pijn die je in zijn greep houdt en uitzichtloos lijkt. Een pijn die je gek maakt en tot wanhoop...

In mijn beroep als ziekenverzorgende heb ik veel te maken met dementerenden en hun familie. Sommige bewoners verpleeg ik al jaren en andere veel korter. Met de meeste bewoners heb ik een band, maar dan vanuit mijn beroepshouding. Daarmee wil ik niet zeggen dat het contact zakelijk is, maar ik neem...

Fixeren was vroeger heel normaal in de zorg. Fixeren is het vastbinden van mensen. Er was geen wet die dat regelde. Nee, mensen werden gewoon gefixeerd als ze onrustig waren. Veel mensen zaten in die tijd vast met een Zweedse band; dat is een gordel die om het middel van een bewoner wordt bevestigd...

‘Wantoestanden in de zorg’: de media staat er vol mee. Je kunt tegenwoordig geen krant meer open slaan of je leest wel iets negatiefs over de zorg. Dementerenden die bedorven voedsel krijgen of mensen die uren lang in hun uitwerpselen liggen. Om nog maar te zwijgen over het personeelstekort en...

Na een tijdje werden ze naar een afdeling gebracht waar ze een eenpersoonskamer kregen. Hun meisje, dat inmiddels ook op de kamer was, lag in een glazen bedje. Het naamkaartje met haar volledige naam lag boven haar hoofdje. Het echtpaar werd even alleen gelaten. De tranen vloeiden rijkelijk, ze...

In de vroege ochtend van zaterdag vier oktober reden ze naar het ziekenhuis. Er hing een pijnlijke stilte in de auto totdat haar man zei ‘Kijk, een regenboog!’. Hij wees naar de lucht waar een prachtige regenboog zichtbaar was. ‘Die is voor ons, jongen’, zei ze lachend om geen blijk te...

September 2003, de uitgerekende maand van haar zwangerschap, kwam nu dichtbij. Eigenlijk wel jammer, want ze genoot zo van haar mooie ronde buik. Af en toe belde een collega of ze het in die warmte nog volhield met haar buik. ‘O ja, het kan me niet lang genoeg duren’, zei ze dan vol vreugde en...

Bestaat er een hel? Dat vragen mensen zich waarschijnlijk al eeuwen af. Veel oudere mensen zijn grootgebracht met hel en verdoemenis. Als men niet volgens de christelijke regels leefde, kwam men in de hel. Elke zondag werd dat er door de dominee of pastoor bijna ingedreund. We stellen ons de hel...

Validation is het meegaan in de belevingswereld van de dementerende mens. Als mens zijn we vaak geneigd om een dementerende terug te halen in de realiteit, maar je kunt je afvragen of dat goed is. Je confronteert de persoon dan immers steeds met zijn dementie of verdiet. Je moet je voorstellen...

'Zuster, mijn honger is dood'. Deze zin las ik eens in een boek en die maakte toen erg veel indruk op mij. Ik ben er dieper over gaan nadenken, want deze zin betekent veel meer dan honger naar voedsel. Dementerenden spreken vaak in symbolen. De vrouw die deze zin sprak, had geen zin meer in het...

Kinderen van patiënten met een psychiatrisch ziektebeeld hebben het over het algemeen niet gemakkelijk. Vaak hebben zij op zeer jonge leeftijd al de neiging om het hun ouders naar de zin te maken. Deze kinderen proberen uit alle macht om maar lief gevonden te worden. Hierbij gaan ze voorbij aan...