Alle inzendingen van H.P. Winkelman

Wat zou u antwoorden als ik u zou vragen of u in wonderen gelooft? Uw meest voor de hand liggende reactie zou denk ik een tegenvraag zijn, namelijk: wat verstaat u onder “een wonder”? Dat kan namelijk nogal wat verschil uitmaken voor uw antwoord op mijn vraag. Vatten we “wonder” op als iets onbegrijpelijks? Iets onverklaarbaars? Iets wat bewondering…

God als een persoon: is zo’n antropomorf, zo’n naar de mens gemodelleerd godsbeeld in onze tijd nog redelijk aanvaardbaar? Typisch voor zo’n godsvoorstelling en de daarmee samenhangende opvattingen over godsbestuur zijn immers de evidente innerlijke tegenstrijdigheden. Om maar wat te noemen: een almachtige Schepper en Bestuurder van hemel en aarde,…

Wat een vreemde, onverklaarde en m.i. onverklaarbare stellingname is dat eigenlijk: ”ik heb een vrije wil”. Wat wordt daar nu precies mee bedoeld? Vrij van wat, vrij van wie? De uitspraak suggereert dat de wil een zelfstandig bestaan heeft. Maar als IK een wil bezit, is die wil dus per definitie niet vrij. En als mijn wil wel vrij is, heb IK er per…

We worden geboren, we leven, we sterven. Sommigen van ons hebben een rijk en gelukkig leven. Anderen hebben een leven vol zorgen, moeite en verdriet. Wat is de zin van ons bestaan? Dat is een moeilijke vraag. Zelfs hooggestemde antwoorden zoals “voor mijn kinderen” of “voor mijn medemensen” verschuiven het probleem alleen maar naar de toekomst. Want…

U zit op een avond thuis op uw comfortabele bank naar een tv-programma te kijken. Direct na afloop komt er reclame voor knabbelnootjes op het scherm. Ach ja, denkt u bij uzelf, een handje nootjes, dat is nou precies waar ik trek in heb. Maar ja, toen u vanmorgen voor de spiegel stond, had u zich nog ernstig voorgenomen om vandaag nog te beginnen met…

Zoals velen van mijn generatie, ben ik grootgebracht met de leer van een lijfelijke “wederopstanding”, die zou plaatsvinden bij Christus’ wederkomst “om te oordelen de levenden en de doden”, een eindafrekening die óf eeuwige zaligheid inhield óf het tegendeel daarvan. Hoe komt het, dat ik daarover anders ben gaan denken? Ik zal me hier beperken tot…

In de voorafgaande beschouwingen heb ik een poging gedaan aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen op de wereld causaal bepaald zijn, dat ze een richting hebben en dat er een stuwende kracht in die richting werkt. Rest nog de vraag of nu ook valt in te schatten waarop die ontwikkelingen zullen (zouden kúnnen) uitlopen. Ik realiseer mij dat het een…

Aflevering 4 van deze artikelreeks eindigde met de constatering dat de evolutie een duidelijke richting heeft en wel in die zin dat ze gericht is op de vorming van steeds complexere gehelen die meer zijn dan de som van de delen. De volgende vraag luidt: als dat zo is, zit daar dan een stuwende of sturende kracht achter? Naar mijn mening mogen we…

Op zoek naar een antwoord op bovenstaande vraag hebben we vier subvragen gesteld. Vraag a (Zijn alle ontwikkelingen causaal bepaald?) kwam in het vorige artikel aan de orde. Dit vervolgartikel gaat over vraag b: “Hebben de ontwikkelingen een richting?” Nog wat nauwkeuriger geformuleerd: “Tenderen alle ontwikkelingen in hun onderlinge samenhang in een…

De eerste taak die we onszelf in het voorgaande artikel oplegden, was aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen causaal bepaald zijn. Een tamelijk absurde opgave eigenlijk. Het gehele bouwwerk van wetenschap en technologie, al het menselijk denken en handelen is gefundeerd op de hechte samenhang van oorzaken en gevolgen. Geen mens gelooft in enig…

Veel mensen hebben een intuïtieve afkeer van de gedachte dat het bestaan onderworpen zou zijn aan strikte causaliteit en/of finaliteit. Beide laten immers geen ruimte voor een "vrije wil". Maar wat dan? Is ons bestaan dan toevallig, doelloos en zinloos? Of zijn juist deze vrágen zinloos, omdat ze niet te beantwoorden zijn en omdat de wereld nu eenmaal…

Quo vadimus? Waarheen zijn wij onderweg? Op een dag breekt het besef helder en klaar tot je door: de mensheid is op het ruimteschip aarde bezig aan een vele generaties omspannende reis door ruimte en tijd. Het vertrekpunt ligt in een ver en ongekend verleden, de bestemming in een verre en onvoorstelbare toekomst. We staan op de breuklijn van verleden…

Vrijwel alle wereldgodsdiensten hebben hun ontstaan te danken gehad aan charismatische, vernieuwingsgezinde mensen die oog hadden voor misstanden of achterhaalde leerstelligheden in gevestigde religies. Zo ontstond b.v. het jodendom als reactie op natuurgodsdiensten, het christendom als reactie op het jodendom, de islam als reactie op jodendom én christendom…

“Er is een ijdel ding dat op aarde geschiedt: er zijn rechtvaardigen die het gaat naar de verdienste der goddelozen en er zijn goddelozen die het gaat naar de verdienste der rechtvaardigen.” Uit bovenstaand citaat (uit het oud-testamentische boek Prediker) blijkt wel dat het bepaald niet sedert vandaag of gisteren is dat mensen er moeite mee hebben…

Het nieuw-testamentische bijbelboek Johannes begint met de mysterieuze woorden: "In den beginne was het Woord en het Woord was bij God en het Woord wás God. Dit was in den beginne bij God. Alle dingen zijn door het Woord geworden en zonder dit is geen ding geworden dat geworden is. In het Woord was leven..." Het was alsof ik de echo van deze…

Een transcendent, collectief bewustzijn van de mensheid, is dat niet een al te stoutmoedige veronderstelling? Daarmee eindigde de vorige bijdrage. Een terechte vraag, want wat we om ons heen zien gebeuren, stemt niet altijd tot vreugde en optimistische verwachtingen. Desalniettemin zijn er ontwikkelingen en verschijnselen die even zoveel redenen vormen…

In de vorige aflevering van dit artikelreeksje was sprake van de ononderbroken samenhang waarin het aardse leven zich uitstrekt in ruimte en tijd. Daar valt nog iets meer over te zeggen. Het leven wordt wel vergeleken met een boom: de wortels, de stam, de takken, de twijgen, de bladeren, de vruchten en zaden, het is één integraal leven. Dat is de…

Het voorgaande artikel beschreef het geloof in een persoonlijk voortbestaan na de dood als een vorm van wensdenken waaraan een redelijk beredeneerbare grond ontbreekt. Menigeen zal zich afvragen: gaat het niet ten koste van het verantwoordelijkheidsgevoel van mensen als ze na dit leven niét persoonlijk ter verantwoording worden geroepen en niét persoonlijk…

De wens is de vader van de gedachte, zegt het spreekwoord. En als er ergens sprake is geweest van wensdenken, dan wel met betrekking tot het leven na de dood. Iedere godsdienst had of heeft er een mening over. Alleen al het gebrek aan eenstemmigheid zou te denken moeten geven over de vraag wat al die meningen waard zijn van Azteken, Egyptenaren, Grieken…

Ziehier nog een korte toegift op de vier beschouwingen over holisme (beschouwingen Filosofie nrs. 64-67). Ze heeft betrekking op centrale en perifere functies en vormt m.i. een zinnige aanvulling op de verklaring die het holisme geeft van de gerichtheid van de natuur op synergie (vorming van gehelen die meer zijn dan de som van de delen). De gegevens…

Als de ontplooiing van het leven op aarde, sinds het ontstaan ervan, heeft gehoorzaamd aan holistische wetmatigheden (zie voorgaande artikelen over dit onderwerp), wat mogen we dan verwachten van de invloed daarvan op de toekomstige ontwikkeling van dat leven? De wereld is door de snelle ontwikkelingen van wetenschap en technologie voor ons gevoel…

In een vorig artikel werd holisme omschreven als "neiging in de natuur tot vorming van gehelen die meer zijn dan de som van hun delen". Hoe manifesteert deze "neiging" zich in organismen? Om de samenwerking tussen de delen (de holons) een synergisch (d.w.z. elkaar versterkend) effect te geven, moet ze aan ten minste twee voorwaarden voldoen: -…

Het voorgaande artikel had betrekking op het fysieke holon en het dualistische karakter ervan. Het gaf al aan dat de holontheorie ook moet opgaan voor sociale verbanden waarin de mens deel is van een gemeenschap. - Hoe ziet zo’n sociaal holon er uit? - Zijn we onderdeel van één of van meer sociale holons? - Geldt ook voor mensen (als subholons…

"Holisme" is afgeleid van het Griekse woord "holos", dat "heel" betekent. Door heel de geschiedenis heen is de mensheid gefascineerd geweest door het lokkend perspectief van het heil, de staat van heiligheid, de heilstaat. De godsdienst voorzag in die behoefte door aan de gelovigen na dit leven een hemel en/of een paradijselijke nieuwe aarde in…

Waardoor is de uitbundige veelvormigheid van leven op aarde ontstaan? Wat is de geheimzinnige, stuwende “kracht” achter de evolutie? Hoe kan uit een veelheid van eenheden een complexere, hoger georganiseerde eenheid ontstaan? In zijn boek “De wortels van het toeval” schreef Arthur Koestler ooit, in dit verband: “Ook onder biologen herleeft de belangstelling…

Wat is de geheimzinnige “kracht” achter de evolutie van eenvoudige naar complexere vormen van leven en bewustzijn? Dat is, denk ik, de holistische neiging in de natuur tot vorming van gehelen die meer zijn dan de som van hun samenstellende delen. De evolutie is een geschiedenis van vallen en opstaan, maar de hoofdstroom heeft een duidelijke richting…

Met een zekere verbazing neem ik nu en dan kennis van discussies die betrekking hebben op religieuze onderwerpen. Die verbazing betreft niet zozeer de standpunten op zichzelf die worden ingenomen, maar vooral de wijze waarop ze soms worden onderbouwd. Elke ketter heeft zijn letter, zegt een spreekwoord en nu wil ik niemand van ketterij beschuldigen…

Als “ik” nadenk over “mijn” hersenen, wie of wat is dan dat “ik” dat “zijn hersenen” kan inschakelen om over diezelfde hersenen na te denken. Voor de neurowetenschapper Dick Swaab is dat geen vraag: wij ZIJN ons brein! Anderen zijn het daarmee geheel of ten dele oneens: wij zijn méér dan ons brein! Ziehier een kleine bijdrage aan de gedachtewisseling…

Van de kant van met name milieu-organisaties wordt nogal eens beweerd dat niet zozeer overbevolking in de wereld als wel overconsumptie van de ontwikkelde landen de grootste bedreiging van het milieu is. Een aanvechtbare stelling! 1. De mens is een milieucomponent en actie tegen overbevolking zou dus wel degelijk tot het werkterrein van milieuorganisaties…

Het schimmige gebied van het paranormale is een uitgezocht werkterrein voor bedriegers en charlatans. Maar dat is nog geen reden om vooralsnog onverklaarbare verschijnselen meteen maar als bedrog of zinsbegoocheling te bestempelen. Maar ook een “medium” dat te goeder trouw is, kan zich natuurlijk wel vergissen in de hérkomst van door hem of haar opgevangen…