Alle inzendingen van H.P. Winkelman

Wat me in publicaties over holisme opvalt, is dat ze nogal eens aan de essentie ervan voorbij gaan. Die essentie is namelijk niet dat het geheel meer is dan de som van de delen (synergie), maar is “de neiging van de natuur” om van op elkaar betrokken delen zulke meerwaardige gehelen te vormen....

Reïncarnatie, de persoonlijke terugkeer van een overledene door hergeboorte, is dat denkbaar? In de beschouwing “Over reïncarnatie” in deze reeks, heb ik daar de nodige vraagtekens bij geplaatst. Maar, zal menigeen gedacht hebben, hoe verklaar je dan rapportages over "herinneringen aan een...

Op zoek naar een antwoord op bovenstaande vraag hebben we vier subvragen gesteld. Vraag a (Zijn alle ontwikkelingen causaal bepaald?) kwam in het vorige artikel aan de orde. Dit vervolgartikel gaat over vraag b: “Hebben de ontwikkelingen een richting?” Nog wat nauwkeuriger geformuleerd:...

Religies beroepen zich voor het geloof in een individueel voortbestaan van de mensenziel na het sterven op goddelijke openbaring. Maar het feit dat het aantal verschillende voorstellingen van een hiernamaals ongeveer overeenkomt met het aantal religies doet eerder menselijke bedenksels vermoeden....

Creativiteit is voor veel mensen een woord met een aureooltje. Je hebt het of je hebt het niet – en maar betrekkelijk weinig mensen hebben het, denkt men dan. Het leidt tot het fnuikend misverstand als zou er maar een klein aantal creatieve beroepen bestaan; een misverstand dat beoefenaars van...

Wat telkens weer opvalt bij het lezen van de argumenten die aan de kwantumfysica ontleend worden voor het afwijzen van strikte causaliteit, is het door elkaar halen van oorzakelijkheid en voorspelbaarheid. De spraakverwarring blijkt alleen al uit het feit dat Heisenbergs theorie aanvankelijk zowel...

De wens is de vader van de gedachte, zegt het spreekwoord. En als er ergens sprake is geweest van wensdenken, dan wel met betrekking tot het leven na de dood. Iedere godsdienst had of heeft er een mening over. Alleen al het gebrek aan eenstemmigheid zou te denken moeten geven over de vraag wat al...

Evolutie kenmerkt zich niet door óntwikkeling (letterlijk: afrolling, dus vereenvoudiging van wat ingewikkeld was), maar juist door ínwikkeling (letterlijk: oprolling, dus complexer worden van wat relatief eenvoudig begon). De natuur neigt ertoe gehelen te vormen die meer zijn dan de som van hun...

Moeten (en kunnen) we ons God voorstellen als een persoon of in elk geval als een Wezen met persoonlijke eigenschappen? En is zo’n antropomorf, zo’n naar de mens gemodelleerd godsbeeld in onze tijd nog redelijk aanvaardbaar? Typisch voor deze godsvoorstelling en de daarmee samenhangende...

Waardoor is de uitbundige veelvormigheid van leven op aarde ontstaan? Wat is de geheimzinnige, stuwende “kracht” achter de evolutie? Hoe kan uit een veelheid van eenheden een complexere, hoger georganiseerde eenheid ontstaan? In zijn boek “De wortels van het toeval” schreef Arthur Koestler...

In een van de oudste christelijke geloofsbelijdenissen, het Apostolicum, is tweemaal sprake van opstanding uit de dood, namelijk eerst met betrekking tot Jezus Christus en aan het slot met betrekking tot de mens. Beide liggen in elkaars verlengde. Het gaat hier om een vanouds essentieel leerstuk...

“Kleine oorzaken hebben vaak grote gevolgen!” zegt een volkse wijsheid. Een bekend voorbeeld ervan is het zgn. vlindereffect, een term die is ontleend aan een metafoor die in 1961 werd gebruikt door Edward Lorenz om aan te geven dat de vleugelslag van een vlinder in Brazilië maanden later een...

“Er is een ijdel ding dat op aarde geschiedt: er zijn rechtvaardigen die het gaat naar de verdienste der goddelozen en er zijn goddelozen die het gaat naar de verdienste der rechtvaardigen.” Uit bovenstaand citaat (uit het oud-testamentische boek Prediker) blijkt wel dat het bepaald niet...

Wat zou u antwoorden als ik u zou vragen of u in wonderen gelooft? Uw meest voor de hand liggende reactie zou denk ik een tegenvraag zijn, namelijk: wat verstaat u onder “een wonder”? Dat kan namelijk nogal wat verschil uitmaken voor uw antwoord op mijn vraag. Vatten we “wonder” op als iets...

Aflevering 4 van deze artikelreeks eindigde met de constatering dat de evolutie een duidelijke richting heeft en wel in die zin dat ze gericht is op de vorming van steeds complexere gehelen die meer zijn dan de som van de delen. De volgende vraag luidt: als dat zo is, zit daar dan een stuwende of...

God als een persoon: is zo’n antropomorf, zo’n naar de mens gemodelleerd godsbeeld in onze tijd nog redelijk aanvaardbaar? Typisch voor zo’n godsvoorstelling en de daarmee samenhangende opvattingen over godsbestuur zijn immers de evidente innerlijke tegenstrijdigheden. Om maar wat te noemen:...

Geloofsopvattingen komen voort uit het denken van mensen over hun oorsprong en bestemming en over de zin van hun bestaan. Achter de zintuiglijk waarneembare schepping werd een niet zintuiglijk waarneembare schepper geprojecteerd. Meningsverschillen ontstonden bij de invulling van het begrip...

Zoals velen van mijn generatie, ben ik grootgebracht met de leer van een lijfelijke “wederopstanding”, die zou plaatsvinden bij Christus’ wederkomst “om te oordelen de levenden en de doden”, een eindafrekening die óf eeuwige zaligheid inhield óf het tegendeel daarvan. Hoe komt het, dat...

De eerste taak die we onszelf in het voorgaande artikel oplegden, was aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen causaal bepaald zijn. Een tamelijk absurde opgave eigenlijk. Het gehele bouwwerk van wetenschap en technologie, al het menselijk denken en handelen is gefundeerd op de hechte samenhang...

In de leer van christelijke kerken van rechtzinnige signatuur waren lijden en dood van Jezus noodzakelijk om de in zonde gevallen mens met God te verzoenen. Veelal wordt deze these geplaatst in een nogal formeel kader. De mens heeft - aldus de redenering kort samengevat – uit vrije wil Gods gebod...

Als het, zoals sommigen menen, op grond van kansberekening niet uitgesloten is dat elders in het heelal intelligent leven bestaat, hoe groot is dan de kans dat wij daar ooit mee in contact zullen komen? Al vele jaren wordt met radiotelescopen het heelal afgetast om eventuele boodschappen van elders...

Indertijd las ik ergens dat de Vaticaanse staatssecretaris Tarcisio Bertone van mening was dat de wereldwijde financiële crisis bewees dat de politiek “behoefte heeft aan een ethiek die geïnspireerd is door een ‘rationele godsdienst’ die het christendom is”. Daar moest ik wel om lachen....

Iemands persoonlijkheid is de resultante van nature (genetische structuur) en nurture (de omgevingsfactoren) en is als zodanig bepalend voor diens denken en handelen. Dat betekent niet dat een mens willoos is. Het betekent wel dat de wil niet “vrij” is. Hersenprocessen en de daaruit...

De vorige aflevering over dit onderwerp ging over de vraag: áls er intelligent leven elders in het heelal bestaat, hoe (on)waarschijnlijk is het dan dat we daarmee ooit boodschappen zullen kunnen uitwisselen? De daaraan voorafgaande vraag is natuurlijk: hoe (on)waarschijnlijk is het dat er...

Als “ik” nadenk over “mijn” hersenen, wie of wat is dan dat “ik” dat “zijn hersenen” kan inschakelen om over diezelfde hersenen na te denken. Voor de neurowetenschapper Dick Swaab is dat geen vraag: wij ZIJN ons brein! Anderen zijn het daarmee geheel of ten dele oneens: wij zijn...

Wat een vreemde, onverklaarde en m.i. onverklaarbare stellingname is dat eigenlijk: ”ik heb een vrije wil”. Wat wordt daar nu precies mee bedoeld? Vrij van wat, vrij van wie? De uitspraak suggereert dat de wil een zelfstandig bestaan heeft. Maar als IK een wil bezit, is die wil dus per...

Als de ontplooiing van het leven op aarde, sinds het ontstaan ervan, heeft gehoorzaamd aan holistische wetmatigheden (zie voorgaande artikelen over dit onderwerp), wat mogen we dan verwachten van de invloed daarvan op de toekomstige ontwikkeling van dat leven? De wereld is door de snelle...

Waar komt toch dat fnuikende misverstand vandaan, waardoor religieus conservatisme vaak verward wordt met vroomheid? In islamitische landen zien we afschrikwekkende voorbeelden van de gevolgen die dat kan hebben: achterstand op allerlei gebied en in extreme gevallen (en die zijn er geen...

Van de twaalf artikelen van de aloude Apostolische geloofsbelijdenis hebben er niet minder dan zes betrekking op Jezus Christus. Daaruit blijkt wel de centrale plaats die Hij in de christelijke beeldvorming over God inneemt. En dat is begrijpelijk, want voor christenen is Hij het geweest in wie God...

Het nieuw-testamentische bijbelboek Johannes begint met de mysterieuze woorden: "In den beginne was het Woord en het Woord was bij God en het Woord wás God. Dit was in den beginne bij God. Alle dingen zijn door het Woord geworden en zonder dit is geen ding geworden dat geworden is. In het Woord...