Verhalen over filosofie

Het was alsof het zwaard in mijn linkerhand een zwaar gewicht had. Glanzend, scherp en met het doel om mezelf daarmee te doorboren. Maar het was nog de vraag of ik dit werkelijk zou gaan doen. Ik stond in een schemerige kamer, die verlicht werd door een zwak vlammetje. De eenzame kaars was al...

In de kale vlakte zat een man op een bank, midden in de zon. Aan de rand van de plek stonden bomen, maar hoewel die een welkome schaduw teweegbrachten, bleef de man zitten in de hete zon. Hij zweette, doch hield zijn jas en sjaal aan. Ik vond het een gek gezicht. Ik ging naar hem toe en vroeg hem...

Rond het middaguur kreeg Gino weer een aanval van genialiteit. Hij liet zijn pasta voor wat het was, repte zich naar z’n bureau en schreef zijn spitsvondige gedachte op. Daarna gooide hij het schrift met de hardkartonnen kaft achteloos op de enorme stapel andere schriften die bulkten van de...

Na vijf jaar in de buurt te hebben vertoefd van de goeroe, moest de westerling tot zijn grote spijt toegeven dat deze hem niet kon geven wat hij zocht. Hij vroeg zich zelfs af wat hem ertoe had gedreven bij deze man te blijven. Zeker, toen hij voor de eerste keer in contact kwam met de wijze,...

Op mijn zoektocht naar de betekenis van de slang kwam ik terecht bij de oude mythen en sproken. Een Perzisch sprookje was het eerste dat ik vond. Het ging over goed en kwaad een begrip zo oud als de wereld. Het dualisme. Het gedachtegoed van Zarathoestra en de Avesta, Ahura Mazda. ‘Niet door...

Het huis waarin ze woonde, besloeg vele meters grond. Uitgestrekte landerijen boden een vredig uitzicht. Ze had hier regelmatig naar gekeken, maar veelal was dat zonder emotie. Pupillen star vooruit gericht. Ooit had ze geprobeerd het gras te tellen dat groeide. Uren had ze gezeten, op de kapotte...

Valt er hoop voor de toekomst te putten uit de huidige toestand van de menselijke samenleving? Een merkwaardige vraag, zult u wellicht denken. Je kunt beter vragen of er nog hoop voor de toekomst is ondánks de huidige toestand. Toch houd ik het nog maar even bij de eerste vraag. In een voorgaand...

Wat is de geheimzinnige “kracht” achter de evolutie van eenvoudige naar complexere vormen van leven en bewustzijn? Dat is, denk ik, de neiging in de natuur tot vorming van gehelen die meer zijn dan de som van hun samenstellende delen. De evolutie is een geschiedenis van vallen en opstaan; het...

In de voorafgaande delen van dit essay heb ik een poging gedaan aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen op de wereld causaal bepaald zijn, dat ze een richting hebben en dat er een stuwende kracht in die richting werkt. Volgens het werkschema dat ik mezelf in deel 1 oplegde, zou ik nu moeten...

Aflevering 3 van dit essay eindigde met de veronderstelling (op grond van bepaalde waarnemingen) dat de evolutie gericht is op de vorming van steeds complexere gehelen die meer zijn dan de som van de delen. Met andere woorden: er zijn gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de ontwikkelingen van...

Op zoek naar een antwoord op bovenstaande vraag hebben we in het openingsartikel vier subvragen gesteld. De eerste daarvan (zijn alle ontwikkelingen causaal bepaald?) kwam in het vorige artikel aan de orde. In deze derde inzending gaan we na (vraag b) of aannemelijk is te maken dat alle...

De eerste opgave die we ons in de vorige inzending stelden, was aannemelijk te maken dat alle ontwikkelingen causaal bepaald zijn. Een tamelijk absurde opgave eigenlijk. Het gehele bouwwerk van wetenschap en technologie, al het menselijk denken en handelen is gefundeerd op de hechte samenhang van...

A: Van een scheurkalender: Eenvoudige mensen houden van ordening, maar een genie beheerst de chaos! B: Mijn favoriete genie is Archimedes, altijd al geweest. Vooral dat "geheel of gedeeltelijk" klinkt al zo plezierig. A: "Geheel of gedeeltelijk"? B: Ja, de stelling ging ongeveer...

Veel mensen hebben een intuïtieve afkeer van de gedachte dat het bestaan onderworpen zou zijn aan strikte causaliteit en/of finaliteit. Beide immers lijken als uiterste consequentie te hebben dat er geen plaats meer is voor een "vrije wil". Strikte causaliteit (elk verschijnsel wordt bepaald...

Bent u redelijk, probeert u uw verstand te gebruiken? Stop ermee, voor het te laat is. Zie onderstaande verklaring van de volksgezondheidsdienst. De rede heeft een verlammend effect op uw dagelijks functioneren. Deze enge ziekte doet uw kleinste gedachtegang te niet. De symptomen van de rede...

Er is iets merkwaardigs aan de hand met de manier waarop mensen doorgaans zichzelf beschouwen. Dat blijkt uit de manier waarop wij over onszelf plegen te denken en te spreken. Het zal u wel net zo gaan als mij: ik heb het dan bijvoorbeeld over “mijn ledematen, mijn organen, mijn lichaam, mijn...

We worden geboren, we leven, we sterven. Sommigen van ons hebben een rijk en gelukkig leven. Anderen hebben een leven vol zorgen, moeite en verdriet. Wat is de zin van ons bestaan? Waar leven we voor? Dat is moeilijke vraag. Zelfs hooggestemde antwoorden zoals “voor mijn kinderen” of “voor...

Ik houd mezelf voor hoe de ideale wereld eruit zou moeten zien. Ik bedenk ook dat we niet in een ideale wereld leven, maar men reageert op wat ik zeg, uiteraard. Als ik spreek krijg ik nuchtere (ontnuchterende) tegenwerpingen. Als ik wat zeg probeer ik overenthousiastelingen er [vaak] op te...

Ik staar uit over de vijver voor mij. Geniet van de stilte en de rustig rondzwemmende zwanen. Ik zie een reiger op de top van een reusachtige boom als verstijfd uitzien over de wereld. De zon gaat langzaam onder en zorgt daardoor voor een atmosfeer die de rust in mij nog verder doet toenemen. Ik...

Weinig mensen zullen bestrijden dat alles wat er gebeurt altijd ergens door veroorzaakt wordt. Ook al weten we niet altijd precies waardoor en hoe bepaalde gebeurtenissen veroorzaakt worden, we zijn er niettemin van overtuigd dat er niets gebeurt zonder dat er iets aan vooraf gaat waardóór het...

Een reiziger op de weg, kwam op een dag aan in de vallei der dwazen. Hij wandelde met gezwinde tred voort, want hij wilde zich niet al te lang in dat oord ophouden. Toen hoorde hij een schrapend geluid. Nieuwsgierig ging hij op onderzoek uit. Hij vond een asceet, leunend tegen een boom, die twee...

“Wat zoek je?” vroeg de grijsaard. “De zin van het leven” antwoordde de jongeman. “De zin van hét leven of de zin van jouw leven?” “De zin van mijn leven is de zoektocht naar de zin van het leven…” “Oeioeioei…”, jammerde de oude, “oeioeioei…” Verbaasd keek de...

‘Nacht is het: luider spreken nu alle fonteinen. En ook mijn ziel is een fontein. Nacht is het: nu pas ontwaken alle liederen van hen die liefhebben. En ook mijn ziel is het lied van iemand die liefheeft. Er is iets ongestilds, onstilbaars in mij dat zich wil laten horen. Er is een...

Hij klapte het tuinstoeltje open en plantte het in het vochtige gras van de zeedijk. Hiervandaan had je een schitterend uitzicht over het wad. Aan zijn voeten, een meter of tien lager, lag een vuilgrijs strand dat zelden door badgasten werd betreden. Lange repen halfvergaan zeewier, plastic...

Dit is deel 1 van 3 delen van het essay dat ik heb ingestuurd voor de Kant Essayprijsvraag, uitgeschreven door Filosofie Magazine. 1 De prijs van de verkoop 2 De kracht van suggestie 3 Beschaving 4 Economische slaven 5 Cultuuromslag 6 De echte zomer Inleiding Vandaag is informatie met...

Dit is deel 2 van 3 delen van het essay dat ik heb ingestuurd voor de Kant Essayprijsvraag uitgeschreven door Filosofie Magazine. 1 De prijs van de verkoop 2 De kracht van suggestie 3 Beschaving 4 Economische slaven 5 Cultuuromslag 6 De echte zomer De kracht van suggestie De bekende...

Dit is deel 3 van 3 delen van het essay dat ik heb ingestuurd voor de Kant Essayprijsvraag uitgeschreven door Filosofie Magazine. 1 De prijs van de verkoop 2 De kracht van suggestie 3 Beschaving 4 Economische slaven 5 Cultuuromslag 6 De echte zomer Cultuuromslag De samenleving is aan...

Wist ik het maar. Wie ben ik, dat ik denk dat ik weet. Wie ben ik, dat ik mij verbeeld dat ik kennis heb. Wie ben ik, dat ik vermoed dat ik kennis heb. Wie ben ik, dat ik verwacht dat ik ooit eens de ultieme kennis zal verwerven. Wat weet ik dan? Er zal altijd iets zijn dat verder gaat dan...

Getuigen heb je nodig om bijvoorbeeld een misdrijf of huwelijk te bevestigen. Getuigen kun je op zoveel manieren, al was het maar om iets te vertellen waar je in gelooft. Meteen spoken er nu allerlei grapjes door mijn hoofd. “Weet je waarom de Harold Free-enterprise gezonken is?” Het is...

Nadat hij het laatste spoortje egotripperij uit zijn leerlingen had gepreekt, keerde de goeroe terug naar zijn “binnenste cirkel’ om er duchtig te gaan mediteren over ’s mensen’ domheid. Hij liet een prakje verbouwereerde adepten achter die met de moed der wanhoop begonnen hun uit elkaar...