Van smoutebol en appelkoeck
Ja, ze zijn er weer! Er hangen hete oliewalmen in de keukens, de bakkers en fabrieken maken overuren en her en der verspreid staan kramen waaraan ze te koop zijn. Wanneer doken ze eigenlijk voor het eerst op?
Vermoedelijk in de Middeleeuwen. Na het vasten in november of december wachtten zij als beloning. Voedsel was ‘s winters schaars. Men had nog geen ijskast en deze ‘oliekoecken’ waren lekker warm en te maken van ingrediënten die wel houdbaar of aanwezig
waren in die periode.
In later eeuwen werden ze uitgedeeld aan de armen die in de koude maanden langs de deuren van de rijken trokken. Het verhaal gaat dat de Joden die de Spaanse inquisitie ontvluchtten het recept meenamen naar Nederland. De olie zou hen herinneren aan de eeuwig brandende lamp in de tempel van Jeruzalem.
Dan is er nog de mogelijkheid dat de Germanen ze al aten en offerden aan de
Godin Perchta; de aanvoerster van de jacht. De hoop bestond, dat door het vet van de oliekoeken, haar zwaard van je af zou glijden. (Wikipedia, mens-en-samenleving.infonu.nl, kunst-en-cultuur.infonu.nl)
Volgens Meesterbakker Voskamp maakte de handel in de 17e eeuw dat er betere en meer olijfolie naar Holland kwam, waardoor de aanvankelijk platte koeken ronder werden. Er kon meer olie dan voorheen gebruikt worden. In een kookboek uit 1667; De Verstandige Kock, staat het eerste recept voor het oudejaarsavondfenomeen oliebòl. (infoNu.nl)
In de 15e eeuw duiken de eerste recepten voor ‘appelkoeckies’ op. De appelschijven werden gewenteld in een gistbeslag en met suiker en kaneel opgediend. Deze bereidingswijze wordt ook nu nog gebruikt. De Romeinen kenden echter ook al dit nu als appelbeignets bekend staande lekkers, dat trouwens wel voor onmin tussen man en vrouw kan zorgen.
Als de een de voorkeur geeft aan bollen en beignets van een Meesterbakker en de ander toch eigenwijs een zak vol zure, halfgare exemplaren uit de supermarkt aanschaft bijvoorbeeld. Een pittige discussie over smaakpapillen kan dan het gevolg zijn, waarbij de sterkste wint. In dit geval de persoon pro Meesterbakker!
In Vlaanderen heten oliebollen smoutebollen, maar ze blijven net zo smakelijk en dan de poedersuiker. Die is als zachte, zoete sneeuw, gevangen op het puntje van je tong.
hotmail.com
Biografie van deze schrijverGeplaatst in de categorie: geschiedenis
Jaarwisseling
144
Geef je reactie op deze inzending:
Dat woord "appelkoeckies" voor beignets had van mij best gehandhaafd mogen blijven, want dan hadden wij er een echt Nederlands woord voor gehad in plaats van een leenwoord uit een andere taal, waarvan het Nederlands eigenlijk al te veel heeft. Wordt door vurige Vlamingen toch nog wel het woord "appelkoeken" gebruikt? In elk geval eet ik die liever dan oliebollen, want ze zijn minder machtig.
Veel schrijfplezier voor 2017!