Athletische atleten

Op de heuvels buiten Arnhem, ter hoogte van Oosterbeek, ligt het nationaal sportcentrum Papendal. Naast trainingen en congressen vinden er ook sportgala's plaats, met de jaarlijkse verkiezingen rond de kerst. De zaal waar de opnamen plaats vinden ligt in het verlengde van het hotel. We hebben er een paar keer vertoefd, eerst in een bronzen, later in een zilveren kamer. Tussen de bronzen kamers liep ik pardoes een groep hockeysters van een Spaans team tegen het lijf en weer ergens anders voetballers uit de Oekraïne. En met een beetje geluk kun je bij het ontbijt zomaar een bekende naam zien zitten. Er hing een gemoedelijke, informele sfeer die je niet zo vaak in dit soort 'gemengde' hotels tegenkomt.

Van de incheckbalie naar de eetzaal, met panoramisch uitzicht over de velden, kom je enkele levensgrote afbeeldingen tegen. Sporthelden uit het verleden, sommigen in kleur, anderen in zwart-wit, hier en daar met een artistieke toets. Langs de grote zaal strekt zich een lange lichte gang uit, op de vloer ligt een brede grijze loper. Op de muur een vèrspringende Bob Beamon in zwart-wit, larger than life. De foto is gemaakt tijdens de Olympische Spelen van 1968 in Mexico. Twee rode strepen, 8 meter en 90 centimeter van elkaar verwijderd, markeren de historische sprong van de legendarische atleet.

Atleten zijn sporters, maar niet elke sporter is een atleet. Het woord kent diverse betekenissen, maar het meest opvallende blijft toch die moderne spelling zonder h. Al ruim een halve eeuw wordt het gespeld zoals ze het ook nu nog leren op school. Met een t. Bij een van de vele spellingshervormingen die onze taal 'rijk' is moest de h van athleet het veld ruimen. De athleet werd geamputeerd tot atleet. Alles moest wijken voor modernisering en moderniteit, dus weg met die Griekse h van athleet en rithme. Thermiek, thermometer en thermosfles mochten in hetzelfde regime blijven opereren, net als stethoscoop, maar vraag mij niet naar de achterliggende logica.

En nu vragen wij ons af: wat is modern? Engels, als voertaal op onze universiteiten, dezelfde taal waarin al 500 jaar lang het woord 'athlete' voorkomt. Met th, en in dezelfde betekenis als mijn Concise Oxford Dictionary vermeldt: a competitor or skilled performer of physical exercise.
Die th hebben we immers aan de oude Grieken te danken. Het krijgt een scala aan betekenissen. Een athleet wordt aangemerkt als kampvechter, kampioen en - in overdrachtelijke betekenis - voorman, meester en beoefenaar.

Op de heuvels in Athene ligt de Akropolis, 'het hoogste punt van de stad', waar zo'n 25 eeuwen geleden een groot, hoog beeld heeft gestaan van Pallas Athene, de fiere patrones van de stad, met helm, schild en blinkende lans. Ter ere van de jeugdige beschermvrouwe vond om de vier jaar een groot midzomerfeest plaats dat een week duurde: de Grote Panathenaien. Het begon met een feërieke fakkelloop in estafettevorm, dwars door de stad en eindigde met het ontsteken van het vuur op het altaar van Athene, boven op de Akropolis. Zang en dans, muziek en offers en, last but not least, de parade der athleten.

De sportwedstrijden golden als de belangrijkste van Griekenland, na die van de oppergod Zeus in Olympia. Elke knul, iedere jongeman van 18 jaar of ouder kon meedoen. Of hij nou uit Massilia (Marseille) kwam, uit Syracuse op Sicilië of uit Pergamon op de westkust van Turkije, ook als geoefend kolonist mocht je je opgeven. Na een proeve van bekwaamheid werd je toegelaten tot het deelnemersveld waar hen bij winst in de arena's een gouden toekomst wachtte.

De oude Grieken waren dol op atletiek. Met hardlopen, verspringen, speer- en discuswerpen, (kick-)boksen en worstelen kon je veel eer inleggen en bovendien veel verdienen! Enorme 'prijs'-amforen met kostbare olijfolie bijvoorbeeld, zo'n vaas van wel een meter hoog, met van die grote oren. Die waren een vermogen waard. Heel iets anders dan onze eigentijdse bokalen of medailles voor atleten - hoe atletisch ook.

Atletiek Sport Griek Sport Grieken

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

5.0 met 2 stemmen 115