Inloggen
voeg je column toe

Columns

Masker

Inbeelding en nabootsing. Termen die we nog altijd gebruiken, ook al dateren ze uit een andere, analoge wereld, een tijd waarin digitalisering niet of nog maar nauwelijks zijn intrede had gedaan. Althans een wereld die zich grotendeels afspeelde achter de schermen, waar de meeste mensen geen idee van hadden.
Een wereld zonder wereldomspannend netwerk, maar al wel met automatisering.

Hele afdelingen van bedrijven in het industriële tijdperk konden niet draaien zonder R & D en functioneerden alleen optimaal mits E & A, Efficiency en Automatisering, dat ook deed. Alles moest gestroomlijnd en gecontroleerd verlopen. Mensenwerk ging vooraf aan precisie, maar het een sloot het ander niet uit.
Achter elk proces was de hand van een maker nog voorstelbaar, al was het maar een wijsvinger. Een ingreep die een fout kon herstellen of erger doen voorkomen.

Privacy was nog niet zo'n hot, beladen en omstreden onderwerp als nu (om de afgekloven mediaterm "item" even niet te gebruiken).
Een halve eeuw geleden werd de tv het massamedium bij uitstek.

De Persoonlijkheidsleer, een tak in de psychologie, sprak van "de televisisiaanse mens". En hoewel deze term van de Groningse psycholoog Kouwer, deskundige in de Persoonlijkheidsleer, nooit opgang had gemaakt als bruikbaar concept voor onderzoek in de humaniora, was hij wel typerend voor de opkomende massificatie van de maatschappij. Dat wil zeggen, die van het westen. Andere, zgn. niet-westerse culteren waren grotendeels afgesneden. Zij maakten op voorhand geen deel uit van de "luxe carrousel" van imitatie die met name de tv met zich meebracht.

De televisiaanse mens deed zijn intrede in de massamaatschappij, directer, met een grotere frekwentie dan wat er in film, muziek en theater aan rolmodellen verscheen. En zo kon de tv-kijker zich dagelijks laven aan talloze voorbeelden. De Amerikaanse voorop, met Engeland en Duitsland als runners up.

Wat wilde Kouwer hiermee zeggen? Niet de modieuze dwang of navolging an sich, dat was voer voor marketing. Nee, hij wilde laten zien dat de (westerse) mens zich hulde in een nabootsing van wat hij gezien en gehoord had - op tv.
Hij voelde zich deelgenoot van iets gemeenschappelijks, iets wat anderen ook moesten hebben meegemaakt - kijkcijfers speelden nog niet zo'n allesbepalende rol.

De volgende stap in zijn "persona", het masker van de televisiaanse mens, was dat hij zich daarnaar ging gedragen, aldus Kouwer.
Een gewoontevorming waarvan hij niet zou afwijken, zolang het bleef bij een verinnerlijking. Een interiorisatie die hem als een geolied radertje liet meedraaien in de machinerie van "de massa". Geen Brave New World of 1984, ook geen gekooide tijger, maar als gemassificeerde mens.

Al spoedig werd deze wederzijdse spiegeling "common sense" genoemd in de sociale psychologie, waar alles draait om groepsdynamica en interactieprocessen.
Maar Kouwer ging het om de wijze waarop "inbeelding" van de mens deel uitmaakt van zijn persona, van het dragen van een masker. De wetten van privacy en daarmee samenhangende bescherming van persoonlijke levenssfeer stonden nog in de kinderschoenen.

Schrijver: Nemo
26 juni 2019


Geplaatst in de categorie: maatschappij

3.2 met 5 stemmen 147



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)