Inloggen
voeg je column toe

Columns

KNUT HAMSUN

Met ’t kan verkeren bedoelde Bredero de veranderlijkheid van het leven beseffen en aanvaarden. Dit is veel meer dan het ondergaan van de wisselvalligheden van het leven. Voor Knut Hamsun (1859-1952) werd het een bitter verhaal! ‘Wat mij betreft mag alles zijn gang gaan, ik zit hier maar’. In ‘Langs overwoekerende paden’ (Paa gjengrodde stier – 1949), legt hij gedreven en gebald getuigenis af van zijn martelgang.

Op 26 mei 1946 werd de zevenentachtig jaar oude Noorse schrijver en Nobelprijswinnaar samen met zijn echtgenote in zijn woning gearresteerd. Hij belandde in een psychiatrisch ziekenhuis, zijn vrouw in een vrouwengevangenis. Zij was lid van de rechts-extreme partij van Quisling en zijn zoon streed aan het Oostfront. In ‘Aftenposten’ stond dat Hamsun was ‘ineengestort en hulp behoefde’. Maar hij was niet ziek, wel doof. Maanden lang mocht hij geen kranten lezen, wel school- en jeugdboeken en de feuilletons uit ‘Morgenbladet’. In de krant was sprake van zijn groot vermogen. ‘Mijn vermogen is groot, veel te groot, ik koester niet het verlangen het mee te nemen in mijn graf.’ antwoordde hij in een interview. Toen de bibliothecaris van Landvik weigerde hem een boek te ontlenen, kon hij alleen maar zuchten, dat ‘er misschien wel boeken bij zijn die hij zelf geschreven had’.

Naar aanleiding van zijn vroegere bezoek aan Hitler, suggereerde de directeur van de psychiatrische kliniek, dat Hamsun zich in zijn geschriften anti-joods zou hebben uitgedrukt. De auteur stelde de directeur voor zijn hele verzameld werk door te nemen en na te kijken of hij ook maar één uitval tegen het joodse volk kon aanwijzen. Hamsun was er zich maar al te goed van bewust niet zomaar iemand te zijn in Noorwegen, hij wou dan ook geen soort amnestie. Hij wilde op gevorderde leeftijd zelf verantwoording afleggen voor zijn daden, inzonderheid zijn geschriften.
Hij schreef poëzie, maar verbrandde zijn verzen in hotelkelders, eerst te Bodø en later in Hønnefoss. Hij kon ontroerd worden wanneer hij met zijn vingers het stuifmeel van een bloem zacht beroerde, maar gedichten schrijven, Neen, hij was geen Robert Burns!

‘Langs overwoekerende paden’ is een prachtig geschreven roman en meer dan alleen maar van cultuur-historisch belang. De kritische benadering van de psychiatrie is goed geslaagd. De psychiatrie als wapen in de handen van onbekwame artsen is suggestief verwoord.
In de roman komt Kirsten Flagstad voor, de vermaarde zangeres uit de Lofoten die het hele land doorreisde met haar repertoire. Ze trad op als Sieglinde uit ‘Die Walküre’ en als Isolde uit ‘Tristan und Isolde’ van Richard Wagner. Ze werd geliefd en bewonderd door de nazi’s wegens haar ‘Germaanse uitstraling’, maar op de Festspiele in Bayreuth is ze na 1934 nooit meer geweest. Ze vertolkte ook Strauss en Glück en vele anderen en op haar afscheidstournee in New-York in 1958 trad ze trots op in Noorse klederdracht.

Knut Hamsun heeft niemand aangegeven, niet deelgenomen aan vergaderingen, geen geld verdiend op de zwarte markt. Hij was geen frontvechter, maar een schrijver en geen lid van de NS (Norsk Samling), de Noorse nazipartij. Maar hij heeft in vele artikelen getracht de begrijpen wat de NS inhield en iedereen kan die teksten lezen. ‘Ik minimaliseer de schriftuur niet, die kan verkeerd zijn, en sta in voor wat ik heb geschreven.’ Hij had Hitler de les gelezen in verband met de Duitse bezetting in Noorwegen en de brutaliteiten en viel van zijn voetstuk bij de Führer.

Schrijver: Johan Corveleijn
8 oktober 2021


Geplaatst in de categorie: literatuur

4.0 met 5 stemmen 897



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)