'Een seizoen in de hel' van Arthur Rimbaud

Deze keer is de vertaler de Belgische, erudiete schrijver Paul Claes, van wie ik vermoed dat hij een eerste druk van 'Une Saison en Enfer' heeft, maar zij die zoiets bezitten, zullen dat overal en altijd verzwijgen. Zo'n boekje is vandaag de dag een fortuin waard en ze liggen dan ook vast en zeker in privékluizen. Voorts in belangrijke musea, maar die zijn sowieso niet te koop. Het is altijd even schrikken als er weer iets nieuws verschijnt over de helaas nog niet heilig verklaarde Arthur Rimbaud (1854 - 1891), maar mijn angst is verdwenen na het absorberen van deze mooie kunstige vertaling. Dat Claes kan schrijven is mij reeds bekend en dat hij een echte speurneus voor ware literatuur heeft ook. Ik ga niet zeggen dat Hans van Pinxteren er destijds niets van gebrouwen heeft, want dat heeft hij wel, op zijn manier. Hij stuurde me eens een dankwoord voor een gedicht dat ik voor hem geschreven had, over de holle wilgen rondom de oud-Hervormde kerk in hartje Stedum, alwaar hij ergens zijn schrijfhuisje heeft. Ik zag in hem een Merlijn in wolfgedaante, die iedere nacht hartverscheurend jankte vanuit het koude, maanverlichte noorden. Het is onzinnig om in rivaliserende vergelijkingen te vervallen, wie dat graag doet gaat voorbij aan de liefde voor Arthur Rimbaud en dat is niet de bedoeling. Op die wijze trekken de de hautaine muggenzifters zijn poëtische boodschap kapot. Het klopt dat ik massa's gedichten heb gelezen, soms tergend langzaam, herkauwend en overschrijvend om er volop één mee te worden. Ik deed dat lezen vaak tot diep in de nacht en onder het genot van sterke drank en groen spul in mijn bruine tabak. Nou, ik verzeker je, dan beginnen die lyrische zinnen pas echt te leven! Magnifiek en inspirerend! Zo woel je ook de inspiratiebronnen in jezelf los, een kettingreactie. Maar na jaren in die wirwar van emotionele ontladingen vertoefd te hebben, ben ik gestrand op een alles overstijgend eiland in de wereldliteratuur, de grootste dichter die deze aardbol bezocht heeft (naast mijzelf), natuurlijk Rimbaud, eens een grote vriend van Paul Verlaine, ook geen kleine jongen in de dichtkunst, maar meer aangepast aan wat in de mode was en geen nieuwlichter zoals zijn dichtersvriend en minnaar Rimbaud. Vanuit pure jaloezie schoot Verlaine een kogel door Rimbauds hand, waarna hij twee jaar de bak in moest, ook vanwege sodomie. Verlaine maakte gedichten in keurige sonnetvorm en oppervlakkig-vroom, terwijl Rimbaud hevig experimenteerde en het prozagedicht uitvond, waarin je als dichter teugelloos te keer kon gaan, zonder bit en zadel en berijder, als een wild paard van associatie naar associatie gaande, vol diepgang en vervreemdende beeldentaal, hallucinaties en psychoses beschrijvend met een ongekend vuur en totaal nieuw, verregaand, pure mystiek in plaats van fatsoenlijke rijmelarij. Dat levert natuurlijk veel boeiender literatuur op! Wie eenmaal Rimbaud gelezen heeft, echt gelezen, die begrijpt me wanneer ik spreek over een heilzame shock-therapie, een duizelingwekkende val in het collectieve onderbewustzijn, een voorgoed breken met alle afstompende wereldwetten, chaotische droombeelden, die hele 'Een seizoen in de hel' is in wezen een poëtische poort naar het hogere zielenleven, een verbijsterende blik achter de schermen van het oersaaie, stupide geregel van de droomwurgende massa, de kunsthatende massa. Kunst duidt op emoties en de massa onderdrukt het liefste emoties! Ik wil hierbij de schrijver Claes bedanken voor zijn goed verzorgde, betoverende ode. De verklarende aantekeningen achter in het boek zijn ook zeer geslaagd en roepen op tot meer en meer nabij komen van Rimbaud. Soms doet het mij als vurig Rimbaud-vriend veel verdriet dat ik hem nooit fysiek kan ontmoeten, want ik kan alleen de tombe in Charleville kussen, maar die is koud op de lippen, nee, ik doe het maar, naast dit kille leed, met deze prachtige vertaling van Rimbaud's hartverwarmende zelfgave. Hij was het die 'Merde a Dieu!' op de kerken van Charleville kalkte, ik zie dat zo voor me, die eenzame jongeman, die 's nachts het huis uit sluipt en dan met kloppend hart en vol woede die tekst op kerkdeuren schrijft. De Kerkgod vol bizarre regels verstikte zijn vrije dichterziel enorm. Die God van knechting en onderwerping erkende hij terecht niet. Hij was het die zijn luizen naar de priesters smeet, die Verlaine om zijn slaafse godsdienstwaanzin bespotte, die tot op zijn sterfbed in Marseille anti-rooms bleef, ondanks de vrome sage van zijn zus Isabelle. Uit verering en kameraadschap heb ik de vorige paus geschreven, dat ik een zaligverklaring voor hem wenste, puur uit baldadigheid en om dat hele gedoe van zalig- en heiligverklaring te ontzenuwen, te doorzien, te ontkrachten. Ik kreeg een officiële brief van het Vaticaan terug, met misschien voor de toekomst na meerdere studie een kansje. Ik lachte in mijn vuistje, wat een sufferds! wat een blaaskaken! Wat een serieuze rommelaars! In wezen vind ik Rimbaud net zo heilig als Franciscus, Benedictus, Augustinus, Edith Stein, Titus Brandsma, Teresa van Avila, Bernadette van Lourdes, Sint Jan van het Kruis, Theresia van Lisieux, Ruusbroeck etcetera. Daar heb ik geen kerkinstituut voor nodig om hem als heilige te erkennen, dat is slechts uiterlijke bullshit. Hij kent trouwens momenteel meer aanhangers dan de meeste heiligen van de roomse tanende kerk. Ach wat! Voor mij is hij allang Sint-Rimbaud! Ik aanbid hem al jaren en hij wijst mij al jaren naar de liefde van God! Zijn zware, treurige, eenzame leven vol extremen is heel subtiel een lofzang voor God, zoals hij net als Christus Jezus geleden heeft en overwonnen, want overwonnen heeft hij, getuige zijn bovenmenselijke, hoogstliteraire werk! Claes heeft prachtig werk geleverd, maar Rimbaud veel meer dan prachtig! Dat was ook zijn drijfveer om dit uitzonderlijke, bovenliteraire werk te vertalen. Bevlogen adoratie.

Schrijver: Joanan Rutgers, 18 september 2010

Geplaatst in de categorie: literatuur