TWISTAPPELS OF OLIJVEN

Op weg naar de lunchroom waar ze met een vriendin had afgesproken vertelde ze, had ze een vreemd gezang gehoord. Ze had niet een twee drie kunnen plaatsen waar of het vandaan kwam. Het leek te komen vanachter het muurtje dat de katholieke basisschool scheidde van het fietspad waarover ze liep. Toen ze dichterbij kwam, zag ze een hoofd, waaromheen een prachtige sjaal was gewikkeld in warme terra kleuren. Vast een Afrikaanse moeder die haar kind probeert te sussen had ze gedacht. Toch, bij nader inzien, vond ze de toon niet echt geruststellend voor een kind. Toen ze het muurtje voorbij was, kon ze het niet nalaten even om het hoekje te gluren. Tot haar verbazing hief een donkere vrouw, die in een kleurig gewaad gekleed op haar knieën zat, haar armen omhoog naar hemel om ze daarna, terwijl ze zich voorover boog, weer naar de grond te brengen. Ze was in een ritueel gebed verwikkeld. Mijn vertelster ging verder. Ze was nu zelf zo’n zestig jaar op de wereld, maar had dit in haar eigen woonplaats nog niet eerder gezien. Direct was haar het beeld voor ogen gekomen van een jonge, Joodse moeder die de avond tevoren in het journaal was geweest, met alleen haar handen in beeld. Handen, waarin ze een gouden kettinkje met een kleine Davidster hield, waarmee ze verstrooid en nerveus speelde. Ze durfde het niet meer op straat te dragen in de hoofdstad van het Landje aan de Zuiderzee, waar ze al vanaf haar geboorte woonde. Daags voor ze haar verhaal deed, was er een Joodse vrouw mishandeld en waren er wat ruiten ingegooid bij zowel aanhangers van Palestina als bij medestanders van Israël.
Jezus Zelf bad op straat had ze op internet gelezen en het kwam anno 2014 nog voor, dat evangelisten gebedswandelingen In Nederland hielden, al was zij daar zelf nog nooit mee geconfronteerd. Wel had ze als zestienjarige zelf spirituals op straat gezongen in een evangelisatiegroepje. In haar optiek was zingen toch weer anders dan openlijk bidden.
In Frankrijk mochten de mensen sinds 2011 helemaal niet meer op straat bidden. Dat gold voor iedereen, maar de moslimgemeenschap werd er het hardst door geraakt. Leegstaande overheidsgebouwen werden opengesteld als gebedsruimte om het probleem van bidden in het openbaar op te lossen. In Frankrijk was het ook al zover dat er op scholen geen davidssterren, kruisjes, of hoofddoeken gedragen mochten worden en buitenshuis alleen onder je kleding verstopt. Zover was het in het kleine, zichzelf over het algemeen het liefst als uiterst tolerant ziende Les Pays Bas nog niet en het zou er ook niet zo snel van komen. Wij waren nu eenmaal nog verweven met een religieus koningshuis en het calvinisme en het katholicisme zaten ons nog behoorlijk in het bloed, meer dan menigeen lief was. De groep die in Iets geloofde, was echter behoorlijk toegenomen. ‘Iets’ was nu eenmaal geworteld in onze cultuur.
In Frankrijk werd open en bloot bidden op straat gezien als een aanval op het secularisme; staat en kerk waren daar streng gescheiden sinds de Franse revolutie van 1789.
Ze viel stil, zuchtte even diep en ging weer verder. Ze noemde Gaza, Hamas, Palestina, Israël en de Oekraïne en lichtte daarmee maar een tipje van de rouwsluier op die over haar ziel hing. Ze was alle vooroordelen zo moe. Alle oorzaken en alle gevolgen. Zou de mensheid ooit inzicht in zichzelf krijgen en daarmee in de ander? Zoveel hoofden, zoveel zinnen. Zoveel tegenstellingen en indoctrinatie nog. Zo weinig respect voor elkaars geloofslevens. Zoveel leerscholen nog te gaan.
Na de lunch was ze naar het stadsmuseum gegaan. Toevallig was daar een expositie die gericht was op de wederopbouw na WO11 en hoe deze zich weerspiegelde in de kunst.
‘Het mannetje dat de zon voortrolde’ van Karel Appel hing er ook. Ze was er erg door ontroerd. Dat mannetje met zijn kindergezichtje en zijn wagentje, waarin de zon lag. Het had iets kwetsbaars, moedeloos en dappers tegelijk, maar ook iets opbouwends. Ze kreeg het beeld maar niet van haar netvlies. Zou de minister president het kennen? Of de koning? Zou het niet prachtig zijn als een van die twee er flyers van liet drukken en die door een vliegtuig uit liet strooien? Gewoon om de mensen een hart onder de riem te steken? Met achterop een tekst als: ‘Landgenoten, laten wij zijn als dit mannetje en onze wagentjes met zonlicht, dan wel optimisme, voortduwen in tijden van strijd, verwarring en wederzijds onbegrip.’ Hoewel het beeld op zich genoeg zou moeten zijn. Na het Zweedse wit ooit, zou er dan eindelijk eens geestelijk voedsel uit de lucht vallen. Iets wat broodnodig was volgens haar.

Hoe had Leo Vroman het ook alweer gedicht? Ach ja: ‘Komt een duif van honderd pond, een olijfboom in zijn klauwen bij mijn oren met zijn mond, vol van korenzoete vrouwen.’ en even verderop: ‘Vrede’ knarsend, ‘vrede, vrede.’

Schrijver: Anneke Haasnoot
4 augustus 2014