Barst

"Dus je hebt last van narcistische trekken?" De jonge psychiater in opleiding die dienst deed als casemanager slingerde haar vraag de therapieruimte in.
"Wacht, wát?!" De cliënt die vrij recent een intensieve psychotherapie had afgerond, reageerde geschrokken en vol verbazing. "De afspraak was dat het hier over mijn verhaal zou gaan. Niet over diagnoses." Hij stond uit radeloosheid op uit zijn stoel, liep naar een muur en weer terug naar zijn stoel, en ging zitten.

"Je wist dit niet?" vroeg de zielenknijpster in spe.
"Nee, en het komt een beetje als mosterd na de maaltijd nu ik mijn therapie al heb afgerond." Zijn vertrouwen in haar daalde als een vliegende speer in de tweede helft van zijn baan.
"Wat moet ik nu? Over mijn bipolariteit ben ik altijd een open boek geweest. Maar het woord narcisme heeft een hele negatieve connotatie. Ik kan hier niet open over zijn uit angst voor het stigma."

Hij had het niet willen weten. Aan de zwaardere variant van de bipolaire stoornis had hij al een enorme kluif gehad. Het hele spectrum van gemoedstoestanden dat daarbij hoort had hij - onvrijwillig - uit en te na verkend. Hij had geleerd dat het niet overgaat, zo'n stoornis, dat je ermee moet leren leven. Zo gezegd, zo gedaan. Maar nu. Wat nu? Hij rondde het gesprek af met zijn casemanager, vond een goed excuus om het verder zonder haar te doen, omdat ze vergat een recept voor medicatie naar de apotheek te sturen.

Maar het echte leed was natuurlijk al eerder geschied. Hij was opnieuw gebrandmerkt. Dit keer met een teken dat angst inboezemde. Er zat maar een ding op: hij moest álles te weten komen over zijn nieuwe diagnose. Want, los van alle online rommel die erover geschreven is, en die vaak subjectief gekleurd is wegens negatieve ervaringen die met deze diagnose gepaard gaan, moesten er ook degelijke en objectieve wetenschappelijke boeken over bestaan. Hij vond er vijf.

"Je hebt een dun schild, en een kwetsbaar zelfbeeld." De psychiater die de regie over de gehele behandeling had legde het heel duidelijk uit.
"Dat zal allemaal wel, maar we hadden afgesproken hier niet over diagnostiek te praten, maar over mijn verhaal!" De cliënt had er ineens een probleem bij voor zijn gevoel. Hij had het probleem natuurlijk altijd al gehad, maar was er zich nooit bewust van geweest.
De psychiater gaf hem gelijk. "Dat was niet zo handig."

Zoveel eerlijkheid van een professional deed de cliënt goed. Hij werd wel echt als een mens behandeld. De onzorgvuldigheden van de casemanager waren dan wel een feit, toch had hij ook goede ervaringen met hulpverleners. Maar goed, hij had tweeëneenhalf jaar lang wekelijks een psycholoog gesproken in het kader van een therapie. Nooit was er ook maar een hint geweest dat hij narcistische trekken had. In therapie had hij de kans gehad er bewuster aan te werken als hij het geweten had. Althans, dat denkt hij. Of dat zo is, is nog maar de vraag.

Hij heeft inderdaad een dun schild. In therapie is het pantser wat daaromheen zat volledig afgebroken. De barst in zijn zelfbeeld staat nu volledig bloot aan alles wat hij meemaakt. Hij kan het leven in al zijn volheid eigenlijk niet meer aan en moet wegen vinden om er toch iets van te maken. Wegen en omwegen. Hij is bang voor de toekomst, voor het grote zwarte gat dat voor hem ligt. Hij heeft al vaak gedacht dat de donkere nacht van de ziel daadwerkelijk was aangebroken. En nu denkt hij het weer.

vals zelf

dat door therapie afgebroken valse zelf was mijn zonnebril
ik ben nu genoodzaakt om tegen de zon in te kijken
zonder bescherming
of voorgoed binnen te blijven

barst

er zit een barst in mijn ik
de mensen schijnen me te hard
mijn pantser liet ik achter in een therapieruimte
ik ben een schim van wie ik dacht dat ik was

"Misschien ontwikkel je je van een vals zelf naar een echt zelf." Hij had het écht te horen gekregen. Zijn psychiater had dat gezegd. Dat was nogal wat om te verstouwen.
"Dus ik heb altijd in een leugen geleefd? Ik was nep? Ik ben niet oprecht geweest? Het voelt bijna als een beschuldiging!"

Het duurde een tijdje - meerdere gesprekken - voordat hij het begreep. In een overdreven aanpassing aan de ander was hij niet altijd zichzelf geweest. In zijn jongste jaren was dat een manier geweest om van zijn omgeving te krijgen wat hij nodig had om te overleven. Als jongvolwassene deed hij dat nog steeds, zonder zich daar overigens bewust van te zijn.

En nu? Nu kan het niet meer. Hij kan zich niet meer 'overdreven' aanpassen. Hij is gedwongen zichzelf écht te zijn. Mét de barst in zijn zelfbeeld, met zijn angsten, met zijn arbeidsbeperkingen, met zijn onmogelijkheid zich te binden aan een vrouw wegens zijn onveilige hechting. Hij is meer zichzelf geworden terwijl hij op de drempel van de middelbare leeftijd staat. Hij is doodsbang voor de afgrond. Maar hij is. Gebarsten maar nog niet gebroken.

zelfbeeld

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

4.0 met 2 stemmen 67