In al die jaren nog geen dag ouder...

Even wachten…, en dan nu nog eens; heeft u het wel goed gelezen? Ja, dat heeft u, en toch heb ik niet plots de formule voor het levenselixer ontdekt noch zijn er onverklaarbare bovennatuurlijke krachten die mij tot deze constatering hebben gebracht. Er is een simpele verklaring voor de keuze van de kop boven dit artikel, mede naar aanleiding van o.a. Hartenkreet nr. 1874: “Wat is dood?” van Dyenne Hendrikse. Zij heeft ons, puttend uit haar rijke praktijkervaring in haar beroep, met vele op observatie berustende beschrijvingen over sterven en stervensbegeleiding, er in meerdere inzendingen deelgenoot van de vele invalshoeken ervan gemaakt. Ik vind haar subtiele benadering van dit voor sommigen van ons nog in de taboesfeer liggend onderwerp boeiend, open en niet betuttelend verwoord. Daarom spreekt het mij ook zo aan.

Mijn echtgenote en ik zijn, wat dat betreft, naar buiten toe vrij terughoudend met het tonen van onze beleving van rouwverwerking. Haar vader overleed in 1996 op 88-jarige leeftijd en haar moeder in 2004 op een gezegende leeftijd van 94 jaar. Tot nu toe hebben we een voor ons hanteerbare en, zoals wij het zelf ondergaan, uit verschillende fasen bestaande periode doorleefd, waarin het gemis van beide personen een voor ons aanvaardbaar plekje kreeg toebedeeld. We konden er de laatste jaren zelfs vrij normaal over praten, zij het, dat het steeds dezelfde verhalen uit het verleden waren, die wij voor de zoveelste keer aan elkaar vertelden. Niets nieuws dus, maar het werkte berustend en kalmerend. Wellicht zijn wij niet de enigen, die zo iets op deze manier een plekje geven, maar door er verder niet te veel openlijk en uitgebreid over te praten, heeft deze constatering meer het karakter van een veronderstelling. Vermoedelijk zou het ook in de toekomst op die manier zijn doorgegaan, als zich niet onverwacht een gebeurtenis had aangediend, die een extra dimensie aan de beleving van rouwverwerking had geopend. Aanvankelijk stond onze wereld even op zijn kop, maar nu zijn wij blij met deze nieuwe kanalisering van onze gevoelens.

Er lagen al meer dan twee decennia lang enkele VHS videobanden veilig opgeborgen in één van onze kasten, netjes voorzien van opschriften op de dozen van de cassettes. Alles had ik met onze eerste videocamera gefilmd en toen al, met vrij primitieve hulpmiddelen deels gemonteerd. Al snel daarna werden deze opnamen niet meer afgespeeld en werd het bestaan ervan later nagenoeg vergeten. Ruim twee jaar geleden werd de videorecorder veilig opgeborgen, omdat deze plaats moest maken voor een harddiskrecorder. Enkele weken geleden kocht ik een apparaatje met toebehoren, dat in staat was analoge videosignalen om te zetten naar digitale en weg te schrijven naar de harde schijf van mijn computer. Er zat een programma bij, waarmee je de geconverteerde scènes van de banden kunt bewerken en manipuleren, met tekst, muziek en overvloeiers. Tot slot kan je het resultaat op een DVD branden en dat heb ik nu al drie keer gedaan.

Daar waren, om te beginnen, onze kleinkinderen, toen één en drie jaar oud, beiden nu in het onderwijs werkzaam. De oudste hoopt volgend jaar haar ‘master’ docente Nederlands in Tilburg te behalen. Al kijkende en vergelijkend merk je op, dat er bij hen en ook bij andere familieleden van verschillende generaties erfelijke trekjes al zichtbaar zijn, die je toen nog niet of amper opmerkte.

Terwijl ik de eerste VHS-band uit 1989 aan het digitaliseren was (Ouders 55 jaar getrouwd), werd het beeld ter monitoring op het computerscherm zichtbaar en kwamen er vertrouwde maar lang niet meer gehoorde stemmen uit de luidsprekers. Ik zat er verstard en met kippenvel bij en moeder de vrouw kwam als een speer naar me toe, pakte een stoel en ging huiverend en geëmotioneerd naast me zitten. Hadden we het tot nu toe alleen met enkele foto’s moeten doen, nu praatten, lachten en dansten beide ouders, alsof ze gisteren nog hier op visite waren geweest. Door onze tranen heen lieten we deze heftige indrukken over ons heen spoelen en op ons inwerken. En kijk, nagenoeg alle tantes en ooms, zongen, lachten en praatten alsof ze nog in leven waren; in werkelijkheid zijn allen in de tussentijd overleden. Hier werd weer eens bevestigd, dat naast reuk en smaak ook geluid en visualisatie een stimulans zijn voor de receptoren, die het geheugen activeren en soms vergeten feiten weer aan de oppervlakte brengen die al lang leken te zijn verdwenen. Zo hebben wij de de beelden van je overleden dierbaren de afgelopen weken al verscheidene keren met een warm gevoel gretig opnieuw bekeken, waarvan wij dachten, dat wij dit nooit emotioneel zouden kunnen hanteren. Het tegendeel is het geval: men houdt er een warm en berustend gevoel aan over, dankbaar voor elke seconde van herbeleving.

Tja, om het je met Dyenne af te vragen: “Wat is dood?” zouden we eraan willen toevoegen: “Hoe levend is en blijft de nagedachtenis of de herinnering?” Zeer levend zouden we volmondig willen stellen, zoals de filmbeelden op ons netvlies komen en de stemmen ons hart raken en ons diep ontroeren - In al die jaren geen dag ouder geworden, ook al merkte mijn betere wederhelft na afloop van een DVD heel realistisch op, dat beide ouders dit jaar 102 en 104 jaar oud zouden zijn geworden…

Tot een volgende keer.