Geschiedenisles over de Nederlandse identiteit

De WRR heeft nog niet zo lang geleden een rapport geschreven over de problematiek rond integratie. Als ik zo vrij mag zijn dit samen te vatten, dan is de conclusie van de WRR dat het ontbreken van een nationale identiteit het extra moeilijk maakt om te integreren.

De oorzaak van het ontbreken van een nationale identiteit ligt in het verleden. Ooit kwamen de Nederlanden (de meervoudsvorm is veelzeggend) in opstand om ervoor te zorgen dat de steden en provincies de macht behielden. De Spaanse koning werd in zijn eenheidsstreven tegengehouden en het gevolg was de Republiek der Verenigde Nederlanden.

Ook hier is de meervoudsvorm bewust gekozen en correct. De verscheidenheid in cultureel, religieus en politiek opzicht is altijd het meest opvallende onderdeel van de identiteit van haar bewoners geweest. Het toppunt van de versnippering was het feit dat iedere provincie haar eigen stadhouder mocht aanwijzen, met als gevolg dat de Republiek normaal gesproken twee of meer stadhouders had. Tenzij er sprake was van een stadhouderloze periode; in dat geval hadden we er één.*)

Het Nederlands bestond nog niet. Het werd speciaal uitgevonden om de nieuwe Republiek te kunnen besturen; de Statenbijbel is het bekendste voorbeeld van deze unificatie. Dat wil niet zeggen dat deze nieuwe taal, die ik voor het gemak ABN noem, meteen door iedereen overgenomen werd. In tegendeel. Het is de opkomst van de radio die het ABN (in de Gooise variant) landelijke bekendheid gaf. Deze unificerende werking van de radio is vanaf de jaren zestig nog versterkt door de opkomst van de TV. Wat niet betekent dat het ABN onze enige taal is.

Tot op de dag van vandaag wordt niet iedere autochtoon Nederlandstalig opgevoed. Nederland zelf erkent alleen het Fries als tweede rijkstaal, maar volgens de EU (en onze buurlanden) vergeten we dan het Nedersaksisch. En ik heb het voor het gemak maar even niet over het Engels (bovenwindse Antillen) of het Papiamento (benedenwindse Antillen).

Nog los van de staatskundige verdeeldheid van de Republiek, en de culturele verdeeldheid van haar talen, is er nog een factor die ervoor gezorgd heeft dat de Nederlandse identiteit (nog) niet bestaat. Nederland kent sinds de late middeleeuwen een religieuze verscheidenheid die voor Europa uniek is. Oorspronkelijk katholiek, maar als gevolg van de reformatie uiteen gespat in vele christelijke stromingen. Om te voorkomen dat het eigen geloof het onderspit delfde en om de burgeroorlog die in Nederland woedde te stoppen, hebben de verschillende bevolkingsgroepen zichzelf gescheiden van de rest. Nederland werd dus een land alleen in staatskundige zin, maar er werd voorkomen dat Nederlanders één volk werden.

Wat dat betreft is de verzuiling, want zo noemen we deze segregatie, een vroege versie van apartheid. Er werd bewust geagiteerd tegen nationale symbolen, men wilde juist voorkomen dat er een volk ontstond. Zo vierden de katholieken geen koninginnedag en werd Willem van Oranje gezien als de vijand die katholieken op de brandstapel gezet had. Deze katholieke haat tegen het huis van Oranje bleef niet beperkt tot ons eigen land. In Noord- Ierland roepen de protestantse Oranjemarsen nog altijd tegengeweld van katholieken op, zoals dat nog niet zo lange geleden ook hier het geval was.

De overheid en de burgers van dit land hebben hun opvattingen inmiddels veranderd. Deed men eerste haar best om te voorkomen dat de Nederlanders een volk met een identiteit werden, tegenwoordig lijkt men het tegenovergestelde te willen bereiken. Vandaar dat het ministerie van Onderwijs met een verplichte historisch-cultureel canon komt. Vandaar dat van immigranten een integratiecursus geëist wordt. Maar alleen voor immigranten?

Toen voormalig minister Verdonk met haar eerste versie van de integratieverplichting kwam, bleek deze zo cultureel eenzijdig dat een deel van mijn families ook op cursus moest. Zij bleken cultureel Fries te zijn, en alleen met een lagere schooldiploma waren zijn vrijgesteld. Een beter bewijs voor het nog niet bestaan van de Nederlandse identiteit kunnen je haast niet bedenken; dat uitgerekend het volk dat behoort tot de oudste bewoners zich verplicht moet aanpassen aan de cultuur van de Hollandse immigranten. Terwijl ze allebei, Fries en Hollander, een Nederlandse identiteit bezitten.

Kortom, prinses Maxima heeft, vanuit historisch oogpunt, helemaal gelijk als ze spreekt van meerdere Nederlandse identiteiten. Dé Nederlandse identiteit bestaat (nog) niet. Wel zijn we op dit moment bezig deze te maken, met integratie cursussen en een historisch-cultureel canon, om twee duidelijke voorbeelden te noemen.

Het is vreemd dat uitgerekend de nationalisten, die altijd roepen dat de jeugd te weinig weet van de Vaderlandse geschiedenis, zelf zo ontstellend weinig van deze geschiedenis blijken te kennen.

*) De groep die meent dat Nederlanders wél een identiteit zouden hebben, denken meestal dat de Hollandse identiteit hetzelfde is als de Nederlandse. Dat een dergelijk Hollandcentrisme niets nieuws is, blijkt wel uit de term 'stadhouderloos tijdperk'. Dat betekent dat er in Holland geen stadhouder was, maar elders in de Nederlanden was er nog wel één.

Geschiedenis

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

2.7 met 7 stemmen 841