Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Over Johannes Brahms

Het is begrijpelijk dat na de explosie van programmamuziek veroorzaakt door Liszt en Wagner, een muzikale stijlimpasse ontstaat en daarmee de grootst mogelijke verwarring. Naar Wagner luister je met gemengde gevoelens en Liszt is dan zo'n figuur van wie je zegt: "'het gaat wel weer over". Gelukkig speelde de man piano en kon daar al zijn ambitie's op kwijt.
Wagner kon dat daarentegen niet en schreef boeken. Soms van een bedenkelijk allooi.

Wagner en Liszt noemden zich de "Neu-Deutsche Schule", en zetten met hun programmatische (uitbeeldende) muziek de Duitse muziekwereld van toen op stelten.
In de schaduw van dat alles bestaat ook nog de richting "absolute" muziek, de niet-beeldende muziek, die zich vergenoegt in het componeren van symfonieën, sonates, strijkkwartetten en soloconcerten. Het zijn al die prachtige genres die Beethoven tot grote wasdom heeft gebracht en artistiek met het hoogst haalbare gevuld heeft.

Wagner en Liszt verkondigen luidkeels dat deze genre's hun
tijd hebben gehad, geperfectioneerd door Beethoven als ze zijn. Zij denken dat ze aan het begin van een nieuwe periode in de muziekgechiedenis staan, maar diezelfde muziekgeschiedenis heeft later bewezen en geoordeeld dat zij geen vernieuwers, maar afsluiters zijn geweest.

Weet u wat in zo'n gegeven een probaat middel is voor een componist die nog overeind staat na het gevecht en tot het kamp van de "absolute" muziek behoort? Onderduiken en zo min mogelijk in de openbaarheid treden, tenminste niet als componist maar liever als uitvoerend musicus.
En dan vooral je in stilte laten voeden door het verleden, door Bach en nog vroegere componisten. Brahms bestudeert deze muziek op een manier die herinnert aan een studie muziekwetenschap zonder dat dit vak al bestond, of nog maar net geboren was!

Een bekende uitspraak van Jean Sibelius is: "wilt u nieuwe muziek? Ga terug naar de Weense klassieken!". En dat doet hij, de componist waar het hier om gaat: Johannes Brahms.
Hij begint zijn carrière als pianist en maakt daar naam mee. Natuurlijk componeert hij ook. Sonate's.
Hij speelt Schumann voor, die hem op allerlei manieren protegeert en hem in zijn tijdschrift introduceert als een groot componist.

Brahms hoort in zijn jonge jaren de heftigheid van het muziekleven waarin hij verkeert en besluit levenslang absolute muziek te schrijven, wars van muzikale frivolieiten maar met het vlammend zwaard in de hand om de traditie te behouden. Tegen het verderf in muziek!

Het lijkt alsof Brahms meer en meer de ramen in zijn huis afplakt om het geraas maar niet te horen. En hij componeert en componeert. Verukkelijke muziek: symfonieën, sonates, kwartetten, koorwerken enz. enz. Het is post-Beethovenmuziek, maar Brahms slaagt erin een nieuwe klassieke identiteit te vinden, die van de romantische klassisist. Oude wijn in nieuwe zakken! Maar het kost hem veel moeite!

Brahms is laat met alles. Dat komt omdat hij de adem van Beethoven in zijn nek voelt die hem zeker in het vinden van een eigen identiteit belemmerd heeft. Zijn Eerste Symfonie is pas op. 68, en wat moeten daar veel mislukkingen aan vooraf gegaan zijn. Behalve de twee prachtige Serenades!
Er wordt beweerd dat Brahms 23 strijkkwartetten schreef waarvan er maar 3 bewaard zijn gebleven. Hoeveel zal er verscheurd zijn in Brahms' leven, daartoe genoodzaakt door de ernst waarmee Brahms met zijn vak en het verleden omgaat.

Bij Brahms geen uiterlijke lichtzinnigheid of vrolijkheid. Zijn tijdgenoten denken daar met een rijmpje zó over:
"wenn Brahms einmal ganz lustig ist, singt er "das Grab ist meine Freude!""

Schrijver: wim brandse, 10 januari 2009


Geplaatst in de categorie: muziek

4.2 met 4 stemmen 179



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)