De drama-driehoek van Karpman
De Canadese psychiater Eric Berne (1910 - 1970) is de grondlegger van de transactionele analyse.
Zijn vader David Hiller Bernstein was een huisarts, die op zijn 38-ste door tuberculose overleed. Zijn moeder Sarah Gordon Bernstein was een schrijfster en redactrice, die daarmee de kost verdiende.
Eric ging geneeskunde studeren. In 1935 ontving hij een Doctor of Medicine en een Master of Surgery van de McGill University Medical School. Hij werkte ongeveer twee jaar op de psychiatrische kliniek van de Yale University School of Medicine. Hij was Clinical Assistent in de psychiatrie op Mount Zion Hospital in New York City en hij had zijn eigen praktijk in Norwalk, Connecticut.
In 1942 trouwde Eric met Elinor en zij kregen twee kinderen, Ellen en David. Van 1943 tot 1946 diende hij als psychiater in het leger en werd hij tot majoor bevorderd. In 1945 is hij op heftige wijze van Elinor gescheiden, waarna hij naar Carmel in Californië verhuisde. Hij hervatte zijn psychoanalytische opleiding aan het San Francisco Psychoanalytische Instituut. In 1949 trouwde hij met Dorothy DeMass Way, met wie hij twee kinderen kreeg, Ricky en Terry. In 1964 zijn Dorothy en Eric gescheiden.
In 1967 trouwde hij met Torre Peterson en ook zij zijn gescheiden.
Eric overleed aan een hartaanval. Hij werd 60 jaar.
De drama-driehoek, die Eric Berne in zijn transactionele analyse gebruikte als één van de belangrijkste peilers bestaat uit:
- een aanklager
- een redder
- een slachtoffer
In de sociale praktijk zie je het vaak tussen mensen misgaan, omdat ze in de valkuil van de drama-driehoek vallen. Vaak gebeurt dat onbewust, maar ook wel spelmatig bewust. Bedenk daarbij dat redders altijd slachtoffers maken.
Ik wil dit even illustreren aan de hand van een talkshowuitzending van Eva Jinek, die de Rotterdamse dichter/nachtburgemeester Jules Deelder aan tafel had zitten. Ik schrijf even vanuit mijn geheugen. Charles Groenhuizen en Connie Palmen waren ook te gast, nog een meneer en ik meen twee dames, van wie er één neuzelde over het feit of Audrey Hepburn nu wel of niet tijdens de Tweede Wereldoorlog fout was geweest. Een foto leek het bewijs aan te tonen, maar zegt niets over Audrey's inborst.
Jules zat vanaf het begin wat verveeld met een stokje in zijn glas whisky te roeren en hij interrumpeerde de andere gasten al gauw. Juf Eva vond het aanvankelijk nog redelijk grappig, totdat ze zich gruwelijk aan hem begon te ergeren en hem vermaande om zich aan het protocol te houden. 'Ja, ja', zei Jules verveeld, maar hij kon zich niet lang inhouden en hij leek tamelijk aangeschoten. De aanklager (Eva Jinek) ging steeds meer op haar strepen staan en ze werd alsmaar giftiger. Ze bleef het slachtoffer (Jules Deelder) maar betichten van ongewenst gedrag, waardoor Jules steeds meer in zijn slachtofferrol kroop. Toen de redder (Connie Palmen) op haar tergend zeurderige manier het woord kreeg, bazelde Jules er al gauw doorheen en zei 'Zeg toch eens iets nuttigs, mens!' of zoiets.
Een boze Connie probeerde de ontspoorde wisselwerkingen nog wat te sussen, maar haar reddingspogingen maakten de situatie alleen maar erger. Jules bleef voet bij stuk houden en hij zette zijn rebelse hakken in het strijdtoneelzand, terwijl Eva met haar uitspraak 'Mijn God, hoe overleef ik dit!' nog meer olie op het vuur gooide. Ze kon het grensoverstijgende gedrag van Jules niet hanteren, noch bevatten. Hun belevingswerelden verschillen teveel. Dat ze zelfs nog een stukje van dat griezelige tepelvlees van Jules at, bewijst haar aangepastheid en de angst voor nog meer escalatie van de kant van Jules. Een vrijgevochten dichter als Jules kun je op geen enkele manier manipuleren en zeker niet dwingen tot aanpassing aan saaie, burgerlijke, nietszeggende onderwerpen. De beste oplossing had meebewegen kunnen zijn.
Nadien werd Jules nog door TV Rijnmond geïnterviewd bij zijn peperdure wagen. Hij zou niet weten, waarom hij Eva zijn excuses zou moeten aanbieden en die Connie was stomdronken, zei hij. Het is een vorm van humor, waar je gevoelig voor bent of niet. Het doorbrak tenminste eens die streng gehanteerde en dat dwangmatig, overhaaste behandelen van de vastomlijnde talkshowstappen, die daardoor vaak zo onbezield en oppervlakkig over komen.
Geplaatst in de categorie: psychologie
Drama-driehoek
145
Geef je reactie op deze inzending: