De nasleep van een gemangeld circusmeisje
(voor Aglaja Veteranyi (1962 - 2002))
Jij bent geboren op 17 mei 1962 in Boekarest in een familie van circusartiesten. Jouw vader was de clown Tandarica Veteranyi en jouw moeder was de acrobate Josefina Tanasa, geboren op 4 februari 1940 in Jassy. Samen met haar broer deed zij optredens in het Roemeens staatscircus, wat zij later met jouw vader deed. Jullie werden door het regime van Nicolae Ceausescu vervolgd. In 1966 wisten jullie met de hulp van de circusdirecteur/olifantentrainer Rolf Knie via Bratislava en Wenen naar Zwitserland te vluchten. Jij werd jarenlang gedwongen om als artieste en danseres op te treden. Met Circus Knie gingen jullie naar diverse steden in Europa, Afrika, Amerika, Brazilië en Argentinië. Jouw moeder hing aan haar eigen haar hoog in de circuskoepel. Als kind was jij steeds bang dat zij zou verongelukken. Jouw vader was een alcoholist, hij sloeg jullie, en jouw oudere zus en jij werden door hem seksueel misbruikt. Jouw ouders gingen scheiden en jij moest naar een kostschool.
Jullie werkten voor Circus Knie, opgericht in 1806 door Friedrich Ernst Carl Knie, de zoon van de lijfarts van koningin Maria Theresia Walburga Amalia Christina van Oostenrijk. In 1940 pleegde een oom van jullie circusdirecteur Rolf, Karl Knie (1888 - 1940) zelfdoding. Hij leed aan een ernstige depressie. Op 26 juli 2018 pleegde de dwergclown Peter Wetzel in Aarau zelfdoding. Als clown Spidi werkte hij sinds 1994 bij Circus Knie. Hij werd 51 jaar.
Jij sprak Roemeens en Spaans, maar jij was jarenlang analfabeet, met discriminatie als gevolg, naast dat jij ook al als zigeunerin werd gediscrimineerd. Na een arbeidsongeval van jouw moeder op Gran Canaria gingen jullie in Zwitserland wonen. Jouw moeder was toen alleenstaand en jullie woonden in Altenrhein en jarenlang in Rorschach. Van 1979 tot 1982 deed jij een opleiding tot actrice aan de Schauspiel Gemeinschaft Zürich. Na de voltooiing gaf jij acteerles. Jij hebt jezelf de Duitse taal eigen gemaakt, met jouw vriend Hannes Becker als mentor. Vanaf 1982 woonde jij als freelance schrijfster en actrice in Zürich. Jij publiceerde talrijke teksten in tijdschriften en bloemlezingen. Vanaf 1988 beheerde jij samen met Christian Seiler de Schauspiel Gemeinschaft Zürich. In 1992 richtte jij samen met de schrijver René Oberholzer (1963, St. Gallen) en Gabriele Clara Leist de literaire, experimentele groep 'Die Wortpumpe' op, wat tot 1996 duurde. In 1996 richtte jij samen met Jens Nielsen het performance ensemble 'Die Engelmachine' op, wat tot 2002 duurde. Jij schreef romans, korte verhalen, gedichten en toneelstukken. Jij schreef vol lof over de Russische, avant-gardistische schrijver Daniil Charms.
In 1999 verscheen jouw semi-autobiografische roman 'Warum das Kind in der Polenta kocht' bij de Deutsche Verlags-Anstalt in Stuttgart. Voor dit boek ontving jij de Ingeborg Bachmannprijs, de Ehrengabe des Kantons Zürich, de Kunstpreis Berlin 2000 en de Adalbert-von-Chamisso-Förderpreis. Je was lid van de Zwitserse P.E.N. en in 1999 deed je mee met het Ingeborg Bachmann Concours. In 1999 verscheen ook de dichtbundel 'Geschenke - ein Todentanz', met 23 originele houtsneden van Jean-Jacques Volz (1928 - 2020). Vanaf de herfst van 2001 zat jij in een mentale crisis en was jij zwaar depressief. Op 3 februari 2002 pleegde jij zelfdoding door jezelf in het meer van Zürich te verdrinken. Jij werd 39 jaar en jij bent in het Friedhof Manegg in Zürich-Wollishofen begraven.
Jouw vriend, de literatuurwetenschapper en -criticus Werner Morlang schreef: 'Aglaja's einde lijkt terug te wijzen op een onrustig begin, gebrek aan veiligheid, wanorde en vroeg verdriet in overvloed, jeugdtrauma's die onder controle worden gehouden door dit 'werkpaard', zoals ze zichzelf graag noemde, en zulke extreme eisen stelde aan haar vitale energie dat haar ongehoorde wonden uiteindelijk openbarsten, met fatale resultaten.'. Jij stond vaak stil bij het verlies van jeugdige stoutmoedigheid en verbeeldingskracht in het leven van volwassenen en je zou nooit afstand hebben gedaan van jouw kinderlijke kijk, de bron van jouw literaire verbeelding, aldus Werner, en jij rebelleerde fel tegen het oud worden en moeten sterven, af en toe naar Elias Canetti verwijzend. Postuum verscheen 'Das Regal der letzten Atemzüge', wat aansluit op 'Warum das Kind in der Polenta kocht' en over het overlijden van jouw geliefde tante gaat, al is het minder bruisend en sarcastisch fris, omdat jij ouder was geworden. Verder verschenen de verhalenbundel 'Vom geräumten Meer, den gemieteten Socken und Frau Butter', 'Café Papa', met fragmenten, en 'Wörter statt Möbel'. In 2012 verscheen de film 'Aglaja' van Krisztina Deák (1953, Budapest), met Eszter Ónodi als Sabine, Piroska Móga, die jou als 15-jarige speelt, en Babett Jávor, die jou als 5-jarige speelt.
Jouw moeder overleed op 10 februari 2020 in St. Gallen en zij is in de centrale begraafplaats in Rorschach begraven.
22 augustus 2021
Geplaatst in de categorie: idool