OUD TOEN EN NU
Als het gaat om goede gezondheidszorg, waaronder bejaardenzorg voor elke sociale klasse, scoort Nederland wereldwijd het hoogst. Voor de zeven sociale klassen die het kent, is er een prima zorgstelsel. Of moeten we stellen WAS er.
De indeling van de genoemde klassen is:
werkende bovenlaag (19,9%)
de jongere kansrijken (8,6%)
de rentenierende bovenlaag (12,2%)
de werkende middengroep (24,9%)
de laagopgeleide gepensioneerden (18,1%)
de onzekere werkenden (10,0%)
en het precariaat; een samentrekking van precair en proletariaat (6,3%)
De aandacht in deze tekst gaat vooral uit naar de zorggeschiedenis van bejaarden.
Tot aan Corona gold dat ook voor ouderen, vroeger ouden van dagen genoemd, een term die nu niet meer wordt gebruikt.
Helaas gaat het met hen minder goed. Er zijn veel verpleeghuizen gesloten en bejaardentehuizen verdwenen en die er nog zijn kampen met een ernstig personeelstekort.
Tijdens Corona konden bejaarde bewoners fysiek geen contact maken met hun dierbaren, het bleef bij zwaaien vanachter glas. Onder jong en oud tierde de huidhonger welig. Dat gold ook voor nog zelfstandig wonende ouderen. Het maakte erg eenzaam.
De opvang
Lange tijd was deze in handen van familieleden en wel in die van vrijgezelle tantes, zussen of nichten. De arts kwam indien nodig langs, maar daar bleef het dan ook bij.
Was je in de Middeleeuwen oud, eenzaam en alleenstaand, dan kwam het voor dat een rijke grondbezitter of edelman wat woongelegenheid bood, mits je zelf je eten bij elkaar scharrelde. Natuurlijk kwamen er later liefdadigheidsinstellingen en ook de kerken en rijke burgers droegen een steentje bij.
Het eerste oudemannenhuis stamt uit de 16e eeuw. In de 13e eeuw waren het echter al de zogeheten hofjes, door rijke regenten gerealiseerd, die aan arme ouderen onderdak boden. Die moesten eveneens grotendeels voor zichzelf zorgen. Gehuwden werden gescheiden in oudeliedenhuizen.
Hofjes bleven nog lang bestaan maar er kwamen ook oudevrouwenhuizen. Later zelfs op hetzelfde terrein van de mannen.
Er heerste een streng regime met strakke regels. Er werd op vaste tijden opgestaan, gebeden, ontbeten en gegeten en naar bed gegaan. Hield je je daar niet aan, werd je gestraft. Van privacy had men nog nooit gehoord. Buiten een bed had men niets en men sliep met velen op één zaal.
In de hofjes hadden de ouderen het wat beter maar daar moest je je wel inkopen wat vaak moeilijk was, omdat als je al kinderen had, deze vaak al geld tekort kwamen voor het eigen gezin.
Het eerste echte hofje werd in 1395 door de weduwe en zonen van de Haarlemse koopman Dirck van Bakenes gebouwd. Dit had hij testamentair laten bepalen.
Overvol
In de 19e eeuw waren de zogenaamde 'oudeliedenhuizen' overvol en niet bepaald schoon.
Er kwam een nieuwe Armenwet in 1912 waarin de zorgplicht voor familie werd vastgelegd. De thuissterfte nam aanzienlijk toe. Over hygiëne was nog niet veel bekend. Nog steeds werden in de jaren vijftig ouderen vervuild, verwaarloosd en eenzaam thuis aangetroffen.
De overheid kon er niet langer omheen. Er was een nieuw sociaal probleem ontstaan en dat diende te worden opgelost. Nonnen verpleegden en verzorgden zoveel ze konden. Ze waren als religieuzen niet altijd overal welkom, dus sprongen ook wereldser dames bij op den duur.
AOW
In 1957 werd de Algemene Ouderdomswet van kracht waartoe Willem Drees de aanzet gaf. Het eerste moderne bejaardentehuis werd in 1965 geopend. Er volgden nog vele. Als 65-plusser genoot je er na je pensionering van nu zelf eens gepamperd te worden.
Helaas is de situatie anno 2024 bepaald niet geweldig. Er is een groot personeelstekort in de zorg. Bewoners worden soms maar één keer per week gedoucht en moeten na een ongelukje lang wachten tot ze worden verschoond.
Helaas vallen er bij patiënten met Alzheimer nog wel eens penetrante geurtjes te bespeuren. De komst van de verzorgende laat vaak op zich wachten, wanneer er om hulp wordt gevraagd door een belletje.
Het personeel doet wat het kan. Helaas ligt opbranden op de loer. Vrijwilligers proberen met hand- en spandiensten het vaste personeel wat te ondersteunen.
Eén op de zes van de verzorgenden denkt erover te stoppen met dit werk.
Hulp aan huis
Of het zal lukken meer hulp aan huis te bieden in de toekomst, wat de overheid bepleit, is nog maar de vraag. De samenleving vergrijst razendsnel. Zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen is de nieuwe trend. Achthonderd verpleeghuizen zijn gesloten sinds 2020. Menig mantelzorger is aan het eind van zijn latijn. De kosten voor aanpassingen en hulpmiddelen in de eigen woning zijn hoog. De Thuiszorg bezwijkt onder het aantal hulpvragen.
Veranderende houding
Buiten het beleid van de overheid is gebleken dat bejaarden graag ook zelf zo lang mogelijk onafhankelijk wensen te blijven. Het wonen in de eigen buurt, het vertrouwde huis, ervaart men als positief. Dat geldt niet voor iedereen. Er is ook veel eenzaamheid en voor sommige ouderen is wonen in een verzorgingshuis beter geschikt. Sociale contacten en bezigheden bieden daar uitkomst en maken minder alleen.
De hoogte van de indicatie die bepaald wordt door de CIZ Centrum Indicatie Zorg geeft aan hoe snel iemand in een zorgcentrum of verpleeghuis terecht kan en op welke afdeling dat is.
Of de huidige overheidsplannen uiteindelijk succes zullen boeken, zal de tijd moeten leren.
Valse toekomstmuziek
Hoe het kabinet de steeds hoger wordende drempel tussen vraag en aanbod in de langdurige zorg denkt te verlagen is vooralsnog niet bekend. Forse in te voeren bezuinigingen geven niet veel hoop op verbetering. Het wordt een kwestie van een lange adem hebben met een daling op de wereldranglijst in het verschiet.
17 augustus 2024
hotmail.com
Biografie van deze schrijverGeplaatst in de categorie: geschiedenis
Bejaardenzorg
20
Geef je reactie op deze inzending: