Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Er zit een mannetje in de radio…..

Oog voor detail

De samenleving ziet uit zoals die eruit ziet. Dat is een boeiende vaststelling, want er gebeurt veel dat we niet zien. We zien kantoorpanden langs de zuidas van Amsterdam, fabriekspijpen op de maasvlakte en kassen in de kop van Noord-Holland. Vroeger waren er werkende kolenmijnen in Limburg en nog steeds zijn er overal akkers en weilanden.
Er is continu verandering, omdat in de kantoorpanden mensen nadenken hoe dingen verbeterd kunnen worden. In de fabrieken worden materialen en spullen gemaakt, die we dagelijks gebruiken, maar waarvan we niet weten hoe ze gemaakt worden. Bij de fabrieken zijn researchcentra, waar nieuwe toepassingen van wetenschappelijke kennis worden uitgedacht en uitgeprobeerd.
De kolenmijnen in Limburg zijn al ettelijke decennia gesloten en de akkers en weilanden worden langzaam minder.


Weinig verandering

In een week lijkt de tijd stil te staan. Er zijn nieuwsberichten die zeggen dat er dingen veranderen. We voelen het niet! Op langere termijn, een maand of een jaar, stel je misschien vast dat de maatschappij dynamisch is, maar in de persoonlijke leefsfeer verandert niet veel. Ook kijk je vaak tegen dezelfde fabrieken aan, terwijl er andere dingen gemaakt worden, en in dezelfde kantoorpanden worden andere dingen bedacht. Misschien getuigt een ander embleem van een verandering en staan er kranen op de open plek naast de vertrouwde gebouwen.
Als je foto’s ziet van tien jaar geleden valt de verandering op. Maar een hoop herinneringen zijn dan al vervaagd.


We ‘kijken’ met hersengolven

We weten dat de wereld er anders uitziet dan dat hij is.

Intuïtief, naïef zouden velen zeggen, draait de zon om de aarde. Hoe kun je zien dat de aarde om haar as draait? De wereld is plat en het klimaat stabiel. Er zit een mannetje in de radio en een steen is een massief ding.

Ons verstand ‘ziet’ een andere werkelijkheid dan onze ogen. Het is zelfs zo dat mensen niet dezelfde werkelijkheid zien, omdat ze op verschillende manier hun verstand gescherpt hebben. Predikaten als ‘zij zijn wereldvreemd’ (bijvoorbeeld over verstrooide professoren) of ‘zij zijn niet te vertrouwen’ (bijvoorbeeld over stadsbewoners die anders uitzien) ontstaan door het verschil van ‘licht’ dat schijnt. Momenteel is de trend zo dat mensen steeds meer gaan begrijpen van een klein stukje van de werkelijkheid, terwijl het inzicht in het totaal plaatje nauwelijks toeneemt.

Natuurkundigen zouden zich kunnen afvragen: “Wat weten de mensen van de werkelijkheid?” De zichtbare wereld is een gevolg van wat zich afspeelt tussen de kleinste dingen, zoals de maatschappij een gevolg is van wat achter vaak gesloten deuren gebeurt. In de fysische ‘werkelijkheid’ is er niet veel dat met het boerenverstand begrepen kan worden.
Ondertussen hebben beeldbuizen plaats gemaakt voor LCD en plasma schermen. Draadloze communicatie begint de standaard te worden. Deeltjesversnellers openbaren ons wat nog niet wordt begrepen over het begin van de tijd.


Intuïtie als Inzicht

We zouden kunnen concluderen dat we de intuïtie, het boerenverstand, vaarwel moeten zeggen. Net als de natuurvolken vroeger kunnen we ons met onze vragen vervoegen bij deskundigen, medici, technici en wetenschappers.
Maar als een chirurg iets intuïtief aanvoelt, kan hij toch de juiste diagnose stellen over een ziek kind. Het eureka gevoel van een wiskundige duurt een fractie van een seconde, maar de uitwerking van die paar seconden van intuïtieve productie kunnen jaren vergen. De intuïtie gaat over in inzicht als we trainen, oefenen en over problemen nadenken.

Desondanks kunnen we zeggen dat iemand die [nog] intuïtief aanneemt [het] nog niet begrepen heeft. Intuïtie is de aanzet tot begrijpen. Maar kan de intuïtie van een wetenschapper leiden tot begrip van de werkelijkheid? Om te begrijpen hoe de overname van een bank tot stand komt, moeten we ons oor te luister leggen achter de gesloten deuren. Maar daarna begrijpen we hoe een bepaalde bank werd overgenomen. Een wetenschapper die alles begrijpt over het standaard model van elementaire deeltjes kent misschien de reden waarom kernenergie radioactieve rotzooi als bijproduct heeft, maar die overname van een bank interesseert hem wellicht nauwelijks, zeker als zijn spaargeld er niet op staat.


Toevallige toverdoos

Een deel van wat tegenwoordig als wetenschap wordt gezien tovert ons een wereld voor ogen die bij toeval is ontstaan. Leken kunnen ten hoogste aannemen dat ze gelijk hebben.

Wie heeft het meeste aan wat hij begrijpt?
Iemand die goed weet hoe zijn zakken het snelst gevuld worden, heeft in de ogen van velen de zaak goed onder controle. Een hoogleraar daarentegen heeft wellicht minder middelen dan een zakkenvuller, maar weet ook een comfortabel leven te leiden. Iemand die fit is en gezond eet blijft misschien langer leven, zeker als de genetische informatie in zijn cellen hem geen parten spelen.
Op de een of andere manier zitten we allemaal in hetzelfde schuitje. De keuze van waar we ons in willen verdiepen bepaalt in grote mate de vruchten die we ervan zullen plukken. Maar op andere terreinen blijven we grotendeels leken. Op sommige terreinen zijn we domkoppen en hier en daar zijn we nietsnutten.


Totale theorie

Er zijn mensen die een poging ondernomen hebben om een totaalbeeld van de werkelijkheid te vormen. Ga er maar aan staan. Zelfs als natuurkundigen hun GUT’s (grote unificatie theorie) hebben gevonden, zelfs dan zie ik ze in staat om intuïtief aan te voelen dat ondernemers minder slim zijn dan zij. Generaliseren zit in hun natuur, want zodra ze uitzonderingen vinden zoeken ze naar andere, preciezere generalisaties.

Een totale theorie verbindt natuurkunde, biologie en ondernemersschap met elkaar. Waarom deze drie genoemd? Er had inderdaad ook psychologie, natuurkunde en sociologie kunnen staan of welke andere vakgebieden dan ook. Dat is om het even.
Als er een totale theorie mogelijk is, zou ik haar willen vinden. Maar de vooronderstelling dat er orde is moet dan kloppen. Gelukkig lijkt dat het geval.
Zelfs de kwantumwerkelijkheid, waarin chaotisch allerlei gebeurtenissen plaatsvinden, produceert een zichtbare wereld die we intuïtief kunnen aanvoelen. Blijkbaar zijn bepaalde details niet van belang om te kunnen leven en te kunnen functioneren.

Maar de vraag is: welke details zijn wél van belang?


Zie ook: http://denkwater.web-log.nl

Schrijver: Willem Houtgraaf, 26 april 2007


Geplaatst in de categorie: wetenschap

2.4 met 8 stemmen 520



Er is 1 reactie op deze inzending:

Naam:
Jeroen Zwaal
Datum:
29 maart 2008
Email:
reageermeergmail.com
Al brainstormend op je vraag:
intuïtie; intentie; mensen die met liefde hun werk doen; verbondenheid; leven en liefde; 'aanvoelen' het goede willen > verbetering en vooruitgang. Dat is in ieder geval voor mij van belang. Grappig deze verbondenheid, we reageerden eerder op elkaars schrijfwerk...die connectie is nergens meer te zien, maar was wel degelijk aanwezig en zorgde ervoor dat ik nu reageer...klein detail?
Mooi beschreven stuk denkwerk van je!

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)