Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Joseph Haydn, "trendsetter" van de 18e eeuw

Mijn liefde voor de muziek van Joseph Haydn kan al 50 jaren lang niet meer kapot! Om de wezenlijke betekenis van Haydns muziek in de tijd waarin hij leefde te begrijpen, moet het accent gelegd worden op datgene wat Haydn méér ontwikkelde dan zijn voortgangers. En dus aan welke muzikale aspekten Haydn meer voorkomen gaf waardoor de muziek van de 18e eeuw
tot grotere ontplooing kwam.

Elke geschiedenis bevat het relaas van voortgang. Muziekgeschiedenis vormt daar natuurlijk geen uitzondering op, ook hier vinden wij het verhaal van ontwikkeling die het bestaande achter zich laat en nieuwe, onbekende velden betreedt, het resultaat van onderzoek en vernieuwingsdrang.

Wanneer men de complete lijst van werken van Joseph Haydn bekijkt komt men diep onder de indruk. Dat ervoer ik weer eens toen ik de catalogus van Haydns werk bekeek, gemaakt door de Nederlandse musicoloog Anthonie van Hoboken, die zijn catalogus "Joseph Haydn, Thematische-bibliographisches Werkverzeichnis" in 1957 publiceerde. Hij oogstte hier
wereldvermaardheid mee.

Ik wil u enkele getallen en genres in dit opzicht niet onthouden. Het zijn 18 avondvullende opera's, 104 symfonieën, 36 soloconcerten, 44 divertimenti, 83 strijkkwartetten, 52 pianosonates, 83 werken voor allerhande kamermuziekbezettingen, 60 liederen, 14 missen en 50 grote en kleine oratoria. Bij elkaar een adembenemend oeuvre.

Uit die overstelpende hoeveelheid muziek maken zich twee genres los die voor de betekenis van Haydn van niet te onderschatten belang zijn. Het zijn genres die de voedingsbodem zijn geweest voor de componistengeneratie ná Haydn tot zelfs in onze 21e eeuw. Zonder het baanbrekende werk in die genres van Haydn zou nooit díe mate van perfectie zijn bereikt zoals wij die nu kennen. De bedoelde genres zijn het Strijkkwartet en de Symfonie.

Rond het midden van de 18e eeuw raakt een aantal vormen die tot dan een onstuimige ontwikkeling hebben doorgemaakt in onbruik. Die vormen zijn de kerkcantate, de fuga, de oratoriumpassie, het polyfone motet en de suite.
Nieuwe vormen en uitdrukkingswijzen,geimporteerd uit Italië,
triomferen over de hele linie van de muziek. Het zijn elementen van een zinbekorende melodiek, welluidende harmonieën en het sentiment van de algehele muzikale verfijning die nu beantwoorden aan de smaak van de tijd.

De instrumentale vormen worden uitgebreid, waarbij vooral de orkestrale techniek nieuwe impulsen krijgt. Daarvoor tekenen in belangrijke mate de Mannheimer componisten Stamitz en Richter. Zij geven het orkest een vaste bezetting en ontwikkelen nieuwe speelwijzen.

Bovendien krijgen de orkesten van die tijd een strakke organisatie en komt de dirigent is zicht die, in tegenstelling van de dirigerende clavecinist uit het verleden, nu zijn opwachting maakt. Het zogenoemde "heterogene" orkest uit het verleden wordt nu "homogeen" genoemd. Zij zijn degenen die de componisten van de volgende generatie de mogelijkheden bieden om tot indrukwekkende en vooral nieuwe creaties te komen.

(wordt vervolgd)

Schrijver: Wim Brandse, 19 februari 2009


Geplaatst in de categorie: muziek

3.4 met 7 stemmen 379



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)