Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

WOORDEN VAN OF WOORDEN OVER GOD?

Met een zekere verbazing neem ik nu en dan kennis van discussies die betrekking hebben op religieuze onderwerpen. Die verbazing betreft niet zozeer de standpunten op zichzelf die worden ingenomen, maar vooral de wijze waarop ze soms worden onderbouwd.

Elke ketter heeft zijn letter, zegt een spreekwoord en nu wil ik niemand van ketterij beschuldigen, maar om vast te stellen dat er nogal wat verschillende geloofsopvattingen bestaan, hoef je maar een uurtje uit te trekken om wat gedachtewisselingen in de media over religieuze onderwerpen door te lezen. En dan wekt het enige verbazing als mensen die er voor het overige blijk van geven over een redelijke intelligentie te beschikken, de juistheid van hun standpunt willen aantonen met behulp van een cirkelredenering. Zij beroepen zich voor de juistheid van een bepaalde stellingname op bijbelteksten alsof dat het einde van alle tegenspraak zou moeten betekenen, omdat de bijbel nu eenmaal Gods Woord is. Maar de stelling dát de bijbel het woord van God is, blijkt dan weer te berusten op het feit dat die bijbel dat zelf zegt. Maar zo kun je toch in redelijkheid niet argumenteren? Wie zou er genoegen mee nemen als iemand de betrouwbaarheid van bijvoorbeeld een geschiedenisboek voldoende bewezen zou achten, omdat dat boek zelf zegt dat het betrouwbaar is? Desondanks wordt de cirkelredenering nog altijd gebruikt om aannemelijk te maken dat de bijbel Gods Woord is en als zodanig de absolute waarheid in pacht heeft. Dezelfde redenering passen moslims toe m.b.t. de koran.

Wie de bijbel van kaft tot kaft Gods Woord noemt, gaat er al te gemakkelijk aan voorbij dat er aan dat Woord dan toch wel heel erg veel en heel erg menselijk gesleuteld is. Ik geef een paar voorbeelden.
- Met name aan de teboekstelling van oudtestamentische geschriften zijn vaak vele jaren van mondelinge overlevering voorafgegaan met alle gevolgen van dien voor de betrouwbaarheid. Verhalen die worden doorverteld ondergaan nu eenmaal verandering.
- Bij het, vóór de uitvinding van de boekdrukkunst, voortdurend herschrijven van de bijbelse geschriften is er vaak sprake geweest van veranderingen en toevoegingen.
- Het rangschikken van bijbelse geschriften onder de canonieke of de apocriefe bijbelboeken, berustte op menselijke en dus arbitraire afwegingen. Men is het er dan ook niet over eens geworden.
- Het vertalen van de grondtekst was en is nog steeds mensenwerk, waarvan de betrouwbaarheid afhankelijk is van de kennis van de oorspronkelijke talen en van de juiste interpretatie. De onderlinge verschillen tussen oude en nieuwere vertalingen zijn daarvoor illustratief.
- En dan zijn er nog de grote verschillen in betekenisverlening van teksten tussen exegeten onderling.
- Om bij dat alles nog maar niet te spreken over de verschillende godsbeelden waarvan bijbelschrijvers blijk geven en van de tegenstrijdigheid dat een en dezelfde God in oude geschriften mensen zou hebben opgeroepen om hun vijanden te verdelgen* en in nieuwere om hun vijanden lief te hebben**.

Alles wat mensen doen, is mensenwerk. Alles wat mensen zeggen en schrijven, zijn mensenwoorden.Het betekent menselijke zelfoverschatting zulke woorden, van wie ook, als “Gods Woord” te betitelen en je daarop als op de ultieme, onveranderlijke en absolute waarheid te beroepen. Mensenwoorden goddelijk gezag toekennen en ze dienovereenkomstig vereren, dat zweemt naar afgoderij. Van de teksten in zogenaamde “heilige boeken” of het nu de bijbel of de koran betreft, kun je hooguit zeggen dat de schrijvers of de lezers ervan of beiden veronderstellen dat deze teksten op goddelijke inspiratie berusten, maar dat is een geloof en dus niet bewijsbaar. Het hóéft ook niet bewezen te worden, tenzij door mensen die het aan anderen presenteren als objectieve waarheid. En daarvoor is de gesignaleerde cirkelredenering dus ten enenmale ontoereikend.

De bijbel is geen boek waarin God getuigt over zijn relatie met mensen, maar een boek waarin mensen getuigen over hun relatie met God. En die constatering hoeft diezelfde bijbel naar mijn overtuiging voor niemand minder waardevol te maken als bron van inspiratie, bezinning, bemoediging, hoop en troost.

* Onder meer in Exodus 23:24; Numeri 33:50-56; Deuteronomium 20:16-18; Psalm 137:8-9.
** Onder meer in Mattheüs 5:24; Lucas 23:34; 1 Korinthe 13:13; 1 Johannes 4:7-21

Schrijver: H.P. Winkelman, 30 september 2011


Geplaatst in de categorie: religie

3.3 met 11 stemmen 380



Er zijn 11 reacties op deze inzending:

Naam:
Piet Winkelman
Datum:
1 oktober 2011
@ Hendrik Klaassens 30-09-2011
Als ik die indruk (willekeur bij het canoniseren) heb gewekt, dan was dat in elk geval niet mijn bedoeling. Ik wil best geloven dat men zo zorgvuldig mogelijk te werk is gegaan. Maar ook dan blijven het menselijke en dus feilbare en dus arbitraire afwegingen. Ik neem aan (en de voorbeelden die je noemt getuigen er ook van) dat je ook zelf niet veronderstelt dat mensenwerk ooit als onfeilbaar mag worden gekwalificeerd.
Overigens wil ik graag het mogelijke misverstand wegnemen als zou ik iemands recht willen aanvechten om de bijbel of welk geschrift dan ook van kaft tot kaft op te vatten als “woord van God”.
Tegelijkertijd behoud ik mijzelf het recht voor daar anders over te denken en die mening redelijk te beargumenteren. Maar ik verzet mij er wel nadrukkelijk tegen als gelovigen hun boekje te buiten gaan door hun geloof te verabsoluteren alsof het bewijsbare wetenschap zou zijn.
Naam:
Piet Winkelman
Datum:
1 oktober 2011
@ Snorkel 30-09-2011
Een cirkelredenering is een redenering die het “bewijs” van een stelling ontleent aan wat te bewijzen is.
Waar heb ik dat dan volgens u gedaan?
Naam:
Piet Winkelman
Datum:
1 oktober 2011
@ Günter Schultz 30-09-2011
Uw kritiek zou terecht zijn als mensen (gelovig of ongelovig) alleen maar inspiratie enz. aan het lezen van een geschrift zouden kunnen ontlenen, als ze ervan overtuigd zijn dat het letterlijk “Gods woord” is. Daarmee doet u tekort aan heel wat inspirerende enz. literatuur die zo’n pretentie niet heeft.
Voor mij (en voor velen die mijn opvatting delen) heeft de bijbel de waarde en betekenis die ik er in mijn beschouwing aan toeschreef.
Naam:
Piet Winkelman
Datum:
30 september 2011
@ witkiets 30-09-2011
De stelling dat God niet bestaat berust ook op geloof!
Naam:
Hendrik Klaassens
Datum:
30 september 2011
Je geeft een aantal voorbeelden van de manier waarop er menselijk aan de bijbel gesleuteld is. Je zegt daarover o.a. "Het rangschikken van bijbelse geschriften onder de canonieke of de apocriefe bijbelboeken berustte op menselijke en dus arbitraire afwegingen."
Daarmee wek je de indruk alsof de beslissing om bijbelboeken te canoniseren min of meer willekeurig werd genomen. M.i. was dat vaak niet het geval. Zo verschenen er in de eerste twee eeuwen tal van vreemde evangeliën, de één nog exotischer dan de ander. Allerlei sekten en bijzondere groeperingen hadden er nl. een handje van om historische personen te laten buikspreken. Deze groepen hadden héél specifieke opvattingen over de weg tot verlossing. Daarom legden ze Jezus en zijn tijdgenoten doelbewust woorden in de mond om de eigen opvattingen ingang te doen vinden.

Een fraai voorbeeld daarvan is het Petrus-evangelie, dat uit de eerste helft van de tweede eeuw dateert. In dit boek wordt beschreven hoe twee engelen uit de hemel neerdaalden en het graf van Jezus binnengingen, terwijl een enorme menigte toekeek. Toen ze het graf verlieten reikten hun hoofden tot de hemel.
Dat dergelijke fantastische geschriften apocrief werden verklaard lijkt me dan ook terecht.
Naam:
Snorkel
Datum:
30 september 2011
De voorlaatste alinea bewijst dat ook u de techniek van het cirkelredeneren beheerst. Christenen zullen u voor de voeten werpen dat u hiermee buiten de waard van de Heilige Geest rekent en het Woord van God reduceert tot het woord van de mens. In hun ogen is dat pure godslastering.
Naam:
Piet Winkelman
Datum:
30 september 2011
@ Joanan Rutgers 30-09-2011
Alles wat je beweert, Joanan, is geloof. Geloof is: voor waar aannemen. Niet meer, niet minder. Er zijn honderden miljoenen mensen die iets anders geloven dan wat jij gelooft, maar die alleen met jou gemeenschappelijk hebben dat zij er even zeker van zijn dat zij en zij alleen het bij het rechte eind hebben. Dat onmiskenbare feit alleen al zou je tot enige bescheidenheid moeten manen. Maar bescheidenheid, zelfrelativering, is bepaald niet het sterkste punt van mensen die geloof met wetenschap verwarren. Dat blijkt wel weer uit jouw reactie en wel heel in het bijzonder als je aan iemand die er anders over denkt dan jij zelfs godservaring meent te mogen ontzeggen. Geloof van mij maar gerust alles wat je geloven wilt. Dat is je goed recht. Maar zodra je het aan anderen als wetenschap wilt opdienen, heeft het de status van geloof verloren en zul je ook met wetenschappelijk toetsbare bewijzen moeten komen.
Naam:
Günter Schulz
Datum:
30 september 2011
Email:
ag.schulztiscali.nl
"En die constatering hoeft diezelfde bijbel naar mijn overtuiging voor niemand minder waardevol te maken als bron van inspiratie, bezinning, bemoediging, hoop en troost." - Als dit zo is, dan is die constatering net zo abstract als een tafel, waaraan blad en poten ontbreken. Een gelovige kan er niets mee en een, met alle respect, niet-gelovige verheft zulks tot zijn/haar geloof.
Naam:
mobar
Datum:
30 september 2011
Goede informatieve beschouwing over religie.
Het was misschien handiger geweest als God destijds een computer had in plaats van een ganzenveer, jammer dat hij tegenwoordig nooit meer schrijft.
Naam:
witkiets
Datum:
30 september 2011
God bestaat niet, de mens wel.
Naam:
Joanan Rutgers
Datum:
30 september 2011
Volgens jou is de bijbel een visie van mensen over God, mooi geprobeerd, maar je gaat volledig voorbij aan de vier evangelieën, die Jezus citeren en biografisch beschrijven als de Zoon van God! God spreekt wel degelijk via deze verlichte Meester tot de mensheid! Jouw term 'cirkelredenering' is louter rationeel ontkennen, wat mystiek aantoonbaar is. Okay, de bijbel is verbasterd, maar de kernboodschap is intact en ware gelovigen weten dat Jezus een Esseen was, een gnosticus, een ingewijde in de Egyptische magie, een tweelingziel van Boeddha, een Voorganger, want Zijn Zielsweg kan de onze zijn! Even belangrijk en door God bemint! Religieuze boekwerken zijn niet louter projectie, zoals hier gesteld, om dat te kunnen bevatten zijn persoonlijke godservaringen nodig en dat heeft meneer in kwestie helaas nog niet ervaren! Hij zweert nog steeds bij zijn ingewikkelde ratio, terwijl alle goeroe's uit India weten dat het verstand nooit naar het Nirvana leidt!

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)