OVER DE HEILIGE GEEST
Mijn laatste drie bijdragen aan deze rubriek hadden betrekking op de wijze waarop het geloof in God verwoord wordt in het oudste christelijke belijdenisgeschrift, het Apostolicum: Vader (column 602), Almachtige (beschouwing 1596) en Zoon (beschouwing 1603). Rest nog dat belijden eveneens uitgesproken geloof in de “Heilige Geest”.
De Heilige Geest is volgens latere belijdenisgeschriften van de meeste christelijke kerken de derde “persoon” van de heilige drie-eenheid. Maar noch in de bijbel, noch in het Apostolicum komt het woord "drie-eenheid" voor. Het desbetreffende leerstuk is pas bedacht lang na de eerste versie van het Apostolicum van circa 170 na Chr. en tot dogma verheven door het concilie van Chalcedon in 451 na Chr. Ik zou iedereen die zich laat leiden door het gezag van kerkelijke dogma’s willen adviseren: lees in Wikipedia de beknopte geschiedenis van de totstandkoming van het leerstuk van de “Drie-eenheid”. Ze illustreert treffend wat er allemaal gebeuren kan als mensen de pretentie hebben een transcendente God te kunnen omschrijven in aan de menselijke samenleving ontleende beelden. Als het niet zo droevig was, zou je er hard om kunnen lachen.
Terug nu naar het Apostolicum en het geloof in de Heilige Geest.
Voor velen betekent "heilig" zoiets als zondeloos, afgezonderd, boven het gewone mensdom verheven. Misschien heeft heiligheid daar ook wel aspecten van, maar de kernbetekenis, zowel etymologisch als inhoudelijk, is toch simpelweg: heelheid. Als Jezus Heiland wordt genoemd, wordt Hij aangeduid als heelmaker, heelmeester, Hij die het gebroken bestaan wil helen. "Hij heelt gebrokenen van harte" herinner ik mij als regel van een oud psalmvers.
Als we zeggen dat God heilig is, brengen we daarmee dus tot uitdrukking dat "de diepste grond van ons bestaan" tevens de opperste en hoogste “som der delen” vormt en dat dit Geheel hoog uitrijst bóven die som en dus nog veel hoger boven de delen waaruit die som is samengesteld. Het is de typische "eigenschap" van God als Heilige Geest dat "Hij" delen samenroept tot gehelen, die op hun beurt ook weer delen zijn die hogere gehelen moeten vormen en zo voort. Het is deze God, door Johannes ook aangeduid als "het Woord", die/dat de chaos tot de orde roept.
Zo bezien is de Heilige Geest te beschouwen als goddelijke bron van de natuurwetmatige aantrekkingskracht (met Liefde als hoogste vorm daarvan) die de wereld van materie, leven en geest opstuwt naar steeds complexere en daardoor steeds hogere zijnsvormen: Creator Spiritus, Schepper Geest. Dat vormt de grond voor hoop en verwachting dat de entropie (de neiging dus tot terugval in wanorde) het uiteindelijk zal moeten afleggen tegen de bovenbedoelde, tegengestelde kracht van de syntropie (de neiging tot vorming van samenhangende gehelen). Het is de grond voor hoop en verwachting dat het licht zal triomferen over de duisternis, het heilige (helende) over het duivelse (verwoestende), dat de liefde het gaat winnen van de haat en het leven van de ontbinding.
In zijn boek “Het verschijnsel mens” zegt Teilhard de Chardin:
“De mens kan zichzelf niet volledig zien los van de mensheid, en de mensheid niet los van het leven, en het leven niet los van het heelal.”
Ziedaar de samenhang van het leven. Wie zich door de heelmakende Geest laat inspireren is dienstbaar aan die samenhang en dienstbaar aan de voortgaande ontplooiing ervan tot een vooralsnog onvoorstelbaar complexe eenheid.
De evangelist Johannes laat Jezus zeggen: God is Geest en die Hem aanbidden, moeten aanbidden in geest en waarheid. Dat impliceert dat we niet moeten proberen ons van die God een voorstelling te maken. Elk beeld, hoe vroom ook beredeneerd, doet tekort aan de goddelijke transcendentie en is dus een afgodsbeeld, een gouden kalf.
Geest van God betekent Geest van synergie, Geest van heling, Geest van verzoening, Geest van liefde, Heilige Geest. Mediterend over de onvoorstelbaarheid van micro- en macrokosmische materie, tijd en ruimte, over de weg die achter ons ligt en de weg naar de toekomst, moeten we wel diep onder de indruk raken van die Geest waaruit, waardoor en waartoe alles bestaat, wijzelf inbegrepen.
Geplaatst in de categorie: religie
apostolicum
359
Geef je reactie op deze inzending: