De manminnende Sappho van Appingedam

(voor Sibylle van Griethuysen (1621 - 1699))

Je bent geboren als het negende en laatste kind van een doopsgezinde, eenvoudige glazenmaker in het Gelderse Buren, Dirck Hendricksz van Griethuysen, en Anna van Osch. Je leerde Latijn, Frans en Spaans. In jouw jeugd stapte je over naar de gereformeerde kerk. Op jouw zeventiende trouwde je met de uit Ferwerd afkomstige apotheker Upke Harmenszoon Wytzema, met wie je in Kollum ging wonen. Kollum bloeide door de kaashandel en scheepvaart. Er liep al een trekvaart van Kollum naar Gerkesklooster en er was een waaggebouw. Je kerkte bij de Maartenskerk.

Vanaf 1644 woonden jullie op de Solwerderstraat 2 in Appingedam. In 1645 verscheen jouw dichtbundeldebuut 'In rym gestelde claeg-liederen Jeremiae' bij uitgeverij Callenbach in Emden. Je schreef jouw eigen voorwoord, waarin je ook de predikanten en burgemeesters uit jouw omgeving bedankte. In 1646 verscheen jouw tweede dichtbundel 'Spreeckende schildery af-beeldende een corte verklaringe over het vierde vers des eersten capittels, uyt het Hoge liedt Salomons' bij de uitgever Claude Fonteyne in Leeuwarden. Je schreef dit samen met dominee Sibrandus Franciscus Eilshemius uit Appingedam. Het werk is gericht tegen de schijnheiligheid in de kerk. De collega van Sibrandus, dominee Laurentius Pimperling, voelde zich blijkbaar aangesproken, waardoor er jarenlang een ernstige ruzie in de kerkenraad van Appingedam heerste. Upke en jij werden van het Heilig Avondmaal uitgesloten.

Op 16 maart 1648 werd jullie dochter Anna Maria geboren. Via de adellijke familie Ripperda uit Farmsum kon je jouw literaire kennis uitbreiden. Door Claude kwam je in contact met andere Groningse en Friese dichters. Maria Heyns heeft haar bundel 'Bloemhof der doorluchtige voorbeelden' uit 1647 aan jou opgedragen. Door jouw correspondentie met Constantijn Huygens steeg jouw bekendheid en kreeg je meer publicatiemogelijkheden. Constantijn en jij wisselden ook gedichten met elkaar uit. In 1651 verscheen jouw derde bundel 'Hemelse troost-borne', waaraan dominee Eilshemius opnieuw meewerkte met prozateksten over enkele verzen uit de brief van Paulus aan de Romeinen. Er staat een portret van jou in de bundel, met de tekst 'Yo y el tiempo para dos otros' (met de tijd aan mijn zijde tel ik voor twee). Dominee Eilshemius noemde jou de 'Damster Sappho'.

In maart 1654 verhuiden Upke, Anna Maria en jij naar de Boteringestraat in Groningen-stad. Op 5 september 1654 werd jullie tweede dochter Haebeltien in de Der Akerk geboren. Je ontmoette de dichter Johan van Nyenborgh en via hem de Friese dichteressen Eelckje van Bouricius en Sibylle van Jongestall. In 1655 overleed jouw vader. In 1656 verscheen de verzamelbundel 'Klioos kraam', met 14 gedichten van jou. Hierdoor kreeg jij contact met de Hollandse schrijvers. Je publiceerde o.a. een lofdicht voor Margaretha de Heer en het gedicht 'Troostrym aan Upke Wiitzema, en Sibille van Gruithuyzen, over't afsterven harer Dochtertje'. Haebeltien was namelijk overleden. In 1657 overleed jouw moeder.

Na het overlijden van Upke ben jij rond 1662 naar Buren teruggekeerd. Jouw huis in de Kromme Elleboogstraat in Groningen is in april 1662 verkocht. In 1663 verscheen jouw laatste gedicht 'Fidanants kusjes, minne-wysen en by-rymen aan Celestybe', een lofdicht op Joan Leonardsz Blasius, over zijn dichtbundel met dezelfde titel. In 1667 woonde je in het huis 'De Moriaan' in de Gasthuisstraat in Buren. Op 6 december 1672 overleed Joan Blasius. Hij werd 33 jaar. Jij correspondeerde ook met de Amsterdamse dichter Jan Vos, die net als jouw vader glazenmaker was en die alle glazen voor het nieuwe stadhuis op de Dam leverde. Hij woonde op de Kalverstraat 202. Hij was met Grietje Gerrets (1616 - 1651) getrouwd en hij schreef met Johan de Witt, die op 20 augustus 1672 door het domme gepeupel is vermoord.

Op 16 augustus 1674 hertrouwde jij in Veenendaal met de rijke bierbrouwer en invloedrijke weduwnaar Reynier Cornelis Groenevelt. In april 1691 overleed Reynier en in 1693 verkocht jij jouw huis in Buren. Jij overleed in Veenendaal en je bent bij Reynier in de Sint Salvatorkerk begraven. Begin jaren zestig van de 20-ste eeuw is jouw graf geruimd.

Sibylle van Griethuy Upke Harmenszoon Wyt Reynier Cornelis Gro

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 33