Een adellijke dame in strijd met de Nederlanders

(voor Tjoet Nja Din (1848 - 1908))

Je bent geboren als Cut Nyak Dhien in 1848 in Lampadang, Atjeh Besar, op Sumatra. Je stamde uit een adellijke familie. Jouw vader Teuku Nanta Setia was een islamitische voorganger (oeléëbalang). Je werd onderwezen in de islam en de huishoudkunde. Je was bijzonder mooi en veel mannen wilden jou als vrouw (in aanbouw). Op jouw twaalfde regelden jouw ouders een aristocratische partner voor jou. Op 26 maart 1873 begonnen de Nederlanders de Atjeh-oorlog. Generaal Johan Harmen Rudolf Köhler, geboren in Groningen, wilde met 3000 soldaten het paleis van Sultan Alauddin Mahmud Syah II veroveren, maar de sultan kreeg militaire hulp van de Italianen en Engelsen, waardoor het Atjeh-leger tot 100.000 soldaten groeide. De Nederlanders werden verjaagd en generaal Köhler werd vermoord. Hij werd 54 jaar.

In 1874 wisten de Nederlanders het Sultanpaleis wel te bemachtigen. In 1875 werden jouw baby en jij en andere moeders naar een veiliger plaats gebracht. Jouw man Teuku Ibrahim Lamnga vocht tegen de Nederlanders om VI Mukim terug te veroveren. Op 29 juni 1878 overleed jouw man in de strijd. Je zwoer wraak op de Nederlanders. Je kwam in contact met de guerrilla-leider Teuku Umar, die jouw neef was. Hij was getrouwd met Nyak Sofia en Nyak Malighai. Hij vond het prima dat jij ook ging vechten en in 1880 werd jij zijn derde vrouw. Jullie kregen samen een dochter, Cut Gambang. Jouw man was een Acehnese held, die een heilige oorlog tegen de Nederlanders was begonnen. Hij gebruikte onzichtbaar gemaakte vallen en hinderlagen.

Op 30 september 1893 gaf jouw man zichzelf over aan de Nederlanders, samen met 250 medekrijgers. Het Nederlandse leger benoemde hem tot commandant. Ze vertrouwden hem blijkbaar, maar in 1895 liep hij over naar de Acehnese strijders, terwijl zijn manschappen zwaar bewapend waren. Jouw man en jij gingen de Nederlanders nu met hun eigen wapens te lijf. Toen de Nederlandse marechaussee kwam, begonnen jullie veel strijders te verliezen, omdat die marechaussee-kerels erg moeilijk te verslaan waren. Generaal Joannes Benedictus van Heutsz, geboren in Coevorden, maakte gebruik van een spion en er vond in Meulaboh een verrassingsaanval plaats, waarbij jouw man Teuku Umar op 11 februari 1899 vermoord werd. Hij werd 44 of 45 jaar en hij werd in het Mugo-gebied begraven.

Daarna leidde jij de guerrillastrijd tegen die bazige, hebzuchtige en wrede Nederlanders, al had je maar weinig krijgers. Jij kreeg last van artritis en bijziendheid. De krijgers verminderden nog meer en je miste voldoende voorraden. De krijger Prang Laot Ali had medelijden met jou, gezien jouw blindheid, ouderdom en reuma. Hij vond dat jij de strijd beter kon opgeven, wat jou woedend maakte. Prang Laot Ali stuurde in het geheim een koerier naar luitenant Van Vuuren. Hij verraadde jouw schuillocatie. Op 4 november 1905, tijdens de verrassingsaanval en de arrestatie in jouw hoofdkwartier in Beutong Le Sagen, greep jij naar een rencong (dolk) om je zelf te doden, maar Van Vuuren verhinderde dat. Jouw dochter Cut Gambang wist te ontsnappen en zij zette de strijd voort. Jij werd in een draagstoel naar Meulaboh gebracht en daarna naar Kota Radja, waar jouw kwalen na een operatie langzaam zijn genezen.

In 1906 werd jij samen met jouw neef Teuku Nana door de Nederlanders naar Sumedang op West-Java verbannen. Voor jouw vertrek werd je nog door alle Atjehse oeléëbalangs en oelema bezocht en vereerd. Als balling leefde jij daar als een vorstin en had je de beschikking over bedienden. Jij overleed op 6 november 1908 in Sumedang. Je werd 59 of 60 jaar en je bent in een graftombe nabij Sumedang begraven. Op 2 mei 1964 verklaarde president Kusno Soekarno jou tot een nationale heldin van de onafhankelijkheid van Indonesië. Teuku Umar is ook als een nationale held van Indonesië benoemd. Jij staat op het Indonesische bankbiljet van 10.000 Rupiah en Teuku Umar staat op een bankbiljet van 5000 Rupiah. In 2008 kwam jij op een postzegel te staan.