Vermoord door dwazen, die zichzelf theïsten waanden

(voor Étienne Dolet (1509 - 1546))

Je bent geboren op 3 augustus 1509 in Orleans, waar in 1306 de Universiteit van Orleans is opgericht door paus Clement V. Jean Calvin studeerde daar rechten. De schrijver/dichter Étienne de la Boétie studeerde daar ook, een goede vriend van de filosoof/humanist Michel Eyquem de Montaigne. Étienne overleed op zijn 32-ste door tuberculose. Hij was getrouwd met de weduwe Marguerite de Carle. Verder studeerde de sprookjesschrijver Charles Perrault daar. Je was de onwettige zoon van koning François I (1494 - 1547). Jouw opa was Charles van Orléans, Graaf van Angoulême, en jouw oma was hertogin Louise van Savoye.

In 1521 ging jij naar Parijs, waar jij de leerling van Nicolas Bérauld was, net als Gaspard II de Coligny, Amiral de France. In 1526 ging je naar Padua, waar Simon de Villanova jouw meester en vriend was. Toen Simon in 1530 overleed, werd jij de secretaris van Jean de Langeac, van 1533 tot 1541 bisschop van Limoges, en Franse ambassadeur in de republiek Venetië. Je was bij de lezingen van de Venetiaanse geleerde Battista Egnazio aanwezig en je schreef Latijnse liefdesgedichten voor de Venetiaanse Elena. Jean de Lageac was vanaf 1526 de bisschop van Avranches. In 1530 was Jean verbonden aan de ambassade in Venetië. Jean overleed op 22 mei 1541 in Parijs. Hij is in de Kathedraal Saint-Étienne in Limoges begraven. Jij hebt drie geschriften aan hem opgedragen.

In 1531 studeerde jij rechten en jurisprudentie aan de Universiteit van Toulouse, in 1229 opgericht door graaf Raymond VII van Toulouse, getrouwd met Sancie d'Aragon. Hun dochter was Jeanne de Toulouse. Door jouw stormachtige gemoed deed jij mee aan de gewelddadige twisten tussen groepen studenten. Je zat in de gevangenis, maar de humanist Jean de Pins beschermde jou. In 1534 werd je uit Toulouse gezet en kreeg je hulp van Jean de Pins, die op 1 november 1537 in het Grands Carmes klooster in Toulouse overleed. Jean was bisschop van Rieux. Blijkbaar hadden de bisschoppen een zwak voor jou. In 1835 was je tegen Erasmus gekeerd en op 31 december 1536 werd je vrijgesproken van de moord op de kunstschilder Compaign, omdat hij jou wilde vermoorden en het dus zelfverdediging was. Desalniettemin blijft het natuurlijk wel een moord. Je ging naar Lyon, waar je drukker was. Je bewerkte de arts/schrijver Claude Galien, François Rabelais en de dichter Clément Marot, die op 12 september 1544 in armoede in Turijn overleed.

Je publiceerde boeken, die door jouw vijanden als ketterij werden bestempeld en in 1542 werd je van atheïsme beschuldigd en gevangen gezet. Na 15 maanden werd je vrijgelaten door de bemoeienis van Pierre Duchâtel, bisschop van Tulle vanaf 1544. Zie je wel, al weer een bevriende bisschop! In 1544 werd je echter opnieuw gevangen gezet. Je vluchtte naar Piemonte, maar je keerde toch naar Frankrijk terug. Je wilde een beroep doen op de rechter van de koning en de koningin van Navarra en het Parijse parlement. Toch werd je opnieuw gearresteerd en door de Faculteit Theologie van de Sorbonne als een ontsnapte atheïst beschouwd. Koning François I had jou vroeger beschermd, maar nu verraadde hij jou. Je werd van Lyon naar Parijs gebracht. Je werd ondervraagd en tot de dood veroordeeld. Omdat je om Gods vergiffenis smeekte, werd jouw tong er niet afgesneden voordat je op de brandstapel werd verbrand.

Op 3 augustus 1546 werd jij eerst gemarteld en gewurgd door ophanging. Daarna ben jij samen met jouw boeken op de Place Maubert verbrand. Op de Place Maubert werden ook veel protestanten gemarteld en vermoord, ook door galgen. Er werden meerdere drukkers van het vrije woord vermoord. Jij bent een martelaar van de vrije gedachte en op 19 juni 1889 heeft de politicus Émile Chautemps een bronzen beeld van jou ingehuldigd, gemaakt door de beeldhouwer Ernest Guilbert. Dit beeld is in 1942 vernietigd en omgesmolten door Ernest Charles Demosthene Guilbert/het Vichy regime. Op het voetstuk stond, dat je een slachtoffer van de religieuze intolerantie en het koninklijk huis was. Je werd 37 jaar. In de Hardouineau tuin in Orleans staat een stenen buste van jou. Voordat je werd vermoord zei je: 'Het is niet Dolet zelf die treurt, maar de deugdzame menigte!'