'De schaakspeelster' van Bertina Henrichs

Voor Bas Heijne's 'Angst en schoonheid' las ik 'De schaakspeelster' van Bertina Henrichs, een blinkend juweel binnen de 21-ste eeuwse literatuurwereld. Bertina Henrichs (1966, Frankfurt am Main) studeerde Franse literatuur en filmtechnieken in Berlijn en Parijs. In 1987 ging ze naar Parijs en daar woont ze nog steeds. Ze promoveerde in 1997 aan de Paris Diderot University met haar proefschrift over schrijvers, die een vreemde taal in ballingschap hebben aangenomen. Haar debuutroman 'La Joueuse d'échecs' verscheen in 2005 bij Éditions Liana Levi. Bertina schrijft in het Frans. In 2007 verscheen de Duitse vertaling 'Die Schachspielerin'. In 2008 verscheen haar tweede roman 'That's all right, Mama'. In 2009 verscheen de verfilming van 'De schaakspeelster' als 'Queen to Play' of 'Joueuse', met Sandrine Bonnaire in de hoofdrol. De verfilming is gebaseerd op het boek en is dan ook heel anders. Zo speelt het verhaal zich af op Corsica, inplaats van op het Griekse eiland Naxos. In 2010 verscheen 'Le Narcisse', in 2011 'Le Jardin' en in 2013 'Das Glück der blauen Stunde'.

De hoofdpersoon is de uiterst sympathieke Eleni, moeder van Yannis en Dimitra, die elke dag 20 kamers in een toeristenhotel op Naxos schoonmaakt. Op een dag gooit ze in kamer 17 per ongeluk een zwarte pion op een schaakbord om. Hiermee begint haar eigen schaakavontuur. Ze koopt een schaakmachine voor haar man Panos, die jarig is, maar ze gaat er zelf mee aan de slag. wat ze voor iedereen verborgen houdt, op de oud-leraar van haar Kouros na, die in Halki haar geheime schaakmentor wordt, terwijl iedereen denkt dat zij haar ouders bezoekt. Panos, zijn vrienden en de dorpelingen halen zich van alles in hun hoofd als het om Eleni gaat. Ze wordt zelfs van overspel verdacht en Panos achtervolgt haar tot het huis van Kouros. Uiteindelijk gaat Eleni naar Athene voor een schaaktoernooi. Ze is in de derde ronde uitgeschakeld door de kampioen van Koukaki. Ze wint niet, maar ze overwint wel enorm veel in zichzelf. Op Naxos is ze inmiddels tot heldin verklaard. De apotheker Costa vertelt haar dat Kouros is overleden. Hij zegt: 'Hij is twee dagen geleden gestorven in het ziekenhuis. Er was niets meer aan te doen. Hij heeft me gevraagd u te zeggen dat u zijn beste leerling was en dat hij blij was dat hij u kende. Hij was trots op u.'.

Dit is het verhaal in een notedop, maar het verhaal verdient het echt om helemaal gelezen te worden. Het is heel beeldend geschreven en het raakt meteen het hart van de lezer. Ik ervoer dezelfde sensatie, die ik met de boeken van Hermann Hesse en Cesare Pavese heb ervaren. Het is pretentieloos gebracht en het zit op zielsniveau. Bovendien ruik je de geuren en zie je de vergezichten. Je ademt mee met het innerlijke leven van Eleni. Je kijkt vanuit haar naar de mensen en gebeurtenissen rondom haar. Het is zo wezenlijk goed invoelbaar. Als lezer ben je zelf meteen Eleni. Het is een dieptepsychologisch hoogstandje en tevens zo heerlijk simpel levend. Eleni is een vrouw naar mijn hart. Eleni is door Bertina Henrichs verzonnen en daarom is Bertina Henrichs een vrouw naar mijn hart.

Schrijver: Joanan Rutgers
18 augustus 2020

Geplaatst in de categorie: literatuur