De eindigheid van een kaars

De eindigheid van een brandende waskaars als metafoor voor onze humane sterfelijkheid. Als spiegel van voortzetting, want een kaars sterft niet als zij is opgebrand, gaat niet naar een vaste bestemming als een hiernamaals, maar verandert van vorm. Haar licht verspreidt zich, haar warmte blijft hangen, haar invloed werkt door. Zo is sterven geen reis naar een locatie, maar een transformatie, een voortzetting in andere gedaanten.

Stel je voor dat je naar een witte kaars kijkt, tegen een donkere achtergrond. Een eenvoudige vlam die licht en warmte verspreidt. Terwijl ze brandt lijkt ze geleidelijk te verdwijnen, alsof ze sterft. Maar in werkelijkheid gaat ze al voortdurend ergens heen. Want haar licht raakt ogen, haar warmte ontmoet de huid en haar geur prikkelt lippen en tong. Tevens wordt de kaars zelf door haar eigen gloed verlicht en verzacht haar was. De warmte van de kaars doet de was smelten. En het werkt zo omdat de lont de was kan absorberen. Daarom kan de vlam krachtig zijn. Dus iedere handeling vanuit de kaars heeft invloed op de wereld om haar heen en op haarzelf. Iedere actie vanuit de kaars gaat ook weer terug naar de kaars. We kunnen deze kaars beschouwen als een spiegel van voortzetting.

Zo is het ook met ons, wij wachten niet op een eindpunt om te vertrekken, we vertrekken al, in gedachten, woorden en in daden. Ieder moment is een doorgang, iedere gedachte die we koesteren, iedere zin welke we uitspreken, iedere handeling die we verrichten gaat de wereld in en keert terug, soms onmiddellijk, soms pas na jaren. We noemen dit karma, niet als straf of beloning, maar als voortzetting, als de manier waarop onze vorm in andere vormen doorwerkt. En op die wijze sterven we niet pas aan het einde van ons leven. We sterven nu al, cellen in ons lichaam sterven om plaats te maken voor nieuwe, gedachten sterven om ruimte te maken voor andere, geboorte en dood zijn geen afzonderlijke gebeurtenissen maar een ritme dat zich in elk ogenblik voltrekt. Wie zegt na mijn dood, vergeet dat dood en geboorte geen kalender nodig hebben, ze gebeuren nu, en in dit nu worden we voortgezet in onze kinderen, onze vrienden, onze leerlingen, in boeken die wij schrijven, in woorden die we delen, in glimlachen die we achterlaten. Zoals een wolk die regen wordt. De wolk is niet verloren. Je kunt de wolk herkennen in haar nieuwe vorm, de regen. Zo verdwijnen wij niet, maar veranderen van vorm. Om dat nu te zien hebben we ogen nodig die niet vastzitten aan één teken. We herkennen iemand aan een stem, een manier van lopen, een gebaar van zorg en zo weten we dat sterven niet het einde is. Maar de onophoudelijke voortzetting van onze werking in andere vormen. De kaars brandt en gaat door, wij leven en gaan door en wie diep kijkt ziet dat de plek van nu en de plek van na samenvallen. Het woord na wijst op een grens die wij zelf trekken, een denkbeeldige scheidslijn tussen wat wij nu ervaren en wat wij menen dat er daarna komt. Maar als je diep filosofisch beschouwt, zie je dat na geen afzonderlijke plaats is. Het is geen ander land of ander moment dat losstaat van het huidige. Na is de voortzetting van wat nu al gaande is. Het is de vorm waarin licht zich verspreidt nadat de kaars vlamt, de regen waarin de wolk zich herkent of de gedachte die zich voortzet in het kind. Na is dus niet een bestemming maar een transformatie, een verschuiving van vorm en werking, het is de resonantie van dit ogenblik dat zich verder draagt en zo wordt na niet een later, maar een nu dat zich uitbreidt, een nu dat zich herhaalt in andere gestalten, een nu dat nooit ophoudt maar steeds verandert. Dat sterven en geboren worden hetzelfde moment delen en dat onze liefde, onze waarheid en onze zorg verder branden, zoals een kaars die zichzelf en de wereld verlicht. De eindigheid kent geen harde grens tussen leven en dood, maar als een voortdurende beweging waarin wij telkens opnieuw geboren worden in anderen, in de wereld, in de kosmos, het ogenblik draagt zichzelf verder en wij dragen mee. Daarom draagt ieder ogenblik zichzelf verder, tot het oplost in stilte, waar wij als licht blijven branden.

... Deze beschouwing is geïnspireerd door de Dharma lezing, getiteld: Where Do We Go When We Die? Onderwezen door Thich Nhat Hanh (1926-2022) op 22-07-2002 in Plum Village, France. ...

Zie ook: http://levendgeheugen.blogspot.com

Schrijver: J.J.v.Verre
18 december 2025