Onterecht afgewezen, maar met sublieme poëzie teruggeslagen

(voor Gaspara Stampa (1523 - 1554))

Jij bent geboren in 1523 in Padua, zo'n drie jaar nadat Bartolomeo Veneto 'Flora' schilderde, waarvoor de 39-jarige Lucrezia Borgia model stond. Jouw vader was de juwelier/goudhandelaar Bartolomeo Stampa en jouw moeder was Cecilia, die uit Venetië kwam. Jouw zus was Cassandra en jouw broer was Baldassarre. Jouw vader overleed in 1531, toen jij 8 jaar was. Daarna verhuisden jullie naar Venetië. Cassandra was een professionele zangeres en Baldassarre was een dichter en universitair student. Baldassarre overleed in 1544 door een ziekte en hij werd 19 jaar. Door de schok speelde jij met de gedachte om non te worden. Jij werd hierbij gestimuleerd door zuster Paola Antonia Blacks van de Zusters Engelen van St. Pauus, die in 1508 in Castellanza was geboren. Haar biechtvader en geestverwant was Sint Antonio Maria Zaccaria van de Barnabieten. Paola sliep nauwelijks tot nooit en zij overleed op 4 april 1555. Zij werd ondersteund door Ludovica Torelli, gravin van Guastalla. Paola's broer, de priester Camillus, overleed ook in 1544.

Jij leefde elegant en zonder scrupules in de Venetiaanse, hoog opgeleide, verfijnde high society. Jij was wonderschoon en jij zat vol kwaliteiten. Jij kreeg les van de grammaticus/dichter Fortunio Spira en de muzikant Pierrissone Cambio gaf jou zang- en luitles. Jij was een zangeres, luitspeelster en dichteres. Als Anasilla studeerde jij aan de Accademia dei Dubbiosi, die werd geleid door graaf Fortunato Martinengo Cesaresco, dokter Macasciuola en de schrijvers Girolamo Ferlito en Sebastiano Fausto da Longiano en Ruscelli. Graaf Fortunato is in 1542 door Moretto da Brescia geportretteerd. De literaire salon van jouw familie was één van de beroemdste salons in Venetië, waar de beste schrijvers, muzikanten en schilders kwamen. Velen kwamen speciaal voor jouw zanguitvoeringen op de teksten van Francesco Petrarca. Jij had in alle vrijheid vele liefdesrelaties, die jou leven en poëzie sterk beïnvloedden. Jij werd als een nieuwe Sappho beschouwd en jij leefde intens gepassioneerd. De organist van de San Marco Basiliek, componist en dichter Girolamo Parabosco heeft jouw creatieve talenten enorm geprezen. Mogelijk was hij één van jouw minnaars en zag hij jouw minnekunst ook als een creatief talent.

In 1548 kreeg jij een stormachtige liefdesrelatie met graaf Collaltino di Collalto, geboren op 22 mei 1523 in het familiekasteel van San Salvatore in Susegana. Hij was in dat jaar teleurgesteld over zijn liefdesrelatie met ene Elena. Eind 1548 kwam hij in jouw literaire salon en zo is het begonnen. Zijn vader was graaf Alfredo en zijn moeder was de dichteres Bianca Maria Vinciguerra. Collaltino was een militair en een dichter. In 1545 en 1549 verschenen zijn dichtbundels bij de uitgever/drukker Gabriele Giolito de Ferrari, in de Libreria della Fenice in de wijk Rialto te Venetië. Hij werd door Pietro Aretino geprezen. Pietro is bekend van de 'Sonetti lussuriosi' uit 1526. Jij schreef 311 liefdesgedichten voor Collaltino. Door het standsverschil zou jij nooit met hem trouwen. In 1549 verliet hij jou en ging hij naar Parijs. Hij vocht voor koning Hendrik II van Valois. In november 1549 was hij in Venetië terug en verbleef hij in Lendinara. Eind 1550 ging hij met jou naar zijn familiekasteel San salvatore. In 1551 vocht hij met Orazio Farnese in de oorlog van Parma. Op 18 juli 1551 werd hij door Vincenzo de Nobili en Alessandro Vitelli gevangengenomen, terwijl hij vanuit Mirandola naar Parma probeerde te komen. Mede door zijn vele reizen bekoelde zijn liefde voor jou. Wat moest je toch met die onbetrouwbare vechtjas? In 1551 heeft hij de relatie verbroken. Hij bleef vechten.

Jij ging naar Venetië terug. Jij was zwaar depressief en jouw fysieke gezondheid kelderde ook. Toch schreef jij prachtige, intelligente gedichten, waarmee jij het debâcle met Collaltino overwon. Jij hebt jezelf daarmee als dichteres voor altijd gevestigd. Van jouw intense liefdespijn maakte jij onvergetelijke poëzie, terwijl Collaltino als dichter wat in jouw kielzog mee dobbert. Jij begon een nieuwe liefdesrelatie met Bartolomeo Zen, een Venetiaanse patriciër. In 1553-1554 was jij vanwege jouw slechte gezondheid enkele maanden in Florence, waar een milder klimaat heerste. Terug in Venetië kreeg jij een hoge koorts en op 23 april 1554 ben jij overleden. Door koorts, koliek en zeeziekte schreef men officieel. Jij leed 15 dagen aan darmkoorts. Sommigen dachten dat jij vanwege jouw liefdesverdriet om Collaltino zelfdoding hebt gepleegd door jezelf te vergiftigen. Jij vernam namelijk, dat Collaltino van plan was om met Giulia Torelli te gaan trouwen. Anderen dachten dat jouw liefdespijn tot jouw overlijden leidde. Jij leed tevens aan een diepe spirituele/religieuze crisis. Jij werd 30 of 31 jaar.

In oktober 1554 verscheen postuum 'Rime di Madonna Gaspara Stampa', 311 liefdesgedichten, gedrukt door de Venetiaanse uitgever Plinia Pietrasanta. Jouw zus Cassandra en de familievriend/dichter Giorgio Benzone redigeerden jouw dichtbundel. De dichtbundel is opgedragen aan Giovanni Della Casa uit Florence, een dichter/schrijver/inquisiteur/diplomaat/bisschop van Benevento. Giovanni ontmoette de dichters, kunstenaars en adel van Venetië in een paleis aan het Canal Grande. Samen met de kanselier Giacomo Curzolan liet Giovanni de lutherse prediker Baldo Lupetino arresteren. Baldo kreeg een levenslange gevangenisstraf en hij werd op zijn 54-ste via verdrinking in de laguna vermoord. Giovanni liet de hele lutherse gemeenschap in Venetië verdwijnen. Dus zeker geen lieverdje, deze roomse despoot! De psychologische diepgang van jouw poëtische verleidingskunst en vurige passie is verbluffend! Collaltino is in 1557 inderdaad met de adellijke Giulia Torelli di Cassei getrouwd en zij kregen samen twee kinderen, Furio Camillo en Pirro. Collaltino overleed in 1569.

Per la saette tue Amor ti guiro

Ik zweer het, Liefde, bij elke pijl,
En door jouw krachtige en heilige vlam -
Het kan me niet schelen of mijn hart je verbrandt en verminkt,
Ook niet als je me nu aan het merg verwondt -
Dat in geen enkel ander tijdperk, verleden of toekomst,
Neem wie jij wilt, jouw vuur zo hevig,
Ook niet die scherpe weerhaak van jou zo acuut,
Heeft een liefhebbende vrouw gevoeld, of zal zij ooit voelen.
Er is een deugd geboren uit dit lijden,
Dat dimt en overwint mijn gevoel van pijn,
Zodat het nauwelijks gevoeld wordt, nauwelijks pijn doet.
Dit, dat ziel en lichaam opnieuw kwelt,
Dit is de echte angst die voorafgaat aan mijn sterven:
Wat als mijn vuur alleen maar stro en vlam is?


Gaspara Stampa

Gaspara Stampa

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

Er is nog niet op deze inzending gestemd. 50