Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Johannes Verhulst, een Nederlandse componist (1)

Woont u toevallig ergens in Nederland in de Johannes Verhulststraat(laan of plein)?
Dan mag u van geluk spreken dat u dit leest, want hetgeen hier volgt gaat over deze persoon. Vroeger bevatten de straatnaambordjes nog enige informatie op het bordje zelf, in dit geval "componist 1816-1891", tegenwoordig moet je het zelf maar uitzoeken.
Daarom weet het volk niet meer wie Verhulst J. was en moet je het zelf maar uitzoeken. Ik help u daarbij!

Jaren geleden volgde ik met veel belangstelling een uitzending op TV, waarin wijlen de violist Willem Noske er ondubbelzinnig blijk van gaf zich indringend bezig te houden met de Nederlandse muziek uit de negentiende- en twintigste eeuw. Willem Noske is als geen ander geïnteresseerd geweest in "verloren" muziek van Nederlandse bodem. Hij spaarde deze muziek en sloeg ze na registratie op in zijn kleine huis, waar het best wel muf geroken zal hebben. Willem Noske kocht deze muziek niet per stuk, maar sloeg ze in bij container, en liet zich dan enkele maanden nauwelijks meer zien. Het kwam zelden voor dat hij langs fietste met fladderende jaspanden, maar áls het plaatsvond gebeurde het volgende.

De collegezaal waarin wij zaten werd dan licht verduisterd door zijn opvallende gestalte, en de prof zei dan "dát was Willem Noske", waarna een lichte huivering door hemzelf en zijn studenten voer. Het tekende Noskes belang voor de Nederlandse muziekgeschiedenis. Hij speelde bovendien niet onverdienstelijk viool, deed dat op een onvergetelijke wijze, kortom: Noske was een niet te vervangen metafoor voor alles wat Nederlands was en viool speelde.

Natuurlijk moet worden toegegeven dat de Nederlandse muziek uit de negentiende eeuw sterk onder invloed stond van de Duitse muziek. De componisten aldaar, zoals Mendelssohn, Schumann en in latere dagen Wagner waren toonaangevend voor wat muzikaal in het Germaanse deel van Europa plaats vond.
En het geval wil dat iedere jonge componist in Leipzig studeerde, de bakermat van het Duitse muziekvakonderwijs, simpel door het feit dat nergens in Europa een conservatorium bestond. Leipzig stond bekend om zijn conservatisme. Muziek van enige andere signatuur werd met met grote argwaan bekeken. Wanneer er wel sprake was van enige muziek die vooruitgang beoogde op het gebied van mentaliteit, harmoniek, vormgeving en artistieke strekking kon ervan op aan dat deze níet uit Leipzig kwam.
Wat je wèl leerde in Leipzig was vakmanschap. Dat viel ook de Nederlander Johannes Verhulst ten deel toen hij er studeerde met veel internationale vrienden.
Hij trekt sterk naar de muziek van Mendelssohn en Schumann.
In Johannes Verhulst herkennen wij een volmaakt beeld van het muzikale klimaat in Leipzig.

In 1842 keert Verhulst naar Nederland terug, waar hij benoemd wordt tot dirigent van de hofmuziek. Zijn roem stijgt snel als zijn werkzaamheden als dirigent zich uitbreiden. In die functie werkt Verhulst aan het Toonkunstkoor in Rotterdam, bij de Diligentiaconcerten in Den Haag, en in Amsterdam bij het Toonkunstkoor, het Felix Meritisorkest en de maatschappij Cecilia.

Toch blijkt Johannes Verhulst ondanks zijn voortreffelijke werkzaamheden een te behoudende figuur te zijn. Zijn programma's zijn teveel op Duitse muziek gericht en dan nog wel rond de Leipziger figuren. Franse muziek kwam bij Verhulst absoluut niet aan bod, en dat werd hem niet in dank afgenomen. In één keer stootte Verhulst al zijn publieke functies van zich af en besloot zich uitsluitend aan het componeren te wijden.

Wat wij nu nog aan Johannes Verhulst hebben overgehouden zijn heel mooie liederen op CD en een paar straten die ons aan hem herinneren. En hij heeft Nederland leren zingen in koren. En dat is zeker de moeite waard om de herinnering aan Johannes Verhulst levend te houden.

Schrijver: Wim Brandse, 15 november 2009


Geplaatst in de categorie: muziek

3.1 met 7 stemmen 423



Er zijn nog geen reacties op deze inzending.


Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)