Inloggen
voeg je beschouwing toe

Beschouwingen

Projectieve identificatie.

‘Jij wilde niet geknuffeld worden’, vertelde ze haar volwassen dochter, omdat deze als kind van vijf jaar haar moeder had afgewezen. De dochter herinnert zich dat moment nog helder. Het blote decolleté van de moeder zag er van dichtbij uit als zweterig kippenvel, gespikkeld met bleke pukkeltjes. Er waren vreemde mensen, vrouwen in de keuken. Het kind moest gaan zitten op moeders schoot. Maar moeder en kind waren niet gewend zo nabij elkaar te zijn. Het voelde de frustratie van de moeder, duwde haar instinctief van zich af en rukte zichzelf vrij. ‘Zie maar, mijn kind wil niet geknuffeld worden!’ Beiden waren opgelucht dat ze deze vreemde intimiteiten niet hoefden te delen.

Maar voortaan moest bevestigd worden dat zij haar kind lief had en dit kind háár liefde afgewezen had, want het was voor de moeder onmogelijk haar eigen zwakheid te erkennen, dat zij niet in staat was tot liefhebben, niet in staat tot empathie. Dus gaf ze haar kind de verantwoordelijkheid voor de liefdeloze band tussen hen. Met haar overtuigingskracht won zij daarmee het medelijden van de hulpverleners, familieleden en buren. En hoe opstandiger het kind zich verweerde, hoe meer werd bevestigd dat het probleem bij het kind lag en niet bij de moeder.

'Er is een scherpzinnigheid die zo verfijnd is dat ze onrechtvaardig wordt, er zijn mensen die een zaak zo weten te draaien, dat het recht aan hun kant staat; maar er zijn ook wijzen die rechtvaardig oordelen.'
Jezus Sirach 19: 25.

Het CCGT Centrum Cognitieve Gedragstherapie beschrijft deze verdraaiingen onder de term ‘projectieve identificatie’ als volgt: ‘De basis hierbij is splitsing: ‘verboden gevoelens zoals woede of seksuele gevoelens worden afgesplitst en geprojecteerd op de ander’. Het verwijst dus naar het verschijnsel dat tegengestelde affecten niet te verdragen zijn in het individu. Daarbij is het gedrag zo dat onbewust in de ander de verdrongen gevoelens worden opgeroepen en deze zich ook werkelijk boos, seksueel geprikkeld voelt.

Met deze gevoelens kan men zich vervolgens wel identificeren. De ander wordt nu beleefd als bovenmatig boos of erotiserend, waarover de persoon met een persoonlijkheidsstoornis zich gekwetst en beledigd kan voelen. Zo zal bijvoorbeeld de narcistische persoonlijkheid zijn gevoelens van inferioriteit en schaamte projecteren op anderen. Daarbij mobiliseert de persoon bij anderen gevoelens van hoop en reddersfantasieën.’

‘Als jij mij niet meer haat, komt alles goed tussen ons’, zo vertelde de moeder. Haar ‘goedheid’ schittert dankzij haar ‘ondankbare’ kind. ‘Ik zal jou eeuwig liefhebben, ook al heb je mij miskend.’ De theatrale narcistische grootheidswaan tegenover het ongelukkige problematische kind. Zo’n kind kan de moeder slechts ‘behagen’ door ondankbaar te zijn en de minachtende blikken in ontvangst nemen. Het identificeert zich met de projectie van de moeder ‘ik ben slecht’ en bouwt zo een onecht ‘ik’, een valse identiteit op.

Blauwe plekken genezen, maar woorden, gebaren en perverse blikken zetten hun angels met onzichtbaar geweld, ongrijpbaar vast in de psyche. Zonder bewijzen.

Als een ouder zegt dat zijn kind niet spoort, wordt hij serieus genomen. Als een kind zegt dat een ouder niet spoort, wordt het niet geloofd. Één scheldwoord tegen overheidspersoneel en je staat in de boeien, terwijl er per jaar 100.000 tot 160.000 kinderen - tussen vier muren - worden uitgescholden, gesard met minachting en vernederd door hun eigen ouders.

Van mijn kind leerde ik wat huiselijke gezelligheid is; van mijn kind leerde ik dat offers brengen vanzelfsprekend is en hoe licht natuurlijke liefdesplicht voelt; van mijn kind leerde ik dat bolle wangetjes roepen om gekust te worden; van mijn kind leerde ik hoe heilzaam fouten toegeven is en dat kleine mensen gerespecteerd willen worden; van mijn kind leerde ik hoe familieverbondenheid aanvoelt en van mijn kind leerde ik wat vertrouwen is, wat vrijlaten is en wat het is een moeder te zijn.

De vernedering van het ’ik’ van een kind breekt de wil, het geloof in zichzelf, een gezond zelfwaarderingsgevoel en zijn toekomst. Zonder een goede vriend, familielid, opmerkzame buur, leerkracht of hulpverlener op zijn levenspad, zal het zelfbeschikkingsrecht van het psychisch mishandelde kind uitgezogen worden. In een waan van wijsheid wordt geproclameerd dat je je ouders zult begrijpen als je zelf kinderen heb. Mishandelde kinderen begrijpen vanaf het moment dat ze zelf kinderen hebben gekregen, niets meer van hun eigen ouders.

Een gezonde maatschappij begint met een gezonde opvoeding.

Schrijver: Qieneke Elzenhout, 10 maart 2014


Geplaatst in de categorie: psychologie

5.0 met 4 stemmen 2.973



Er zijn 6 reacties op deze inzending:

Naam:
Susan
Datum:
2 maart 2020
Bovenstaand verhaal is door mij geschreven onder pseudoniem en dank je voor het lezen. Inmiddels heb ik een blog geopend waarop je het hele verhaal kunt lezen. Ik wil je van harte uitnodigen op mijn blog.

geloofdekinderen.blogspot.com
Naam:
Suus
Datum:
30 augustus 2014
Er zijn therapeuten die hun (hooggevoelige) cliënten het (uitlokken van) 'projectieve identificatie' toeschrijven, om op die manier geen verantwoordelijkheid te hoeven nemen voor (het uitleven van) hun eigen (negatieve) gevoelens die een sessie behoorlijk in de weg kunnen staan.
Naam:
Qieneke Elzenhout
Datum:
15 maart 2014
Jacob, in de hoop dat deze regel oprecht is reageer ik.
Laten je tranen je vertellen wat je weet.
Naam:
Jacob
Datum:
14 maart 2014
Waarom, waarom moet ik bijna janken om dit stukje?
Naam:
Qieneke Elzenhout
Datum:
11 maart 2014
Dank je Joanan voor het mooie compliment. De term ‘projectieve identificatie’ ontdekte ik in een boek van de psychologe Philly Elst met de titel: ‘Een gat in mijn ziel’. De term komt oorspronkelijk van de kinderpsychologe Melanie Klein, vorige eeuw. De uitleg van het CCGT Centrum paste het beste in dit korte verhaal. Alice Miller is mijn eye-opener, de verre ‘wetende getuige’, de psychologe die de meeste indruk op me maakte.
Naam:
Joanan Rutgers
Datum:
10 maart 2014
Een vurig pleidooi en sterk onderbouwd. Doet me denken aan het fantastische werk van de Duitse psychiater Alice Miller.

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)